13. Prędkość wiatru. 1. Jak wiemy już z rozdziału II, wiatrem nazywa się poziomy ruch powietrza (ściślej: ruch powietrza o przeważającej składowej poziomej) względem powierzchni Ziemi. Jak każdy inny ruch, wiatr można scharakteryzować za pomocą wektora prędkości, tj. wielkości mającej bezwzględną wartość liczbową oraz kierunek. W praktyce pod terminem „prędkość wiatru" rozumiemy tylko bezwzględną wartość liczbową tego wektora, którą będziemy dalej nazywać wprost prędkością wiatru, natomiast kierunek wektora nazywamy kierunkiem wiatru.
Przy powierzchni Ziemi prędkości wiatru wahają się od 0 do 100 m/sek. Tego samego rzędu prędkości mają wiatry i w wyższych warstwach atmosfery. Kierunki wiatru mogą zmieniać się od 0 do 360°. W każdym punkcie Ziemi zarówno prędkości, jak i kierunki wiatru bez przerwy zmieniają się, jednak te zmiany są w różnych miejscach bardzo niejednakowe.
2. Prędkość wiatru wyraża się w metrach na sekundę, w kilometrach na godzinę (zwłaszcza przy obsłudze lotnictwa) i w węzłach (milach morskich na godzinę). Ażeby zamienić prędkość, wyrażoną w metrach na sekundę,
na prędkość w węzłach, wystarczy pomnożyć liczbę „metrów na sekundę" przez 2.
Do przybliżonego określenia („szacunku") prędkości (lub, jak to zwykle w tym przypadku mówi się, siły) wiatru korzysta się z tzw. skali Beauforta, ustalającej związek między siłą wiatru a skutkami jego oddziaływania na nas samych oraz przedmioty nas otaczające na podstawie np. obserwacji nad rozprzestrzenianiem się dymów z kominów, poruszania się liści i gałęzi na drzewach, falowania morza itd. Skala Beauforta ma osiemnaście stopni (od 0 do 17), przy czym każdy stopień posiada swoją nazwę. Tak np. zeru tej skali odpowiada cisza, czyli brak wiatru, 4 stopnie oznaczają wiatr umiarkowany o prędkości 6—8 m/sek, 7 stopni — bardzo silny wiatr (14—17 m/sek), 10 stopni — sztorm (25—28 m/sek), wreszcie 12 stopni — huragan (33—37 m/sek). Terminem huragan określa się również wszystkie wiatry powyżej 37 m/sek (o sile 13—17 stopni według skali Beauforta).
3. Rozróżniamy średnią (wyrównaną) prędkość wiatru w pewnym, względnie krótkim okresie czasu, w ciągu którego dokonuje się obserwacji, i chwilową prędkość wiatru, której wielkość ulega bardzo dużym wahaniom i chwilami może być znacznie mniejsza lub większa od prędkości średniej. Pomiary anemometryczne dają zwykle średnie wartości prędkości wiatru i dalej będziemy wymieniać tylko wartości wyrównane.
Przy powierzchni Ziemi najczęściej mamy do czynienia z wiatrami, których prędkości są rzędu 4—8 m/sek i rzadko przekraczają 12—15 m/sek. Jednak podczas sztormów i huraganów w szerokościach umiarkowanych prędkości wiatru mogą przekraczać 30 m/sek i dochodzić w oddzielnych porywach do 60 m/sek. W huraganach zwrotnikowych prędkości wiatru mogą wynosić do 65 m/sek, a oddzielne porywy — do 100 m/sek. W małoskalowych wirach (trąbach morskich i lądowych) mog...
Ogr-SGGW