NEURO FIZJOLOGIA
Wykład II 12.04.05
- wysoki próg pobudliwości
o 102 niższy dla bodźców termicznych niż bólowych
o maksymalne czucie bólu wywołane bodźcem 2x wyższym niż progowy
o substancja P i prostaglandyny obniżają próg bólowy
- nie ulegają adaptacji
- specyficzna wrażliwość na środki znieczulające
2 formy odczuwania bólu związane z szybkością przewodzenia przez włókna:
- szybki, ostry, dobrze zlokalizowany
o przewodzony przez włókna Aδ: 2-5 μm; 12 – 30 m/s
- wolny, tępy, rozlany
o przewodzony przez włókna C: 0,4 – 1,2 μm; 0,5 – 2 m/s
o tej fazie towarzyszy komponenta emocjonalna cierpienia, która jest narzucona przez wzgórze
- z kończyn i tułowia: droga rdzeniowo – wzgórzowa boczna
o do jądra brzusznego tylno – bocznego wzgórza
o ze wzgórza impulsy biegną do okolic czuciowych pierwszorzędowych kory (pola 1, 2, 3 Brodmanna) => odpowiada za lokalizację bodźca bólowego
o oboczne połączenia do układu siatkowatego (jąder śródblaszkowych wzgórza), a także do istoty szarej środkowej śródmózgowia
- II droga – rdzeniowo – siatkowata
o wielosynaptyczna sieć w rdzeniu kręgowym
o stamtąd impulsacja przez układ wstępujący pnia do jąder przyśrodkowych i śródblaszkowych wzgórza
o stamtąd do całej kory => reakcja wzbudzenia w korze mózgowej
- z obszaru twarzy ból przez n. V (trójdzielny) do jądra brzusznego tylno – przyśrodkowego i stamtąd do kory
- otrzymuje połączenia z obu dróg:
· rdzeniowo – wzgórzowej bocznej
· rdzeniowo – siatkowatej
- kluczowa dla skoordynowanej reakcji wegetatywnej organizmu na ból
ból głęboki ból powierzchowny
RR↓ RR↑
HR↓ HR↑
aktywność ruchowa wokalizacja (krzyk)
Reakcja, która wystąpi zależy od istoty szarej środkowej śródmózgowia
- do rdzenia kręgowego impulsacja przez korzenie grzbietowe
- tam wchodzą także włókna aferentne z trzewi, mięśni i skóry
- w obrębie rogu tylnego wszystkie te włókna przełączają się na II neuron w drodze rdzeniowo – wzgórzowej bocznej
- biegną dalej do wzgórza i do kory czuciowej (pola 1-3), czyli tam, gdzie odbierane jest czucie eksteroceptywne
- zbieżność tych włókien w rogu tylnym jest podstawą do wytłumaczenia tzw. „bólu przeniesionego”
Ból z narządów wewnętrznych może powodować:
- przeczulicę skóry
- obronę mięśniową
Przewodzenie bólu po specyficznych drogach bólowych jest zachowane w czasie:
- głębokiej narkozy
- snu
Natężenie czucia bólu zależy od ilości impulsów i od wrażliwości ośrodków czucia i bólu. Obie te zależności są regulowane przez:
- hamującą bramkę kontrolną (rogi tylne i wzgórze)
przewodzenie między: 1. i 2. neuronem (rogi tylne)
2. i 3. neuronem (wzgórze)
- istnienie systemu włókien eferentnych z pnia do rdzenia kręgowego, które hamują przewodnictwo miedzy 1. i 2. neuronem
-
Zstępujący system przeciwbólowy z pnia
dotyk
- humoralny system, w który zaangażowane są substancje opiatowe i egzogenna morfina
P
H
jj. wielkie szwu i istota szara środkowa śródmózgowia
ból
serotonina
enkefaliny
substancja P
Aδ
C
Aβ
P – neurony pośredniczące
H – neurony hamujące
Jądra szwu à wydzielają serotoninę
OPIATY => 3 typy
- endorfiny klasy α, β, γ => pochodzą od POMC
- enkefaliny pochodzą od proenkefaliny występują w 2 rodzajach:
o enkefalina metioninowa
o enkefalina leucynowa
- dynorfiny pochodzą z prodynorfiny
2 sposoby działania:
1. wzrost przepuszczalności błony dla K+ i hiperpolaryzacja
2. receptory metabotropowe – aktywacja Gi => cAMP↓
(endorfina, enkefalina)
Tłumią ból przez receptory:
- mi (μ)
- delta (δ)
- kappa (κ) (dynorfina)
- z μ1 – efekt przeciwbólowy
- z μ2 – depresja oddechowa
- podany przed morfiną uniemożliwia jej wiązanie z receptorami μ
- podany po morfinie wypiera ją z receptorów
- nalokson podany przed zabiegiem akupunktury znosi jej działanie przeciwbólowe
Endomorfina – nowo wykryta substancja endogenna
- niewiele wiadomo
- wywołują uspokojenie
- zwężenie źrenic
- spadek aktywności ukł. oddechowego
- wytwarzane głównie w podwzgórzu
- funkcjonują jako neuro – modulatory, gdyż zmieniają wydzielanie substancji w kolbkach synaptycznych
- neuroprzekaźniki
Analiza jakości dochodzącego bólu – wieczko wyspy
Odkorowanie nie znosi odczuwania bólu, może być zaburzona lokalizacja, ale odczuwanie jest obecne.
Próg bólu => około 45°C
Ukł. sznurów przednio–bocznych (wstęga rdzeniowa)à j. brzuszne tylno – boczneà
à kora
- dotyk nieprecyzyjny (protopatyczny)
Układ sznurów tylnych (w pniu wstęga przyśrodkowa)
- pęczek smukły i klinowaty
- dotyk epikrytyczny
- ucisk
- świadome czucie proprioceptywne (ułożenia ciała i ruch)
n. wzrokowyàskrzyżowanieàpasmoàciało kolankowateàokolica nadwzrokowa
wzrokowe wzrokowe boczne (rytm dobowy)
promienistośćàpole 17 Brodmanna
wzrokowa
- pokrywa i wzgórki dolne pokrywy
- słuchowe ośrodki odruchowe
- połączenia z układem limbicznym (istota szara środkowa śródmózgowia)
istota szara środkowa => odruchy na nagle pojawiające się dźwięki lub obrazy
śródmózgowia na skraju pola widzenia, niewyraźne, np. tylko
mignięcia czegoś przed oczami
Całość informacji czuciowej prócz węchu przechodzi przez wzgórze
ukł. limbiczny
twór siatkowaty?
kora asocjacyjna
skroniowo – ciemieniowo-
- potyliczna
jj. podstawne
...
witu1