J. Danielewicz, Morfologia hymnu antycznego, Poznań 1976
- datowane od poł. VII w. p.n.e.,
- ponad połowa posiada charakterystyczną formułę początkową (¢e…dw śpiewam) – z punktu widzenie sytuacji komunikacyjnej – informacja zbyteczna; informacja metatekstowa, - obok czasownika „¢e…dw” w rozmaitych formach fleksyjnych hymn może zaczynać się od inwokacji do Muzy („Muzo, opiewaj ...”); taka inwokacja wskazywałaby na podobieństwa do poezji epickiej, możliwe jest jednak, iż hymny odwołują się do jeszcze starszych formuł sakralnych;
- funkcje formuły początkowej: 1) subiektywna – zwrócenie uwagi na wykonawcę,
2) obiektywna – wprowadzenie tematu ( w formie
dopełnienia do czasownika)
3) sygnalizowania początku utworu,
- hymn a modlitwa; wg części badaczy forma hymnu rozwinęła się z modlitwy, jednak
czasownik „śpiewam” w formule początkowej zaznacza różnicę pomiędzy gatunkami,
- wezwanie do Muz to przypomnienie szczególnego związku poety-aojda z boginiami,
- rzadko hymn rozpoczyna się od formuły modlitewnej – bezpośredniego zwrotu do bóstwa,
- wysunięcie na pierwszy plan osoby adresata, a nie prośby,
- wspólna cecha zbioru: ekspozycyjny charakter pierwszych wersów utworu,
- rola epitetów określających bóstwo: (w eposie – epitheta ornantia; w modlitwie - dobrane do charakteru prośby epitety zjednywały życzliwość i identyfikowały bóstwa) – pochwała, laudacja; treść epitetów wiąże się luźna z treścią hymnu lub epitety precyzują temat utworu i nawiązuje się do nich w części narracyjnej (jedność kompozycyjna),
- pars epica – część narracyjno – opisowa,
- przejście od inwokacji od części narracyjnej – zdanie względne,
- wielość funkcji epitetów i zdań względnych wynika z tradycji epickiej i sakralnej,
- Hymn IV do Hermesa – ukazuje wszystkie elementy odziedziczone z tradycji epickiej i sakralnej: w. 1-3 – wskazanie adresata, laudacja, podkreślenie dobroczynnej roli bóstwa, w. 3- zdanie względna „którego urodziła ...” – przejście do mitu o narodzinach boga, w. 13-16 – zapowiedź cech bóstwa, uściślenie tematu, część narracyjne – opowiadanie rozwijające treść epitetów;
- część narracyjna – daje sporą swobodę autorowi, pełni funkcję ilustracyjną,
- często – mit o narodzinach, opis jednego epizodu z życia bóstwa, typowej dla bóstwa
sceny lub zestawienie funkcji i zasług bóstwa,
- mit – tworzywo literackie i instrument aretalogii ( zwłaszcza jeśli ilustruje epitety podane na wstępie),
- etiologia; np.: Hymn do Demeter, Hymn do Apollona – etiologia i etymologia imion i nazw własnych,
- formuły końcowe:
- zwięzłe i ujednolicone; ca‹re - tradycyjnie rozumiane jako formuła uroczystego pozdrowienia, ale wykorzystujące również grę słów – ce…rein pozdrawiać + cieszyć się;
- w miejsce spontaniczności modlitwy – elegancka prośba o przyjęcie hymnu przez bóstwo, któremu utwór sprawił przyjemność.
Hymny dłuższe ( II, III, IV, V) i krótsze ( uważane niejednokrotnie za „wyciągi” z dłuższych utworów zawierające mechaniczne zestawienia formuł początkowych i końcowych).
Hymn I do Dionizosa, VII/VI w. p.n.e.,
Hymn II do Demeter, VIII – VI w p.n.e. – opowieść o porwaniu Kory-Persefony, rozpaczy i poszukiwaniach córki, klęskach nieurodzaju i początkach kultu misteryjnego bogini w Eleusis,
Hymn III - do Apollona Delijskiego VII (VIII) w. p.n.e. – opowieść o narodzinach bóstwa na
Delos,
- do Apollona Pytyjskiego VI w. p.n.e. – kontynuacja opowieści o bogu;
poszukiwanie miejsca na świątynię, Delfy i pokonanie Pytona,
Hymn IV do Hermesa VII –VI/V w. p. n.e.; - mit o narodzinach i humorystyczna opowieść o pierwszych poczynaniach bóstwa, pierwszej kradzieży i wynalazkach, o jego sporze i pojednaniu z Apollonem przed obliczem Zeusa,
Hymn V do Afrodyty VII – V w. p.n.e. – opowieść o romansie z Anchizesem, w rozbudowanej części wstępnej – wizerunek bogini.
Hymn VI do Afrodyty – zrodzonej z piany (aphros).
annamaria6696