Nie kradnij-Yehoshua Ellis.pdf

"Nie kradnij"

Yehoshua Ellis

Pewien rabin z Częstochowy jechał powozem do małej wioski. Kiedy powóz zatrzymał

się, żeby dać odpoczynek koniom, woźnica wypatrzył stojące nie opodal wiadro owsa.

Rozejrzał się wokoło, po czym podbiegł do wiadra, pochwycił je i szybkim krokiem zaczął

wracać w stronę powozu.

Wtem rabin wykrzyknął: "Ktoś cię obserwuje!"

Woźnica upuścił wiadro, biegiem dopadł powozu, schwycił lejce i czym prędzej odjechał.

Nie dowierzając jednak rabinowi, spojrzał jeszcze raz za siebie. Nikogo nie było.

"Kto mnie obserwował?" - indagował rabina.

"Nu, ktoś zawsze nas obserwuje" - odparł tamten.

Wedle żydowskiej kosmologii człowiek istnieje na czterech poziomach: pszat , remez ,

drasz i sod , które odpowiadają kolejno aspektowi fizycznemu, emocjonalnemu,

intelektualnemu i duchowemu. Wszystkie razem tworzą skrót pardes , który po hebrajsku

znaczy tyle, co sad owocowy. Te same terminy używane są na oznaczenie czterech

poziomów rozumienia i objaśniania Tory. Pszat to znaczenie proste; remez -

alegoryczne; drasz - zawierające przypowieść, midrasz; sod - ukryte.

Im bardziej nasze postępki angażują wszystkie cztery światy naszej własnej osoby, tym

większej zmiany dokonują w nas samych. Jeśli chcemy, by jakiś czyn miał na nas

możliwie największy wpływ, musimy sprawić, by dokonując go zajmować wszystkie

poziomy naszego ja . Połączenie czterech światów, sprawienie, żeby komunikacja

pomiędzy nimi była odpowiednia, wymaga wiele wysiłku i pracy. Dobrym przykładem jest

czuwanie najwyższego kapłana w noc Jom Kipur. Tego dnia po południu kapłan będzie

dokonywał przebłagania za grzechy: czuwanie i skupienie ma umożliwić mu

zintegrowanie całej osoby, tak, by mógł w pełni uczestniczyć w sprawowaniu ofiary.

Jednym z najbardziej niszczących grzechów jest kradzież, albowiem każdy akt kradzieży

ma zgubny wpływ na wszystkie cztery poziomy istnienia.

Wpływ kradzieży na świat fizyczny jest oczywisty. Kradzież określonego przedmiotu

powoduje zaburzenie całego systemu, którego przedmiot ten jest częścią. Co więcej,

zdarza się, że przedmiot, jak również miejsce, z którego go ukradziono, ulegają

zniszczeniu.

Wpływ na świat uczuć jest ogromny. Kradzież rodzi strach, podejrzliwość, brak zaufania.

Ponieważ tożsamość złodzieja zwykle pozostaje nieznana, podejrzenia i złe emocje

rozdzielane są arbitralnie. Złe skutki kradzieży odczuwają osoby w ogóle z nią nie

związane.

Intelekt człowieka jest czymś unikalnym, czymś co wyróżnia go spośród innych

stworzeń. Zwierzęta mogą być inteligentne, ale poziom, jaki osiągnął ludzki umysł,

pozostaje dla nich niedostępny. To intelekt świadczy o naszej tożsamości, jest też

źródłem indywidualności każdego człowieka. Jako ludzie musimy również sprostać

szczególnemu wyzwaniu, jakim jest odnalezienie równowagi pomiędzy potrzebami

jednostki a potrzebami wspólnoty. Żadne inne stworzenie nie ma okazji, by walczyć z

samym sobą i własną indywidualnością. Kradzież w oczywisty sposób zaburza tę walkę.

Jest dowodem na to, że indywidualne potrzeby biorą górę nad potrzebami wspólnymi.

Destrukcyjny wpływ kradzieży na społeczeństwo jest ogromny. Z tego też powodu zakaz

kradzieży jest starszy niż Dziesięcioro Przykazań, danych Mojżeszowi na Synaju. Zakaz

kradzieży otrzymał już Noe po potopie. Siedem praw noachickich stanowi zbiór

przepisów niezbędnych do istnienia społeczeństwa. Tora podkreśla to bardzo mocno:

kradzież niszczy podstawową tkankę społeczną. Doskonale widoczne jest to w krajach

postkomunistycznych, gdzie scentralizowana gospodarka doprowadziła do sytuacji, w

której nie było żadnej własności. Kilkanaście lat po upadku komunizmu społeczeństwa,

które żyły tak długo pod jego jarzmem, wciąż borykają się z brakiem szacunku wobec

władzy i rozpowszechnionym procederem kradzieży. Biblijny potop został zesłany na

ziemię, kiedy ludzkość pogrążona była w bezprawiu i zepsuciu. Zwłaszcza trzy grzechy

doprowadziły do potopu: brak moralności seksualnej, zabójstwa i kradzież. Midrasz

mówi, że to kradzież przeważyła szalę i przypieczętowała Boski wyrok.

Prawdziwe zniszczenie kradzież sieje jednak dopiero na poziomie duchowym. Akt

kradzieży równoznaczny jest z zaprzeczeniem istnienia Boga. W przytoczonej na

wstępie historii woźnica martwi się jedynie o to, by nikt nie zobaczył go kradnącego

owies. Rozgląda się naokoło i widzi, że jest tylko jeden świadek (wedle żydowskiego

prawa do oskarżenia kogoś o kradzież trzeba obecności i zeznań dwóch świadków).

Rabin trafnie wychwytuje logikę, jaką kieruje się złodziej. Kradniemy wówczas, gdy

jesteśmy przekonani, że czyn nasz nie ma znaczenia. Skoro Bóg jest naprawdę

nieskończony, to czy wiadro owsa w ogóle się liczy? Czymże jest kilka złotych w

porównaniu z nieskończonością świata? O ile wiadomo, wszechświat wciąż się

rozszerza i będzie rozszerzał się wiecznie. Czas jak dotąd się nie zatrzymał. Ale ten sam

wszechświat jest również nieskończenie mały. Skoro Bóg jest naprawdę nieskończony,

to nasze określenia "mały" i "wielki" nie mają dla Niego żadnego znaczenia. Złodziej

utwierdza się w przekonaniu, że nikt nie widzi jego postępku. Czyni tak zakładając

milcząco, że nie ma żadnego świadka. Musi przeto aktywnie zanegować fakt istnienia

Boga, który wie, co on czyni. Kradzież to aktywny sposób zaprzeczania istnienia Boga.

Kradzież jest często grzechem polegającym na bezmyślności. Wielu ludzi nie zdaje sobie

sprawy z dalekosiężnych skutków takiego postępku, ale również nie wie, jak pojemnym

jest zakaz "Nie będziesz kradł". "Zawiera on zakaz rabunku, defraudacji, przymusu.

Zakaz oszukiwania na miarach i odważnikach, nakaz zwrotu zgubionej własności. Nie

tylko zakaz stosowania siły celem wejścia w posiadanie mienia innego człowieka, ale

również i jakichkolwiek innych sposobów przejmowania czyjejś własności, bez wiedzy i

zgody właściciela" - dr Meir Tamari.

"I powiedział Bóg: uczyńmy człowieka na Nasz obraz i Nasze podobieństwo" (Rdz 1,26).

Każdy z nas jest niepowtarzalnym obrazem Boga. Prawa dotyczące kradzieży mają

sprawić, byśmy o tym pamiętali. Zmuszają nas do tego, byśmy każdemu z naszych

czynów przyjrzeli się z perspektywy innej, niż nasza własna. A kiedy staramy się wyjść

naprzeciw potrzebom ludzi, którzy znajdują się wokół nas, oni sami zaczynają

dostrzegać w nas obraz Boga.

Świat duchowy jest światem jedności, podczas gdy świat fizyczny - dualizmu. Kradzież,

która jest w stanie połączyć cztery poziomy człowieczeństwa w akcie destrukcji,

wskazuje nam również możliwość, jak połączyć je w akcie naprawy. Służyć mają temu

studia nad prawami związanymi z kradzieżą, jak również skrupulatne tych praw

przestrzeganie. Za każdym razem, gdy pomiędzy mną a innym człowiekiem dochodzi do

jakiejś transakcji, wymiany, i kiedy staram się zastanowić nad skutkami mojego

postępowania, a także zrozumieć potrzeby drugiego - łączę cztery światy w akcie

uświęcenia. Obok stanowczego potępienia kradzieży, chasydzcy rabini starali się

wykorzystać fakt jej istnienia. Złodzieje pojawiają się w opowieściach Nachmana z

Bracławia, Widzącego z Lublina i Baal Szem Towa.

Dziesięć zasad

Magid powiedział swemu uczniowi, rabbiemu Zusji: "Nie mogę cię wyuczyć dziesięciu

zasad służby. Możesz jednak iść po tę naukę do dziecka i do złodzieja.

Od dziecka nauczysz się trzech rzeczy: dziecko jest wesołe bez wszelkiej przyczyny; ani

chwili nie próżnuje; jeżeli mu czegoś brak, potrafi się tego gwałtownie domagać.

Złodziej wyuczy cię siedmiu rzeczy: swoje dzieło czyni nocą; jeżeli nie uda mu się jednej

nocy, próbuje następnej; łączy go wzajemna przyjaźń ze współtowarzyszami; ryzykując

życie, zdobywa niewiele; tak mało mu zależy na tym, co zdobędzie, że gotów to oddać

za lada grosz; spadają na niego ciosy i kary, a on się tym nie przejmuje; lubi swoje

rzemiosło i nie zamieniłby go na inne".

(Martin Buber, Opowieści chasydów , przeł. Paweł Hertz, Poznań 1986, s. 116)

Komentarz oparłem na koncepcjach rabinów Adina Steinsaltza i Zalmana Schacter-

Shlomiego

Z języka angielskiego przełożył - pp

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: