Farmakologia W 15.10.2005
Antybiotyki
Antybiotyki:
• Leki wytwarzane przez drobnoustroje i działające w małych stężeniach niszcząco na inne drobnoustroje!
• Obecnie leki wytwarzane drogą półsyntetyczną i syntetyczną
• Chemioterapeutyki - leki stosowane w leczeniu zakażeń!
Punkt uchwytu działania:
• Bakteriostatyczne - zahamowanie wzrostu
• Bakteriobójcze – nieodwracalne uszkodzenie lub śmierć komórki (apoptoza)
Mechanizm działania:
• Hamują syntezę ściany komórkowej bakterii (beta laktamy, glikopeptydy)
• Uszkadzają strukturę i funkcję błony komórkowej- cytoplazmatycznej (polmiksyny)
• Zmieniają lub hamują rybosomalną syntezę białka (aminoglikozydy, chloramfenikol, tetracykliny)
• Hamują syntezę kwasu foliowego (sulfonamidy, trimetroprim)
• Hamują syntezę RNA (ryfapina)
• Hamują syntezę DNA (chinolony)
Oporność bakterii:
• Naturalna- niewrażliwość – niedostępność lub brak receptora w komórce drobnoustroju
• Nabyta spowodowana uruchomieniem specyficznych mechanizmów:
o Synteza enzymów rozkładających lek przed lub po wniknięciu do komórki bakteryjnej
o Modyfikacja powierzchni komórki bakteryjnej- mniejsza przepuszczalność
o Transformacja receptora i słabsze wiązanie z lekiem
Leczenie:
• Terapia empiryczna
• Terapia celowana, na podstawie posiewu, antybiogramu - zasada- dokonuje się wyboru leku o wąskim spektrum działania
• Leczenie skojarzone:
o zapobieganie rozwojowi odporności na lek
o możliwość zmniejszenia dawki leku
o uzyskanie synergistycznego działania leków
Wybór leczenia zależy od:
• wieku pacjenta
• chorób współistniejących
• stanu ogólnego i klinicznego
• wydolności wątroby i nerek
• umiejscowienia zakażenia
• rodzaju drobnoustroju
• możliwości wyboru drogi podawania
Działania niepożądane:
• reakcje alergiczne
• objawy ze strony układu pokarmowego
• reakcje neurologiczne (ból głowy, drętwienia, zaburzenia przewodnictwa)
• zaburzenia układu moczowego (uszkodzenie nerek, wzrost kreatyniny w moczu)
• uszkodzenie układu krwiotwórczego (należy ocenić obraz krwi podczas długiego leczenia)
• objawy nadwrażliwości
Antybiotyki β- laktamowe:
• penicyliny naturalne i syntetyczne
• cefalosporyny
• cefamycyny
• karbapenemy
• monobaktamy
Mechanizm działania: przyłączenie antybiotyków do swoistych białek
Podział penicylin:
o Penicyliny naturalne
o Penicyliny półsyntetyczne
o Aminopenicyliny
o Karboksypenicyliny
o Ureidopenicyliny
o Aminodynopenicyliny
Działanie niepożądane stosowania penicyliny:
· 5-10% reakcje alergiczne, natychmiastowe lub opóźnione; ważna próba uczuleniowa
· nefrotoksyczność
· zaburzenia gastryczne, biegunki
Penicyliny o wąskim zakresie działania:
bakteriami Gram (+), niektórymi Gram (-), krętkami
Ø Benzylopenicylina = penicylina G- krystaliczna (im, iv)
Ø Prokainowa- połączenie z prokainą daje wolniejsze wchłanianie
Ø Benzatynowa- Debecylina - rzadko stosowana
Ø Fenoksymetylopenicylina – penicylina V (po)
2. Penicyliny półsyntetyczne
Ø penicyliny izoksazolinowe
Ø metacylina
Ø nafcylina (po)
Stosowane w zakażeniach gronkowcami
Penicyliny półsyntetyczne o szerokim spektrum działania:
Aminopenicylina:
o Stosowanie: w zakażeniach bakteriami Gram (+), Gram (-), Salmonella, Shigella, E. Coli, Hemophilia inf., Bordatella pertussis
o Działanie niepożądane: alergie, dyseptyczne zapalenie jamy ustnej, niedokrwistość, trombocytopenia
o Preparaty: Ampicillin, Unasyn, Bacepillin, Amoxicillin, Augmentin
Karboksypenicylina:
o Stosowanie: pałeczka ropy błękitnej, Proteus vulgaris, enterobakterie
o Nie stosuje się w ciąży
o Działanie niepożądane: miejscowe podrażnienie, trombocytopenia, zaburzenia krzepnięcia krwi
o Preparaty: Carbenicillin, Caefecillin, Ticarcillin, Timentin
Ureidopenicylina:
o Stosowanie: enterobakterie, beztlenowce, laseczka zgorzeli gazowej, Pseudomonas
o Preparaty: Azlicillin, Piperscili
Cefalosporyny i cefamycyny - pochodne kwasu aminocefalosporynowego
Działanie niepożądane:
• alergiczne zmiany skórne
• gorączka
• eozynofilia
• choroba posurowicza, wstrząs anafilaktyczny
• odczyny skórne przy wstrzyknięciu
• objawy dyseptyczne
• skaza krwotoczna
• rzadko rzekomobłoniaste zapalenie jelit
Cefalosporyny I generacji:
o Zastosowanie: bakterie Gram (+), zapalenie płuc, zakażenia oporne na Penicyliny
Cefalosporyny II generacji:
o Zastosowanie: bakterie Gram (-), w zakażenia opornych na Aminopenicylinę, zakażenie dróg oddechowych, moczowych, żółciowych, zapalenie wsierdzia, zakażenia pooperacyjne
o Najczęściej stosowane
Cefalosporyny III generacji:
o Zastosowanie: bakterie Gram (-), zakażenia układu pokarmowego, oddechowego, moczowego, zapalenie opon, skóry, tkanek miękkich, zakażenia szpitalne, w posocznicy- łącznie z aminoglikozydami
o Preparaty: Cefopoloxin, Cefixim, Ceftibuten
Cefalosporyny IV generacji:
o Zastosowanie: w ciężkich zakażeniach
o Preparaty: Cefepim, Cefpirom
o Działanie bakteriobójcze
o Zastosowanie: w zakażeniach E.coli, Klebsiella, Proteus
• Zastosowanie: Bakterie Gram (+), Gram (-), tlenowce i beztlenowce, ciężkie i oporne posocznice, zakażenia dróg oddechowych, moczowych, tkanek miękkich, kości
• Działanie niepożądane: objawy dyseptyczne, zapalenie żył, leukopenia, trombocytopenia
• Preparaty: Imipenem, Meropenem, Panipenem, Cerumonam
· Zastosowanie: tlenowce, bakterie Gram (-), ciężkie, oporne zakażenia
· Preparaty: Aztreonam
· Zastosowanie jak dla Penicylin; Chlamydia, Mycoplasma pnemonie, Corynobacter
· Interakcja z lekami p/histaminowymi, p/zakrzepowymi
· Preparaty: Erytomycyna, Spiromycyna, Proksytromycyna, Klarytromycyna, Arytromycyna
· Zastosowanie: tlenowce, bakterie Gram (+), beztlenowce, Chlamydie, Mycoplasma
· Wydalane głównie przez wątrobę
· Preparaty: Klindamycyna, Linkomycyna
• Bakteriobójcze, wydalane głównie przez nerki
• Zastosowanie: E.coli, Klebsiella, enterobacter, Proteus, Pseudomonas, Neissneria, Haemphilus, gronkowiec złocisty, zakażenia szpitalne, posocznica, przy oparzeniach
• Objawy niepożądane: nefrotoksyczne, ototoksyczne, odczyny alergiczne, skórne, hamują przewodnictwo nerwowo-mięśniowe
I generacja:
o Streptomycyna
o Neomycyna, Panomycyna
o Kanamycyna
II generacja:
o Amikacyna
o Gentamycyna
o Netymeyna
o Spektynomycyna
o Isepamycyna
• ...
Blackkalia