Prawo konstytucyjne(2).doc

Prawo konstytucyjne – notatki                            Strona 72 z 72

Prawo konstytucyjne – notatki

Przedmiotem nauki prawa konstytucyjnego są regulacje dotyczące podstawowych instytucji oraz zasady ustroju politycznego, społecznego i gospodarczego. Normy nauki prawa konstytucyjnego określają:

1. Pozycję państwa w stosunkach zewnętrznych i wewnętrznych.
2. Określają suwerena i sposób, w jaki on sprawuje władzę.
3. Określają zasady organizacji i funkcjonowania organów państwowych oraz relacje między nimi. Określają podział władzy w państwie.
4. Określają status jednostki w państwie (wskazują na prawa i wolności obywatelskie)
5. Zasady tworzenia prawa.
6. Podstawy systemu wyborczego (sposób powoływania organów przedstawicielskich)
7. Określają podstawy organizacji systemu gospodarczego.

Do 1990 roku katedra prawa konstytucyjnego nosiła nazwę katedry prawa państwowego.

Prawo konstytucyjne: rozumiane jest w dwóch znaczeniach:

1. (Sensu stricto): prawo konstytucyjne to zespół norm prawnych związanych z konstytucją i ustawami konstytucyjnymi.
2. (Sensu largo): jest to zespół norm prawnych, których przedmiotem jest ustrój polityczny społeczny i gospodarczy

Używając terminu prawo konstytucyjne mamy na myśli prawo konstytucyjne sensu largo!

Prawo państwowe:               sensu stricte jest to zespół norm mających za przedmiot ustrój społeczny, polityczny i gospodarczy, a sensu largo jest to całokształt norm

państwowych obowiązujących w danym państwie, a więc przepisów pochodzących od państwa i przez państwo sankcjonowanych

Prawo polityczne:               Pojęcie używane od 1762 roku. Ojcem tego prawa jest Rousseau, który nazwał swoje dzieło „zasady prawa konstytucyjnego”.

1. Wskazuje kompetencje i formy działania organów o charakterze politycznym.
2. Wyjaśnia mechanizmy podejmowania decyzji.
3. Reguluje strukturę polityczną i wartości społeczne.

Prawo parlamentarne: Zostało stworzone przez Thomasa Jeffersona. Jest to prawo, które rządzi senatem (organem przedstawicielskim). W to wchodzi:

              - konstytucja

              - reguły działania organu przedstawicielskiego

Prawo konstytucyjne należy do gałęzi prawa publicznego. Prawo to należy do publicznego, bo zawiera normy dotyczące stosunków prawnych miedzy jednostką, a państwem oraz między podmiotami reprezentującymi państwo. Dla prawa publicznego charakterystyczne jest to, że jednostka jest w stosunku do państwa podrzędna i podporządkowana. Działanie prawa opiera się na nakazach i zakazach. Dwie jednostki wobec prawa są równorzędne (prawo prywatne).

Prawo materialne zawiera normy regulujące stosunki prawne oraz porządkujący system prawny. Prawo formalne są to normy służące stosowaniu prawa (procedury).

Prawo konstytucyjne zaliczane jest do prawa materialnego. Zawiera elementy formalne. Należy do gałęzi prawa publicznego.

Źródła prawa:

1. Materialne              - czynniki, które dążą do powstania normy prawnej: społeczne, polityczne, gospodarcze, klimatyczne
2. Formalne - formy egzystencji normy prawnej, czyli miejsce, w którym norma prawna się znajduje. Źródłami są akty prawne

Rozdział 3 konstytucji mówi o źródłach prawa.

Art. 87 konstytucji mówi, że źródłami powszechnie obowiązującego prawa są

- Konstytucja

- ustawy

- ratyfikowane umowy międzynarodowe

- rozporządzenia

Te formy są dopuszczalne w systemie prawa Rzeczpospolitej Polskiej.

Powszechność obowiązywania oznacza, że dotyczy wszystkich obywateli, przebywających na terenie Polski.

Źródłami powszechnie obowiązującego prawa są też akty prawa miejscowego. Nie obowiązują one jednak na terenie całego państwa, tylko na terytorium organu wydającego te akty np. jednostka samorządu terytorialnego.

Polska konstytucja przyjmuje idee zamkniętego katalogu źródeł prawa. Oznacza to, że konstytucja określa, w jakich formach akty mogą istnieć w państwie. Określa, jakie podmioty są upoważnione do ich wydawania. Wskazuje podstawowe zasady wydawania tych aktów. System zamkniętych źródeł prawa jeśli przewiduje, że aktem jest rozporządzenie to tylko taka forma może istnieć. Jeśli nie jest rozporządzeniem to nie może istnieć.

Nie wszystkie formy aktów prawnych zostały wymienione w katalogu. Polska konstytucja przewiduje rozporządzenia z mocą ustawy. Nie są one uregulowane w rozdziale „ŹRÓDŁA PRAWA” tylko w rozdziale „STANY NADZWYCZAJNE”. Jest to źródło incydentalne, albo poza systemowe.

Źródłem prawa jest też wtórne prawo unijne. W związku z akcesją Polski do Unii Europejskiej pojawia się problem w stosunkach prawnych. Jest to prawo pierwotne (traktatowe). Przyjmuje ono postać umów międzynarodowych. Stanowi część prawa polskiego.

Obowiązuje również prawo wtórne (dyrektywy wydawane przez parlament europejski). Te formy również są obowiązujące w porządku prawnym. Obowiązują na mocy klauzuli generalnej art. 91 ust. 3. Jest to klauzula pozwalająca na przełamanie prawa wtórnego unijnego. Jest to przełamanie zamkniętego systemu prawa.

Historia konstytucjonalizmu światowego i polskiego

Słowo konstytucja wywodzi się z języka łacińskiego (constitue – ustanawiać, urządzać). Już w starożytnym Rzymie określano tym terminem normy prawa publicznego.

W późniejszym czasie tym terminem zaczęto określać regulamin zgromadzeń zakonnych. W okresie demokracji szlacheckiej takie miano nosiły uchwały sejmowe. (Np. konstytucja Nihil Novi). Monteskiusz zaczął używać terminu konstytucja dla określenia ustroju państwa.

Najstarszą konstytucją w znaczeniu nowożytnym jest konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej z 1787 roku. Nim uchwalono konstytucję federalną niektóre stany uchwaliły własne konstytucje wcześniej np. Stan Wirginia 29 czerwca 1776 roku.

Najstarszą konstytucją w europie to konstytucja z 3 maja 1791 roku. Trzecią konstytucją była konstytucja francuska z 3 września 1791 roku. Pierwsze konstytucje powstały mniej więcej w tym samym czasie. Muszą, więc leżeć u ich źródeł wspólne idee. W Polsce celem było wzmocnienie monarchii, we Francji odwrotnie. W Stanach Zjednoczonych chciano uniezależnienia od Europy. Przyczyny faktyczne są więc odmienne natomiast idee podobne. Na wszystkie trzy konstytucje wpłynęła idee trójpodziału władzy.

1. Uważa się, że do utworzenia się tej zasady przyczynił się obserwowany przez Monteskiusza system angielski. Monteskiusz chciał wolności jednostki. Uważał, że państwo może jednostkę tyranizować. Każda z konstytucji w różnym stopniu korzystała z trójpodziału władzy.
2. Drugą ideą, która wpłynęła na rozwój nowoczesnych konstytucji była idea „umowy społecznej” Jana Jakuba Rousseau, sformułowana w rozdziale o tym samym tytule. Uważał, że państwo powstaje w wyniku umowy między rządzącymi, a rządzonymi. Dla Rousseau istnienie państwa było złem koniecznym.
3. Trzecia idee to idea suwerenności narodu. W średniowieczu było to powszechne, iż suwerenem jest monarcha a władza pochodzi od Boga, tak samo jak podział społeczeństwa na klasy i stany. Kongres Wiedeński jeszcze kwestionował tą idee. Zasada suwerenności miała mocne odbicie w konstytucji Stanów Zjednoczonych i Francji. W konstytucji 3 maja zasada suwerenności była mniej widoczna choć też były do niej odwołania. Rousseau był zwolennikiem demokracji bezpośredniej. Uważał, że ideał suwerenności i demokracji uda się stworzyć tylko w małych krajach. Kwestionował idee przedstawicielstwa.
4. IV idea to koncepcja praw naturalnych. Znano to pojęcie już dużo wcześniej. W XVIII wieku nadano mu dużą wagę. Znane już było od starożytnej Grecji. W XVIII wieku uznano, że ludziom przysługują prawa nienależnie od państwa. Ta koncepcja jest widywana w deklaracji praw człowieka i obywatela. Przejawia się w haśle: równość, wolność, własność.  Konstytucja stanowi formalny wyraz tych praw. Źródła prawa naturalnego są różne. Mogą pochodzić od Boga, być wytworem rozumu bądź naturalnym porządkiem rzeczy. Dla twórców amerykańskiej konstytucji   prawa naturalne były tak oczywiste, że nie zapisali ich w niej. Po czasie zmienili zdanie i zapisali (na wszelki wypadek).

Konstytucje powstawały falami. Najpierw powstają trzy konstytucje, amerykańska, polska i francuska. Druga fala powstaje w wyniku narzucenia konstytucji wielu krajom w wyniku podbojów Napoleona. Z tego okresu pochodzi konstytucja Księstwa Warszawskiego z 1807 roku. Potem odchodzi się od konstytucji, posiadają ją tylko dwa kraje: Francja i Królestwo Polskie. Trzecia fala tworzenia konstytucji następuje w wyniku Wiosny Ludów w Europie. Monarchowie Europejscy tworzyli konstytucję w przekonaniu, że będzie ona kompromisem. Następny był okres po Pierwszej Wojnie Światowej. Powstaje dużo wolnych państw takich jak: Polska, Czechosłowacja, Estonia, Litwa, Jugosławia. Kraje, które przegrały – Austria i Niemcy, również tworzą konstytucje. W okresie dwudziestolecia międzywojennego wiele krajów dokonało rewizji konstytucji (między innymi Polska w 1935 roku). Po Drugiej wojnie światowej tworzą się konstytucje bloku wschodniego. Polska uchwala konstytucje w 1947 (małą) i w 1952 roku. Ostatnią falą tworzenia się konstytucji był okres  po dekomunizacji. Wiele krajów na świecie uzyskało niepodległość, również tworzą swoje konstytucje. Polska uchwala konstytucje w 1997 roku.

Podział konstytucji:

·         Konstytucja ma różne znaczenie. Wyróżniamy konstytucję w senesie formalnym i materialnym. W sensie formalnym jest to konkretny akt prawny np. Konstytucja z 2 kwietnia 1997 roku. Konstytucja w sensie materialnym to rzeczywisty ustrój prawny obowiązujący w państwie. I konstytucja w sensie formalnym to konstytucja Stanów Zjednoczonych z 1787 roku. Pierwsza konstytucja w sensie materialnym jest równoznaczna z początkiem pierwszego państwa (wystarczy, że państwo w jakiś sposób kontroluje obywateli).

·         Z tym wiąże się podział na konstytucje pisane i niepisane. Konstytucja pisana odpowiada definicji konstytucji w sensie formalnym. Konstytucja niepisana to zbiór aktów prawnych, zwyczajowych, precedensów, które składają się na prawo. Taki model konstytucji możemy zaobserwować w Anglii (kiedyś w Izraelu).

·         Podział na konstytucje uchwalone i oktrojowane. W naszej historii mamy do czynienia z dwoma przypadkami konstytucji narzuconych: 1807 i 1815. Można też twierdzić, że konstytucja z 1952 roku była oktrojowana, jednak formalnie aktu uchwalenia dokonał sejm RP.

·         Istnieje podział na konstytucje sztywne i elastyczne. Podział ten dokonany został w oparciu o kryterium zmian. Jeżeli łatwo jest konstytucje zmienić jest to konstytucja elastyczna. Konstytucje pisane są z reguły sztywne. Bywa tak, że konstytucja jest z pozoru sztywna, ale w praktyce okazuje się bardzo podatna na zmiany. Najlepszym przykładem jest konstytucja PRL. Aby ją  zmienić potrzeba było 2/3 głosów w sejmie. Z reguły głosowania były jednomyślne, więc zmiany można było bardzo łatwo wprowadzić. Konstytucja Polski z 1997 roku jest konstytucją sztywną. Wszelkie zmiany jest wprowadzić bardzo trudno.

·         Konstytucje możemy podzielić na pełne i niepełne. Konstytucje pełne obejmują całokształt zasad ustroju społeczno – ekonomiczno – gospodarczego państwa. Konstytucje niepełne nie czynią tego. W historii Polski mieliśmy małe konstytucje, które były konstytucjami niepełnymi. Wielu ludzi uważa, że aby akt był konstytucją musi być zupełność regulacji. Jaki nie spełnia tej zasady nie powinno się tego aktu prawnego nazywać konstytucją.

·         Konstytucje można podzielić na rzeczywiste i fikcyjne. Stworzył ten podział F. Lassa. Był to działacz polityczny Niemiec z czasów Bismarcka. Napisał on broszurę o istocie konstytucji. Konstytucja rzeczywista to taka, której ustrój odpowiada rzeczywistemu ustrojowi państwa. To, co w konstytucji pokrywa się z rzeczywistością. Przykładem fikcyjnej Konstytucji jest znów konstytucja PRL, która uznawała, że najwyższą władzą jest sejm. Rzeczywista władza była sprawowana przez biuro polityczne, sekretarza KC. Konstytucje fikcyjne dominują w krajach niedemokratycznych. Elementy fikcyjności mogą mieć konstytucje w każdym systemie politycznym.

·         Istnieje również podział na konstytucje ewolucyjne i rewolucyjne. Chodzi tu o relację między nowym a starym systemem politycznym. Konstytucja z 1952 roku była konstytucją rewolucyjną. Konstytucja z 1997 roku była (w porównaniu z tą 1992 roku) konstytucją ewolucyjną.

Funkcje konstytucji:

·         Konstytucja pełni istotną rolę w państwie. Podstawowa funkcja konstytucji to funkcja prawna. Konstytucja jest aktem prawnym. Może być stosowana. Niektóre normy konstytucji mogą być stosowane bezpośrednio. W Polsce jest to nowość. W PRL nie można było się odwołać do konstytucji. Była ona tylko zbiorem deklaracji. Nie była źródłem prawa.

·         Funkcję propagandową konstytucje pełnią szczególnie w krajach niedemokratycznych. Konstytucje krajów socjalistycznych były wyposażone w elementy propagandowe.

·         Funkcja programowa. Konstytucja nie tylko zawiera normy prawne do stosowania, ale też cele, do których dążymy. Elementy programowe są zawarte np. w rozdziałach dotyczących ekonomii i kultury. W polskiej konstytucji funkcja programowa nie tworzy osobnego rozdziału.

·         Funkcja organizatorska (organizacyjna). Przez konstytucje następuje organizacja życia politycznego w państwie.

·         Funkcja wychowawcza zakłada, że konstytucja wychowuje społeczeństwo. Przekazuje pewien system wartości.

·         Funkcja integracyjna. Przyczynia się do integracji wewnętrznej. W Stanach Zjednoczonych konstytucja pełni ta funkcję. W Polsce konstytucja 3 maja pełniła funkcje integracyjną. Pozostaje symbolem zmian do dzisiaj.

Cechy konstytucji:

Konstytucja jako akt prawny posiada cechy szczególne. Szczególną treść i szczególną moc prawną. Szczególną treść dzielimy na:

1. szczególna nazwa
2. szczególna systematyka
3. szczególny tryb uchwalania i zmiany

W państwie może obowiązywać tylko jedna konstytucja. Jest to cecha formalna.

Drugą cechą konstytucji jest systematyka. Systematyką dzielimy na ogólną i szczegółową. Ogólna to układ rozdziałów.

              Rozdział I. RZECZPOSPOLITA

Rozdział II. WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA

Rozdział III. ŹRÓDŁA PRAWA

Rozdział IV. SEJM I SENAT

Rozdział V. PREZYDENT RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Rozdział VI. RADA MINISTRÓW I ADMINISTTRACJA RZĄDOWA

Rozdział VII. SAMORZĄD TERYTORIALNY

Rozdział VIII. SĄDY I TRYBUNAŁY

Rozdział IX. ORGANY KONTROLI PAŃSTWOEJ I OCHRONY PAŃSTWA

Rozdział X. FINANSE PUBLICZNE

Rozdział XI. STANY NADZZWYCZAJNE

Rozdział XII. ZMIANA KONSTYTUCJI

Rozdział XIII. PRZEPISY PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE

Niektóre rozdziały podzielone są na podrozdziały, artykuły, ustępy i punkty. Układ rozdziałów jest aksjologiczny dla ustawodawcy. Każda konstytucja ma inny podział, który różni się w zależności od ustroju. W polskiej konstytucji drugi rozdział poświecony jest prawom obywatela co oznacza, że był on dla ustawodawcy ważny. W Polsce mamy system parlamentarno – gabinetowy dlatego najpierw jest rozdział poświęcony sejmowi i senatowi, a później prezydentowi. Nie można jednak wyciągać z tego podziału daleko idących wniosków. Zasada trójpodziału władzy oznacza, ze każdy z nich jest tak samo ważny.

Systematyka szczegółowa wynika z chęci prawidłowej techniki prawodawczej i z zasady racjonalnego prawodawstwa. W rozdziale drugim prawa o znaczeniu fundamentalnym są jako pierwsze.

Trzecią grupą cech charakterystycznych dla konstytucji jest tryb uchwalania. Prawo przewiduje odrębny tryb uchwalania konstytucji i zmian. Konstytucje uchwala się na podstawie ustawy konstytucyjnej.

Najczęściej spotykane zasady zmian konstytucji:

              - kwalifikowana konstytucja musi uzyskać większość

              - referendum konstytucyjne

- powołanie specjalnych organów (zgromadzenie narodowe). Dziś się już tego nie stosuje. W USA była specjalna komisja. Można tworzyć specjalne parlamenty, których zadaniem jest powołanie konstytucji np. konstytuanta. Sejm ustawodawczy nie różni się od zwykłego parlamentu. Jest wybierany jeszcze przed wyborami.

- Dla zmiany konstytucji potrzebna jest zgoda parlamentu i monarchy. Konstytucja z 1935 roku wymagała zgody obu izb i prezydenta.

Rozróżnia się zmiany o charakterze całkowitym i częściowym. Zmiana o charakterze częściowym to zmiana w małym zakresie (nie chodzi tu o liczbę ustaw, które są zmienione tylko czy zmiany są doniosłe ustrojowo). Zmiana ilości posłów w parlamencie jest zmianą częściową. Likwidacja senatu jest zmianą całkowitą. Zmiana całkowita w sensie formalnym to zmiana konstytucji zupełnie innym aktem prawnym. Zmiana konstytucji w sensie materialnym oznacza, że formalnie mamy do czynienia z tym samym aktem prawnym, jednak zmiany wprowadzającą inny ustrój.

Istnieje podział na nowele i rewizje. Wiąże on się z poprzednim podziałem. Nowele są to małe zmiany, a rewizje są zmianami poważnymi. Czasem państwo przyjmuje rozwiązanie, że nowele jest łatwo wprowadzić natomiast rewizję trudno. Czasem jest tak (we Francji) że w ogóle nie można zmienić niektórych punktów konstytucji. W RFN np. niezmienny jest federalny charakter państwa. Federacyjny charakter państwa zmieniono jedynie w okresie III Rzeszy Niemieckiej.

Uchwalenie i wejście w życie Konstytucji RP z 2.04.1997 r.

Pierwsze pomysły na zmiany konstytucji były już w czasach sejmu X kadencji. Sejm ten nie miał jednak legitymizacji do uchwalenia nowej konstytucji ponieważ nie pochodził z wolnych wyborów. W 1991 roku zmieniono ordynację wyborczą. Ordynacja wyborcza z 1991 roku była ordynacją proporcjonalną. Był on lepszy dla małych partii ponieważ nie przyjmował progu wyborczego. Do sejmu weszło około 20 ugrupowań. Największe miało 62 mandaty. Lata 1991 – 1993 obfitowały w trudności w uchwaleniu konstytucji. Powstawały liczne projekty. Tworzyły je głównie partie, ale też senat i kancelaria prezydenta. W 1993 roku odbyły się przedwczesne wybory i trud pracy nad konstytucją przejął na siebie sejm II kadencji. Sejm z 1991 roku uchwalił 23 IV 1992 roku ustawę konstytucyjną o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.

Powszechne było przekonanie, że uchwalenie nowej konstytucji musi być na podstawie aktu prawnego. Nie chciano uchwalać nowej konstytucji na bazie konstytucji stalinowskiej z 1952 roku. Chodziło o to, żeby zerwać ciągłość prawną z tamtą konstytucją. Dlatego też uchwalono ustawę konstytucyjną, aby stała się fundamentem dla prac nad nową konstytucją.

Konstytucję musi przyjąć naród w referendum konstytucyjnym. Prawo zgłaszania projektu posiada prezydent, grupa 56 członków zgromadzenia narodowego i komisja konstytucyjna. W 1994 roku udoskonalono tą ustawę dając prawo złożenia projektu konstytucji grupie 500.000 obywateli.

Komisja konstytucyjna jest powoływana na podstawie ustawy. W jej skład wchodzi 46 posłów i 10 senatorów. Wiele podmiotów skorzystało z prawa wnoszenia projektów konstytucji. Złożył je m.in. prezydent Lech Wałęsa, partie i 500.000 obywateli (konstytucja solidarności). Partiami rządzącymi w tym sejmie była koalicja SLD-PSL, a silną pozycję miała Unia Demokratyczna i Unia Pracy. Dominowały więc wpływy lewicy. Artykuł 5, ustęp 2 stwierdzał, że przyjęcie projektu następuje bezwzględną ilością głosów (jeśli był to projekt komisji). Jeśli był to projekt prezydenta, partii lub obywateli musiał uzyskać 2/3 głosów. Pozycja komisji była więc uprzywilejowana.

Większość projektów zgłoszonych do głosowania przewidywała utworzenie systemu parlamentarno – gabinetowego. Tylko projekt prezydenta proponował system prezydencki, jednak nie ten na wzór Stanów Zjednoczonych, ale francuskiej V republiki. W Stanach Zjednoczonych jest prezydent i gabinet, który pełni funkcję rządu. We Francji obok prezydenta jest rada ministrów. Taki sam system jest też w Rosji, na Ukrainie i w Białorusi. Ten projekt nie odegrał jednak ważnej roli. Co istotne nie wywołał też szczególnej dyskusji. Być może dlatego rozmowy na temat wprowadzenia tego systemu powracają dziś (projekt PiSu).

Ustawa pozwalała na referendum konstytucyjne. Przed uchwaleniem konstytucji można było zarządzić referendum poddając pod sąd ludzi jakieś ważne kwestie. Parlament nie zdecydował się jednak na takie rozwiązanie. Przyjęcie projektu następuje w trzech czytaniach:

I czytanie:              Przedstawienie projektu. Zgromadzenie narodowe może ten projekt odrzucić, albo przyjąć i skierować do komisji konstytucyjnej. Kiedy komisja kończy prace następuje drugie czytanie.

II czytanie:              Najpierw komisja konstytucyjna przedstawia sprawozdanie. Projekt ustaw ma już wtedy formę tekstu jednolitego. Potem następuje debata i zgłaszanie poprawek do projektu konstytucji. Na końcu jest głosowanie. Przyjęcie poprawek następuje głosem 2/3 w obecności co najmniej połowy z ustawowej liczby posłów. W razie nie uchwalenia jest możliwość skierowania projektu konstytucji do ponownych prac. Prezydent ma prawo do wnoszenia poprawek. Jest to bardo rzadkie. Z tego prawa skorzystał Aleksander Kwaśniewski. Był on pierwszym przewodniczącym komisji przygotowującej konstytucję. Za sprawą Kwaśniewskiego komisja dążyła do ograniczenia roli prezydenta. Myślano, że w 1995 roku w wyborach prezydenckich wygra ubiegający się o reelekcję Lech Wałęsa. Kiedy Wygrał Aleksander Kwaśniewski to wykorzystał prawo do składania poprawek. Złożył ich 46, a większość miała na celu zwiększenie kompetencji prezydenta.

III czytanie              Poprawki zgłoszone przez prezydenta zgromadzenia narodowe przyjmuje bezwzględną ilością głosów. Po czym następuje znów głosowanie nad całym tekstem większością 2/3.

Układ w sejmie był taki, że do przyjęcia konstytucji wystarczyła wola SLD. Większość poprawek została przyjęta. Prezydent zarządził referendum konstytucyjne. Odbyło się ono w maju. Dla ważności tego referendum nie była wymagana 50% frekwencja. Konstytucja miała być przyjęta tylko jak wypowie się za nią większość obywateli. Konstytucję przyjęto 17 października 1997 roku. Pojawiły się jednak głosy, że powinno ją przyjąć ponad 50% obywateli. Tym bardziej, iż inne referenda takiej większości wymagają.

Konstytucja z 1992 roku była aktem nieudanym. Gdyby nie przyjęcie konstytucji w 1997 roku nie byłoby konstytucji najprawdopodobniej do dziś.

Tryb zmian konstytucji

Tryb zmian określono w rozdziale XII konstytucji polskiej. Inicjatywę ustawodawczą posiadają: prezydent, senat i 1/5 ustawowej liczby posłów. Zmiany dokonuje się w formie ustawy zwanej ustawą konstytucyjną. Jest to szczególne postępowanie ustawodawcze, które różni się od uchwalania zwykłych ustaw.

Głosowanie nad projektem może odbyć się nie wcześniej niż 30 dnia od dnia przedłożenia sejmowi projektu ustawy. Sejm uchwala ustawę większością 2/3 w obecności przynajmniej połowy ustawowej liczby posłów, po czym ustawa skierowana jest do senatu. Konstytucja wskazuje 60 dniowy termin na ustosunkowanie się do projektu zmiany przez Senat przy czym senat może tylko ten projekt przyjąć albo odrzucić. Nie ma prawa do zgłaszania poprawek. Wynika to z sformułowania, że zmiana następuje drogą ustawy w jednakowym brzmieniu. Jeżeli sejm i senat zaakceptują propozycję zmiany konstytucji projekt jest skierowany do prezydenta.

Polska konstytucja przewiduje różnice w trybie zmiany konstytucji, jeżeli...