NEUROPSYCHOLOGIA W II
Neuroanatomia zarys ogólny
LITERATURA (podawana na I wykł)
1. Neuropsychologia kliniczna- J. Walsk, PWN 2000
2. Diagnoza neuropsychologiczna ,przegląd zagadnień pod red Klimkowskiego
3. Dysocjacja wiedzy świadomej. A Herzyk, Kądzielowa rozdz. Związek mózg-zachowanie, str.61-87
4. Neuropsychologia kliniczna- J. Wolski str. 90-112
5. Neurologia myślenie kliniczne red. J. Mazur
6. Neuropatologia kliniczna. Klimkowski.
7. Struktura i funkcje mózgu. A. Herzyk, D. Kązdielowa, str. 9-35
8. Przegląd technik badawczych .Steden str. 37-60
9 Dzisiaj będzie omawiana neuroanatomia w ogólnym zarysie.
Rozwój ontogenetycznyjest odzwierciedleniem rozwoju filogenetyczny .
Najpierw tworzą się struktury starego mózgu, układ nerwowy rozwija się z
trzech listków zarodkowych: ektodermy, mezodermy i endodermy.
Centralny układ nerwowy to przede wszystkim mózg.
Układ obwodowy jest zbudowany z układu sympatycznego i
parasympatycznego.
W tym momencie zajmujemy się ośrodkowym układem nerwowym. Mózg to
przede wszystkim półkule mózgowe.
Najpierw omówimy mózg czyli kresomózgowie .
Mózg (kresomózgowie) tworzą
ł. kresomózgowie parzyste czyli półkule mózgu, do których zalicza się :
• płaszcz,
• jądra kresomózgowia, A • istotę białą półkul
• komory boczne
2. kresomózgowienie nieparzyste:
• ciało modzelowate
• sklepienie
• przegroda przezroczysta
• spoidło przednie
Opony mózgu
Mózg jest otoczony przez opony-sąto błony pochodzenia mezodermalnego
l. Opona twarda- ma chronić mózg. Wyścieła wewnętrzną powierzchnię kości tworzących
mózgoczaszkę, będąc dla nich jednocześnie okostną wewnętrzną. Wytwarza ona
przegrody łącznotkankowe sięgające w głąb jamy czaszki.
Ma za zadanie chronić mózg przed uszkodzeniami, uderzeniem. Składa się z
części dużej, sierpu mózgu, namiotu móżdżku.
Sierp mózgu-dzieli mózg na prawą i lewą półkulę, zagłębia się w pomiędzy półkule.
Sierp mózgu przechodzi w namiot móżdżku, który jest rozpięty nad móżdżkiem leżącym w tyle dolnym czaszki
Namiot móżdżku- oddziela płaty potyliczne od móżdżku
2. Opona pajęcza-pod oponą twardą, jest to cienka błona przylega ściśle do wewnętrznej powierzchni opony twardej, od której jest oddzielona jedynie szczelinowatą przestrzenią zw. przestrzenią podtwardówkową. Opona ta ogranicza przestwór zawierający płyn mózgowo-rdzeniowy. ziarnistości pajęczynówki zatapiają się do zatok żylnych opony twardej
3. Opona miękka-bezpośrednio przylega do tkanki mózgu, zawiera naczynia zaopatrujące mózgowie, dlatego też zwana jest naczyniówką, od opony miękkiej do mózgowia głęboko wnikają naczynia krwionośne
Komory boczne znajdują w poszczególnych półkulach mózgu.
płyn mózgowo-rdzeniowy
Krystaliczny, używany do diagnostyki różnych chorób. Przy różnych schorzeniach ten płyn zmienia swój skład., otacza układ nerwowy ośrodkowy, wypełnia przestrzenie wewnątrz mózgowia, oraz rdzenia kręgowego. Komory mózgu to przestwory wewnętrzne zawierające te płyn mózgowo-rdzeniowy
Każda komora składa się z
-rogu przedniego
-trzonu
-rogu tylnego
-rogu dolnego
-trójkąta
Wytwarzanie i odfiltrowywanie płynu mózgowo rdzeniowego:
Płyn mózgowo-rdzeniowy jest wytwarzany przez splot naczyniówkowy. Z
komór bocznych przepływa do komory III, z niej przez wodociąg śródmózgowia
przechodzi do komory IVZ komory IV płyn jest transportowany do ziarnistości
pajęczynówki, stąd do układu żylnego.
Ziarnistości pajęczynówki filtrują płyn, znajdują się one w oponie twardej, te
Płyn mózgowo rdzeniowy jest wykorzystywany w diagnostyce neurologicznej,
jakiekolwiek zmętnienia świadcząc procesach zapalnych. Może dochodzić do
gromadzenia się płynu mózgowo-rdzeniowego w komorze III.
Ziarnistości pajęczynówki filtrują płyn mózgowo-rdzeniowy
BUDOWA PÓŁKUL
Półkule mózgu są największą częścią mózgowia. Oddziela je sięgająca w głąb
aż do ciała modzelowatego szczelina podłużna mózgu.
Budowa półkul mózgowo-rdzeniowych: każda półkula może być analizowana w
płaszczyźnie:
-bocznej (przylegającej do sklepienia czaszki)
-przyśrodkowej (zwróconej do półkuli przeciwległej- gdybyśmy przecięli mózg przez ciało modzelowate- otrzymalibyśmy powierzchnię przyśrodkową)
-podstawnej (spoczywa na podstawie czaszki i na namiocie móżdżku)
PŁASZCZYZNY
1. Płaszczyzna boczna:
Najbardziej widoczne są 3 bruzdy:
Bruzda środkowa-bruzda Rolanda, dzieli każdą półkulę na płat czołowy i ciemieniowy., mówimy wtedy o obszarach przedśrodkowym i zaśrodkowym. Lokalizujemy wtedy okolice:
ruchową czyli przedśrodkową, czuciową, ciemieniową. Bruzda boczna-bruzda Sylwiusza-oddziela płat skroniowy od czołowego i skroniowy od ciemieniowego.
Tutaj znajduje się struktura wyspy. Ta część kory nad wyspą to są wieczka. Wieczka osłaniają wyspę.
Gałązki bruzdy bocznej oddzielają różne pola ruchowe Zakręty w płacie czołowym: zakręt czołowy górny, zakręt czołowy środkowy oraz zakręt czołowy dolny. Wymienione zakręty są oddzielone bruzda czołową górną i bruzdą czołową dolną. Bruzda ciemieniowe- potyliczna, oddziela płat ciemieniowy od płata potylicznego. Bruzda ostrogowajest to niewielka bruzda.
Pod płaszczem kory schowane są struktury i jądra podkorowe ale również włókna przewodzące-włókna aferentne i inne struktury tak jak jądro migdałowe. Na zewnątrz znajduje się istota szara. Głęboko schowane są struktury podkorowe.
Część powierzchni bocznej:
Zakręty:
•Przedśrodkowy
•Zaśrodkowy
•Skroniowe
Nie u każdego człowieka bruzdy są jednakowo widoczne, są różnice anatomiczne ,ale
funkcjonalnie elementy są takie same.
2. Na powierzchni przyśrodkowej pojawia się szereg struktur:
• Pień ciała modzelowatego
• Zakręt obręczy (powyżej ciała modzelowatego)
• płacik okowośrodkowy
• bruzda okowośrodkowa
• zakręt j ęzykowaty
• bruzda ciemieniowe -potyliczna
• bruzda brzeżna
Bruzdy dzielą każdy płat na poszczególne zakręty.
Zaśrodkowy i przedśrodkowy
W każdym przekroju należy się orientować jakie są najważniejsze struktury,
bruzdy, w każdym z płatów.
3.Płaszczyzna poprzeczna-części:
• część nadoczodołowa
• część podstawna
• zakręt obręczy
4.Powierzchnia postawna;
Najważniejsze części:
• cześć nadoczodołowa, wieczkowa i trójkątna płata czołowego
• część podstawna płata skroniowego i potylicznego. Tutaj znajduje się też zakręt oczodołowy Najważniejsze struktury części nadoczodotowej:
• Zakręt obręczy
• Ciało modzelowate
Komórki nerwowe generalnie nie regenerują się ale możliwe jest zastąpienie funkcji pewnych obszarów przez inne.
Kresomózgowie -elementy:
1. jądra kresomózgowia
2. płaszcz-istota szara-pokrywa całe półkule, głównym elementem jest kora mózgu. K-ora mózgowa jest pofałdowana, tworzy płaty podzielona bruzdami
3. istota biała kresomózgowia- włókna
4. kresomózgowie nieparzyste
Powierzchnie półkul są pokryte bruzdami, ograniczającymi zakręty mózgu. ^
Grupy zakrętów tworzą piąty.
Grupy zakrętów tworzą płaty. Rozróżniamy zasadniczo 4 płaty: czołowy,
ciemieniowy, skroniowy i potyliczny. Poza tym rozróżnia się ukrytą w głębi
bruzdy bocznej wyspę i twory należące do tzw. węchomózgowia- płat
limbiczny.
Płaty są odgraniczone bruzdami: płat czołowy oddziela od ciemieniowego
bruzda środkowa, a od skroniowego bruzda boczna. Na powierzchni
przyśrodkowej płat ciemieniowy jest odgraniczony od potylicznego przez
bruzdę ciemieniowe potyliczną.
Płat czołowy_ zajmuje przednią część półkul mózgu na wszystkich jej
powierzchniach. Rozciąga się do bieguna czołowego do bruzdy środkowej
przednia część półkul struktury najnowsze, najbardziej rozwinięte u człowieka,
pojawiają się najpóźniej. Najnowocześniejszy wynalazek ewolucji Płat czołowy
to struktura nadzorująca ,do niego dochodzą różne włókna.
«
• przedśrodkowy
• czołowy górny, środkowy i domy
• czołowy przyśrodkowy
• zakręty oczodołowe
• zakręt prosty
tylną część płata czołowego .głównie zakręt przedśrodkowy zajmuje kora
ruchowa.
Płat ciemieniowy
Ważne elementy:
• zakręt zasrodkowy
• płaciki ciemieniowe : górny i domy (przedzielone bruzdą śródciemieniową.
Płacik ciemieniowy domy dzieli się na część przednią-zakręt nadbrzeżny i tylną-zakręt
Kątowy
• przedklinek
• płacik okołośrodkowy
przednią część płata ciemieniowego zajmuje pierwotna kora czuciowa odbierająca impulsy z ekstero i proprioreceptorów Drogi czuciowe dochodzą do drogi ciemieniowej, tam zachodzi percepcja czucia
•okolica I-rzędowa
•okolica II-rzędowa
•okolica II-rzędowa dokonuje analizy wszystkich informacji z każdego płata
Płat skroniowy
• skroniowe: górny, środkowy i domy
• skroniowe poprzeczne (pokryte korą słuchową)
• potyliczne - skroniowy boczny
• potyliczne skroniowy przyśrodkowy Ważne elementy:
Bruzda poboczna
Hipokamp- położony w części przyśrodkowej płata skroniowego, w głębi półkul. Funkcje hipokampa: bierze udział w spostrzeganiu i zapamiętywaniu bieżących wydarzeń, odpowiada za pamięć przestrzenną. W przypadku uszkodzenia hipokampa występują zaburzenia pamięci, utrata pamięci zdarzeń bieżących, luki pamięciowe, utrata świadomości. Do hipokampa docierają informacje z narządu słuchu, wzroku, czucia narządowego.
Płat potyliczny:
• bruzda ostrogowa
• klinek
znajduje się tutaj kora wzrokowa odbierająca impulsy biegnące z siatkówek obu
oczu.
...
witu1