100-Skody.pdf

hit numeru

Wystarczy przejechać naszą południową granicę, aby znaleźć

się w krlestwie Ākody. Tam dominują te samochody i nic

dziwnego, skoro od wielu lat Ākoda jest praktycznie jedyną

czeską marką dostarczającą samochody osobowe i jest

faworyzowana w swojej ojczyźnie.

Pierwszy plakat firmy Laurin & Kle-

ment reklamujący rowery Slavia

Trjkołowiec pocztowy L & K typ L wytwarzany w latach 1902Ï1910

30 wrzeœnia 1895 r., a wiêc

110 lat temu powsta³a firma Laurin

& Klement. Zajê³a siê monta¿em ro-

werów o nazwie Slavia. Ze zbytem

jednak nie by³o ³atwo, gdy¿ konku-

rencja okaza³a siê du¿a. Przedsiê-

biorczy Klement namówi³ wiêc

wspólnika do zajêcia siê budow¹

pojazdów napêdzanych silnikiem.

Pomys³ mo¿na by³o uwa¿aæ za uda-

ny, gdy¿ na motocyklu marki Laurin

100 lat czeskiej Škodovki

Zdzisł aw Podbielski

tak d³ug¹ i nieprzerwan¹ historiê.

Wszystko, jak to czêsto by-

wa, zaczê³o siê doœæ prozaicznie.

Otó¿ w niewielkim miasteczku Jun-

gbunzlau (dzisiejsze Mlada Boles-

lav) spokojnie wiód³ ¿ycie Vaclav

Klement, który sprzedawa³ ksi¹¿ki,

a w wolnych chwilach wyprawia³

siê rowerem na przeja¿d¿ki po tu-

tejszych urokliwych okolicach. Po

pewnym czasie jego wehiku³ odmó-

wi³ pos³uszeñstwa i nie by³o gdzie

go naprawiæ. Rozgoryczony pan

Vaclav pomyœla³ o otworzeniu w³as-

nego warsztatu naprawczego, a na-

wet podjêciu monta¿u nowych ro-

werów. Warsztat taki, jak siê okaza-

³o, ju¿ istnia³ w niedalekim Turno-

vie, prowadzony przez Josefa Krau-

sa i Vaclava Laurina. Obaj nie

wspó³pracowali dobrze i Klement

zaproponowa³ Laurinowi wspólne

przedsiêwziêcie.

& Klement kierowca Vondøich zwy-

ciê¿y³ w zawodach na terenie Fran-

cji. Motocyklowe sukcesy sportowe

zachêci³y obu Vaclavów do... zajê-

cia siê samochodami.

Pierwszy samochód powsta³

w 1905 r., dwuosobowy, napêdzany

dwucylindrowym silnikiem o pojem-

noœci skokowej 1005 cm 3 i mocy 7 KM.

Znany jako Voiturette A (z franc.

„ma³y samochód”) osi¹ga³ prêdkoœæ

maksymaln¹ 40 km/h. Od 1906 r. to-

warzyszy³ mu kolejny model L & K

typ B, napêdzany silnikiem te¿ dwu-

cylindrowym, ale o pojemnoœci

1399 cm 3 i mocy 9 KM.

Rok 1907 przynosi sukcesy

sportowe samochodom, powstaj¹

nowe modele, w tym pierwszy auto-

bus przeznaczony do komunikacji

miejskiej w Pradze. Nosi³ nazwê

HOP, co informowa³o, ¿e mia³ silnik

typ H (4-cylindrowy, 6-litrowy o mocy

sprzedawanych nowych sa-

mochodów stanowi¹ Škody,

popularnoœci¹ ciesz¹ siê one rów-

nie¿ w S³owacji. Dlatego Czesi

i S³owacy pieszczotliwie nazywaj¹

je Škodovkami. Równie¿ w Boœni

i Hercegowinie, gdzie znajduje siê

montownia Škody, oraz w Polsce

plasuje siê ona na czo³owym miej-

scu listy sprzeda¿y. U nas te¿ by³a

montowana, w latach dziewiêædzie-

si¹tych, w Poznaniu.

Popularnoœæ Škody przypo-

minamy nie bez przyczyny.

W 2005 r. Škoda Auto – teraz tak

nazywa siê firma – obchodzi dwie

wa¿ne dla siebie rocznice: 100 lat

budowy samochodów i 110 lat

dzia³alnoœci koncernu. Niewiele

fabryk i marek samochodów ma

W Czechach obecnie po³owê

Księ garz i mechanik

dali począ tek firmie

-cylindrowych typu F. Samochód

nim napêdzany, typ FF, nie by³ jed-

nak wytwarzany w wiêkszej liczbie

egzemplarzy, prawdopodobnie

powsta³y tylko dwie sztuki.

Pierwszy model samochodu L & K Voiturette typ A

32 KM), O – omnibus (22-miejscowy)

i by³ przeznaczony dla Pragi – P. Roz-

poczê³y siê te¿ prace nad samocho-

dami ciê¿arowymi, uwieñczone suk-

cesem w 1908 r., kiedy to pojawi³a

siê jednotonowa ciê¿arówka typ FL.

W pierwszym dziesiêcioleciu

XX wieku konstrukcje pojazdów

L & K nosi³y znamiona oryginalnoœ-

ci. Ju¿ w 1905 r. wykonano jeden

z pierwszych na œwiecie motocykli

(model CCCC) z rzêdowym silni-

kiem 4-cylindrowym, a w 1907 r.

pioniersk¹ konstrukcjê w postaci

silnika 8-cylindrowego rzêdowego,

utworzonego z dwóch silników 4-

W drugiej połowie lat dwudziestych samo-

chody nosiły podwjne oznaczenie: Laurin

& Klement i Ākoda

Dwumiejscowy sportowy L & K typ 300 z 1923 r. mgł jechać zprędkością

110 km/h

Samochody ze znaczkiem

L & K odnosi³y sukcesy w zawo-

dach sportowych, m.in. O. Hierony-

mus prowadz¹c taki pojazd na to-

rze Brooklands w 1908 r. osi¹gn¹³

prêdkoœæ 119 km/h. Zwiêkszy³a siê

gama i liczba wytwarzanych modeli

– w 1912 r. by³a to ju¿ najwiêksza

fabryka samochodów w Europie

Œrodkowej. Wówczas te¿ przejêto li-

bereck¹ wytwórniê samochodów

RAF (Reichenberger Automobilfab-

rik) wraz z uzyskaniem licencji na

produkcjê silników Knighta z roz-

Dwa luksusowe modele Superb: a Ï typ 3000 z 1939 r., b Ï wspłcześnie wytwarzany

hit numeru

rz¹dem suwakowym, bez zaworów,

stosowanych do napêdu samocho-

dów luksusowych.

Okres I wojny œwiatowej nie

za³ama³ produkcji, zak³ady zmieni³y

profil, dobrze prosperowa³y, produ-

kuj¹c m.in. amunicjê, granaty oraz

samochody na potrzeby wojska.

W latach powojennych w³a-

dze nowej Republiki Czeskiej uwa-

¿a³y samochody za niepotrzebny

luksus i najwiêkszy sukces handlo-

wy odnosi³y p³ugi silnikowe Excel-

sior. Mimo to powstawa³y ró¿ne sa-

licencji francuskiej firmy His-

pano-Suiza, by³ to typ H6B.

Koncern Škoda wraz

z przejêciem firmy Lauren &

Klement sta³ siê du¿ym pro-

ducentem samochodów. Po-

jazdy te mia³y konstrukcjê

opracowan¹ w przejêtej fir-

mie i na atrapie ch³odnicy a¿

do 1928 r. nosi³y znaczek L & K.

Do tego znaczka od sierpnia 1925 r.

do³¹czono drugi – Škoda.

Przejêcie przez Škodê firmy

L & K poci¹gnê³o za sob¹ zmiany or-

ganizacyjne. Na

przyk³ad produk-

cjê ciê¿arówek

i autobusów

przeniesiono do

Pilzna, a zak³ady

w Mlada Boleslav

rozbudowano.

Mog³y teraz wyt-

warzaæ nowe sa-

mochody osobo-

we. Takimi by³y

eleganckie mode-

le 4R i 6R z 1928 r.

Ró¿ni³y siê silni-

kami o czterech

i szeœciu cylin-

drach. Wytwarzano je krótko, nieca³e

dwa lata, ale da³y pocz¹tek pojaz-

dom wystêpuj¹cym wy³¹cznie pod

mark¹ Škoda, bez L & K.

Po wprowadzeniu nastêp-

nych zmian organizacyjnych przysz-

³a kolej na przeprowadzenie zmian

konstrukcyjnych. W 1933 r. zmienio-

no konstrukcjê samochodów osobo-

wych. Dotychczas stosowan¹ ramê

noœn¹ z dwiema pod³u¿nicami za-

st¹piono centraln¹ ram¹ rurow¹

z rozwidleniami na mocowanie sil-

nika i z niezbêdnymi poprzeczkami.

Wprowadzono te¿ niezale¿ne za-

wieszenie kó³, a tylne ko³a napêdo-

we otrzyma³y pó³osie wahliwe.

Pierwszym samochodem z takim

rozwi¹zaniem by³ model Skoda 420,

ma³y, napêdzany 4-cyl. silnikiem

o pojemnoœci skokowej 995 cm 3 .

W nastêpnym roku pojawi³y siê in-

ne modele z podwoziem o unowo-

czeœnionej koncepcji konstrukcyj-

nej. Popularne i luksusowe.

Okres okupacji hitlerowskiej

zak³ady przetrwa³y, wytwarzaj¹c

samochody ciê¿arowe i inny sprzêt

dla wojska, w tym lotniczy. Ustêpu-

j¹cy Niemcy ostatniego dnia wojny,

9 maja 1945 r. zbombardowali zak³a-

dy, niszcz¹c g³ówne obiekty fabryki

i jej wyposa¿enie. Straty zaczêto

szybko uzupe³niaæ i jeszcze w tym

samym 1945 r. wyprodukowano

pierwsze ciê¿arówki, rok póŸniej za-

czê³y pojawiaæ siê, zmodernizowane

w latach 1939–1940, osobowe Škody

Popular, oznaczone typ 1101.

W latach piêædziesi¹tych fab-

ryka wyspecjalizowa³a siê w wyt-

warzaniu wy³¹cznie samochodów

osobowych, u¿ytkowe przeniesiono

do innych fabryk. Nie przeszkodzi³o

to jednak w produkcji ma³ych tere-

nowych pojazdów T 805 konstrukcji

Tatry, a ma³o kto wie, ¿e skodow-

skie zak³ady opuszcza³y te¿ osobo-

we modele Tatra 600 Tatraplan.

Pierwsza po³owa lat piêædzie-

si¹tych to okres popularnego mode-

lu Škoda 440 Spartak, który w od-

mianie unowoczeœnionej, jako Octa-

via, by³ wytwarzany a¿ do 1964 r.

Wa¿nym momentem by³o

w 1964 r. uruchomienie produkcji

samochodu oznaczonego Škoda

1000MB. Pojazd ten sta³ siê popu-

Ākoda Popular 1100 typ 927 z 1939 r

mochody: osobowe, ciê¿arowe i au-

tobusy. Wœród osobowych funda-

mentalne miejsce zajmowa³y dwa

modele – S i M, obydwa bezpoœred-

nio wywodz¹ce siê z produkcji

przedwojennej.

W 1924 r., na zlecenie czes-

kiego rz¹du, fabryka rozpoczyna

produkcjê 12-cylindrowych silników

lotniczych, wed³ug zakupionej li-

cencji od francuskiej firmy Lorraine-

Dietrich. Zarysowa³y siê jednak

trudnoœci finansowe, które w³aœnie

we wspomnianym roku doprowa-

dzi³y do fuzji przedsiêbiorstwa

dwóch panów: Laurina i Klementa

z koncernem przemys³owym zloka-

lizowanym w PilŸnie.

Koncern z Pilzna rozwin¹³ siê

pod kierownictwem swojego za³o¿y-

ciela, in¿yniera Emila Škody, a po je-

go œmierci osi¹gn¹³ pozycjê potenta-

ta przemys³owego. Najpierw produ-

kowano ró¿ne wyroby przemys³u

metalowego i dopiero w 1919 r. ut-

worzono oddzia³ samochodowy. Wte-

dy zaczê³y powstawaæ parowe po-

jazdy na licencji angielskiej, a w la-

tach 1924–1928 z bram pilzneñskiej

fabryki wyje¿d¿a³y osobowe samo-

chody luksusowe, wykonywane

w niewielkiej liczbie egzemplarzy na

Bardzo popularny model 1000 MB

z tylnym układem napędowym, wy-

twarzany od 1964 r.

Wojskowy łazik Babeta typ 973 z 1953 r.

Samochody marki Ākoda tradycyjnie uczestniczą w zawodach sportowych Ï

na fot. podczas rajdu Safari

pisano 16 kwietnia 1991 r. Zacz¹³

siê proces unowoczeœnienia zak³a-

dów. Model Favorit zosta³ unowo-

czeœniony i w 1995 r. otrzyma³ naz-

wê Felicia. W tym samym roku po-

³o¿ono kamieñ wêgielny pod budo-

wê nowych obiektów fabrycznych,

gdzie do dzisiaj powstaje samo-

chód Octavia, wykonywany na p³y-

larny w wielu krajach, ceniono go,

mimo ¿e nie nale¿a³ do niezawod-

nych i np. w Polsce oznaczenie mo-

delowe 1000MB uszczypliwie t³u-

maczono „1000 ma³ych boleœci”.

Tylnosilnikowa Škoda

1000MB by³a podstaw¹ do powsta-

nia kolejnych modeli (100/110

i105/120) tej koncepcji konstrukcyj-

nej, która przetrwa³a a¿ do 1988 r.

Wtedy bowiem, po wielu latach

przygotowañ, do odbiorców zaczê³y

trafiaæ zupe³nie nowe samochody,

z nadwoziem opracowanym przez

w³oskiego projektanta Nuccio Ber-

tone i nareszcie z przednim uk³a-

dem napêdowym i poprzecznie

umieszczonym silnikiem. Favorit, bo

tak¹ nazwê nosi³ nowy samochód,

od razu sta³ siê bestsellerem – za-

Ākoda Fabia zaliczana do najpopularniejszych samochodw w Czechach, Sło-

wacji i Polsce

cie pod³ogowej VW Golfa i Audi A3,

bêd¹cy wynikiem polityki produk-

cyjnej niemieckiej firmy. Ta polityka

objê³a kolejny model. We frankfur-

ckim salonie samochodowym 1999 r.

zaprezentowano bowiem nowy mo-

del, Fabiê (spokrewniony z VW Po-

lo), który teraz wystêpuje w kilku

wersjach nadwoziowych.

D³ugoletnie tradycje wytwór-

cze i mo¿ny w³aœciciel da³y firmie

Škoda znacz¹c¹ pozycjê wœród eu-

ropejskich marek samochodów. Pod

jej mark¹ rocznie ukazuje siê oko³o

450 tys. pojazdów, dodajmy cenio-

nych, przeznaczonych dla ró¿nych

odbiorców.

Wygodny, rodzinny model Octavia wytwarzany w nowych zakładach zbudowa-

nych w Mlada Boleslav po przejęciu firmy Ākoda przez Volkswagena

równo w Czechos³owacji, jak i za

granic¹, g³ównie w krajach socjalis-

tycznych.

Pomimo podjêcia produkcji no-

wego modelu, producent zdawa³ so-

bie sprawê, ¿e fabryka wymaga uno-

woczeœnienia. Z pomoc¹ przysz³y wy-

darzenia polityczne, w 1989 r. upad³

komunizm i rok póŸniej Škoda zacze³a

poszukiwaæ partnera zagranicznego

z kapita³em i dysponuj¹cego nowo-

czesn¹ technologi¹. W polu zaintere-

sowania by³y dwie firmy: Renault

i Volkswagen, pozosta³a ta druga.

Umowê o przejêciu udzia³ów

Škody przez niemiecki koncern pod-

fot. autor i Ākoda Auto

Na razie studyjny model o nazwie

Roomster, przewidywana produkcja

w 2006 r.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: