spr-weglowodory.pdf

Liczba pkt:

iejsce dysleksja

na naklejkę

z kodem szkoły

Wynik %:

Ocena:

MCH-R1A1P-062

EGZAMIN SPRAWDZAJĄCY

Z CHEMII - WĘGLOWODORY

DLA UCZNIÓW KLASY III

ARKUSZ II

Arkusz II

POZIOM ROZSZERZONY

GRUDZIEŃ

ROK 2006

Czas pracy 100 minut

Instrukcja dla zdającego:

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 8 stron

(zadania 1 – 27). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu

nadzorującego egzamin.

2. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym

przy każdym zadaniu.

3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok

rozumowania prowadzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętaj

o jednostkach.

4. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym

tuszem/atramentem.

5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.

6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.

7. Możesz korzystać z karty wybranych tablic chemicznych, linijki

oraz kalkulatora.

8. Wypełnij tę część karty odpowiedzi, którą koduje zdający. Nie

wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.

9. Na karcie odpowiedzi (poniżej) wpisz swoje imię i nazwisko.

Za rozwiązanie

wszystkich zadań

można otrzymać

łącznie

........... punktów

Życzymy powodzenia!

Wypełnia zdający przed rozpoczęciem pracy

IMIĘ I NAZWISKO ZDAJĄCEGO

KOD

ZDAJĄCEGO

Miejsce

na naklejkę

z kodem szkoły

Zadanie 1 (9 pkt. )

Zapisz, używając wzorów półstrukturalnych (grupowych) podane niżej reakcje:

1. całkowite (pełne) spalanie metylobenzenu

............................................................................................................................. ....................................................................

2. nitrowanie toluenu

............................................................................................................................. ....................................................................

3. pełne uwodornienie benzenu w obecności niklu w temp. 200 stopni C.

............................................................................................................................. ....................................................................

4. reakcja benzenu z chlorkiem metylu w obecności kwasu Lewisa

............................................................................................................................. ....................................................................

5. sulfonowanie benzenu

............................................................................................................................. ....................................................................

6. bromowanie etylobenzenu na świetle

................................................................................................................................ .................................................................

7. chlorowanie toluenu w obecności opiłków żelaza

............................................................................................................................................... ..................................................

8. chlorowanie naftalenu w obecności Fe

........................................................................................................................................................................ .........................

9. otrzymaj tetralinę z naftalenu

.................................................................................................................................................................................................

Zadanie 2 ( 4 pkt. )

Dokończ zdania:

a) węglowodory aromatyczne odróżnia się od alifatycznych przy pomocy reakcji

.................................................................................................................................................................................................

b) aby nasycić 0,5 mola benzenu należy użyć ..................... gram wodoru

c) aby otrzymać benzen należy przeprowadzić polimeryzację ..................................................................................................

Zadanie 3 ( 5 pkt. )

Dokończ zdania:

a) podstawniki I rodzaju to np.: (podaj min. 3)...................................................................................................................

b) podaj nazwy dwóch homologów benzenu: 1 -................................. 2- .................................

c) tiofen i pirol mają taką samą liczbę elektronów zdelokalizowanych - .........................................

d) moment dipolowy w cząsteczce benzenu wynosi 0 ponieważ ......................................................................................

...........................................................................................................................................................................................

e) podaj funkcje kwasu siarkowego w reakcji nitrowania: .................................................................................................

............................................................................................... ..............................................................................................

Zadanie 4 ( 4 pkt. )

Zapisz równanie reakcji całkowitego spalania etanu i oblicz, ile dm 3 tlenu, odmierzonego w warunkach normalnych, potrzeba

do całkowitego spalenia jednego mola tego węglowodoru?

Równanie reakcji: ....................................................................................................................................

Obliczenia:

Odpowiedź:

Zadanie 5 ( 4 pkt. )

Dwa węglowodory X i Y o wzorze sumarycznym C 4 H 8 różnią się budową. W cząsteczce węglowodoru X występuje jedno

wiązanie π, a w cząsteczce węglowodoru Y występują wyłącznie wiązania σ.

Narysuj wzory półstrukturalne (grupowe) węglowodorów X i Y i podaj ich nazwy systematyczne. Podaj, do jakiego szeregu

homologicznego należy węglowodór X, a do jakiego Y.

Węglowodór X

Węglowodór Y

Wzór półstrukturalny

(grupowy)

Nazwa systematyczna

Nazwa szeregu

homologicznego

Zadanie 6 ( 2 pkt. )

Poniżej przedstawiono wzór półstrukturalny izoprenu:

CH 2 = CH – C = CH 2

CH 3

Podaj nazwę systematyczną izoprenu oraz wzór ogólny szeregu homologicznego, do którego należy izoprenu.

nazwa systematyczna: ........................................................................................................ ........................

wzór ogólny szeregu homologicznego: .....................................................................................................

Zadanie 7 ( 4 pkt. )

Zapisz za pomocą wzorów półstrukturalnych reakcje i określ typ reakcji organicznej każdej z nich:

1) jod + etan ..................................................................................................................................................................

2) jod + eten .............................................................................. ....................................................................................

3) jodowodór + etylen ...................................................................................................................................................

4) jod (1 mol) + acetylen ............................................................................................................................. .....................

Typ reakcji organicznej:

1) ....................................................................... 2) .......................................................................

3) ....................................................................... 4) .................................. .....................................

Zadanie 8 ( 1 pkt. )

But-2-en można otrzymać w wyniku reakcji dysproporcjonowania propenu na odpowiednich katalizatorach. Reakcja polega

na tym, że z alkenu o n-atomach węgla powstają dwa nowe alkeny: jeden o (n+1) atomach węgla i drugi o (n-1) atomach

węgla.

Podaj nazwę drugiego alkenu, który powstał w wyniku tej reakcji i napisz jej równanie, posługując się wzorami

półstrukturalnymi (grupowymi).

Nazwa drugiego produktu: .........................................................................................................................

Równanie reakcji: .............................................................................................................................................................. .............

Zadanie 9 ( 2 pkt. )

Poniżej przedstawiono wzór półstrukturalny (grupowy) węglowodoru:

CH≡C-CH 3

Napisz równanie reakcji tego związku z bromem w stosunku molowym 1:1 i określ, jakiego typu jest to proces. Związki

organiczne przedstaw w formie wzorów półstrukturalnych.

Równanie reakcji: .........................................................................................................................................................................

Typ reakcji: ........................................................................................................................................... ........................................

Zadanie 10 ( 2 pkt. )

Jedną z metod otrzymywania węglowodorów w konfiguracji trans jest uwodornienie wiązań potrójnych za pomocą sodu

w ciekłym amoniaku:

R 1 H

\ ∕

R 1 ―C≡C―R 2 + 2 Na + 2 NH 3 → C = C + NaNH 2

∕ \

H R 2

Korzystając z powyższego schematu zapisz reakcje:

a) uwodornienia 2-heksynu,

b) otrzymywania trans-but-2-enu.

a) ........................................................................................... ..........................................................................................................

b) .......................................................................................................................... ...........................................................................

Zadanie 11 ( 3 pkt. )

Zaprojektuj jedno doświadczenie pozwalające na odróżnienie dwóch ciekłych węglowodorów

o wzorach:

CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH 3 H C 2 H 5

związek I \ ∕

C = C

∕ \

C 2 H 5 H

związek II

W tym celu:

a) wybierz odpowiedni odczynnik spośród:

 mieszanina stężonego kwasu azotowego (V) i stężonego kwasu siarkowego (VI),

 wodorotlenek miedzi (II),

 woda bromowa,

 zasada sodowa;

b) zapisz, jakie przewidujesz obserwacje,

c) w oparciu o przewidywane obserwacje podaj uzasadnienie identyfikacji każdego z podanych węglowodorów.

a) Odczynnik: ............................................................................................................. ..............................

b) Obserwacje: ..............................................................................................................................................................................

......................................................................................................................... .....................................................

c) Uzasadnienie: ............................................................................................................ .................................................................

............................................................................................................................. .................................................

Zadanie 12 ( 2 pkt. )

Pod działaniem chloru na pewien węglowodór otrzymujemy jako jeden z produktów reakcji chlorowodór. Podaj nazwy

i wzory ogólne dwóch szeregów homologicznych węglowodorów niearomatycznych spełniających ten warunek.

Szereg homologiczny 1 - .......................................................... wzór szeregu: ........................................

Szereg homologiczny 2 - .......................................................... wzór szeregu: ........................................

Zadanie 13 ( 3 pkt. )

16,8 g pewnego alkenu przyłącza bromowodór dając 33 g monobromopochodnej alkanu. Ustal wzór sumaryczny alkenu oraz

podaj wzory półstrukturalne i nazwy systematyczne dwóch izomerycznych alkenów spełniających warunki zadania.

Obliczenia:

Wzór sumaryczny węglowodoru: ..................................................................................

Alken pierwszy: ......................................................... ...............................................................

(wzór półstrukturalny) (nazwa systematyczna)

Alken drugi: ............................................................... ...............................................................

(wzór półstrukturalny) (nazwa systematyczna)

Zadanie 14 ( 3 pkt. )

Przypisz wzorom ogólnym odpowiadające im nazwy szeregów homologicznych węglowodorów:

C n H 2n+2 → ................................................................

......................................................... ← C n H 2n → ................................................................

......................................................... ← C n H 2n-2 → ................................................................

↓

..............................................................

Zadanie 15 ( 4 pkt. )

Przeprowadzono reakcję gorącego alkoholowego roztworu wodorotlenku potasu z 3-bromoheptanem. Zapisz, używając

wzory półstrukturalne, tę reakcję i nazwij wszystkie powstałe produkty organiczne (uwzględnij wszystkie możliwe

powstające izomeryczne produkty).

............................................................................................................................. ............................................................................

................................................................................................................................................................................... ......................

............................................................................................................. ............................................................................................

Zadanie 16 ( 3 pkt. )

Określ typ każdej z następujących reakcji:

1) etynu z bromem: ........................................................................................................... ...............................................

2) chloroetanu z NaOH w środowisku etanolu: ...............................................................................................................

3) powstawania polietylenu z etenu: ...............................................................................................................................

INFORMACJA DO ZADAŃ 17 – 18

Dany jest schemat przemian:

CH 3 -CH 2 -OH ― 1 → CH 2 =CH 2 ― 2 → CH 3 -CH 2 Cl ― 3 → CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 3 ― 4 → CH 3 -CH-CH 2 -CH 3

produkt główny

Zadanie 17 ( 2 pkt. )

Zapisz równania reakcji oznaczonych numerami 1 i 2, dobierając odpowiednie reagenty. W równaniach stosuj wzory

półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.

1. ...................................................................................................... ........................................................

2. ........................................................................................................................ ......................................

Zadanie 18 ( 3 pkt. )

Posługując się podziałem charakterystycznym dla chemii organicznej, określ typy reakcji oznaczonych na powyższym

schemacie numerami 1, 2, 4.

1. ........................................................................................................................ ......................................

2. ........................................................................................................................ ......................................

4. ..............................................................................................................................................................

Zadanie 19 ( 4 pkt. )

W poniższych równaniach reakcji wpisz za pomocą wzorów półstrukturalnych brakujące związki:

I. C 2 H 5 Cl + Mg ―eter→ ..................................

II. ......................... + Zn → ZnBr 2 + CH 2 =CH 2

III. C 6 H 5 CH 3 + Cl 2 ―światło→ .................................... + HCl

IV. C 2 H 2 + Na → ................................ + ½ H 2 ↑

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: