EasyTrax to naprawdę proste cz.10.pdf

eż to potrafisz

afisz

W dzisiejszym, ostatnim odcinku

cyklu, zapoznam cię z pozostałymi

możliwościami programu easyplot.

Dowiesz się, jak wykonać rysunki

z pomocą plotera, drukarki lub

naświetlarki postscriptowej, a także

jak wygenerować zbiory dla

fotoplotera i wiertarki numerycznej.

Przykładem praktycznego

wykorzystania Easytraxa jest układ

przedwzmacniacza mikrofonowego,

opisany w dziale “Elektronika 2000”.

EasyTRAX

to naprawdę proste!

część 10

Jak wspomniałem przed miesiącem,

jeśli zamierzasz wykonywać płytki w wa−

runkach domowych, wystarczy ci drukar−

ka. Z jej pomocą wykonasz trzy rysunki:

widok ścieżek, widok warstwy opisu

i szablon z zaznaczonymi punktami do

wiercenia. Przeczytaj dokładnie materiał

ze śródtytułu Drukowanie, a reszty arty−

kułu możesz nie czytać.

Easyplot daje jednak wiele innych

możliwości. Być może masz dostęp do

plotera, albo też program nie może ob−

służyć twojej drukarki. Może też planu−

jesz zlecać wykonywanie płytek do zak−

ładu produkcyjnego. W takim wypadku

dokładnie przeczytaj cały dzisiejszy odci−

nek

Drukowanie

Aby wydrukować wybraną warstwę

(w naszym wypadku, zgodnie z rysun−

kiem 33, jest to warstwa Bottom Layer),

w menu głównym wybierz polecenie

Print (podświetl Print, naciśnij “enter”).

Zobaczysz tablicę, jak na rysunku 40

rysunku 41.

Przy wykonywaniu płytek na piechotę

jest to wszystko, czego wymagasz od

programu easyplot.exe . Praktyczny

przykład możesz zobaczyć w artykule

opisującym przedwzmacniacz z układem

NE542. Płytkę tego wzmacniacza wyko−

nałem własnoręcznie na podstawie ta−

kich trzech rysunków. Warstwę opisu

(Overlay) wydrukowałem na papierze sa−

moprzylepnym i, po polakierowaniu bez−

barwnym lakierem w sprayu, przyklei−

łem na powierzchnię płytki. Jak widzisz,

efekt jest co najmniej zadowalający.

W moim opisie wygląda to bardzo

prosto. I tak w rzeczywistości jest. Po−

ćwicz to trochę, pamiętając, że zawsze

możesz bezkarnie wrócić do menu głów−

nego naciskając kilka razy “esc”.

Może się jednak zdarzyć, że wydruk

nie wyjdzie.

Jeśli drukarka w ogóle nie zaczyna

pracy, sprawdź, czy w Twoim kompute−

rze rzeczywiście dołączono ją do pierw−

szego portu równoległego LPT1.

Gdy drukarka ruszy, ale na papierze

pojawią się jakieś bezsensowne znaki

czy plamy, wygląda na to, że ustawiony

driver nie może dogadać się z drukarką.

Spróbuj wybrać z me−

nu Setup Printer inny

driver. Jeśli żaden nie

zmusi drukarki do pra−

cy, wezwij na pomoc

zaprzyjaźnionego kom−

puterowca. Prawdopo−

dobnie on zmusi dru−

karkę, żeby udawała

Epsona i słuchała się

któregoś drivera.

Wiedz, że wiele druka−

rek potrafi udawać Ep−

sona.

rysunku 41

Taki czarny scenariusz jest jednak bar−

dzo mało prawdopodobny.

Ale nawet gdyby wszystkie próby

uzyskania poprawnego wydruku zawiod−

ły, nie załamuj się! Są jeszcze inne spo−

soby, żeby wykonać rysunki.

Wykorzystanie plotera

Wiesz już, jak wykorzystać drukarkę.

A czy wiesz, co to jest ploter?

Dla tych, którzy nie wiedzą: najogól−

niej biorąc, ploter to urządzenie, wyko−

nujące rysunki na papierze, wykorzystu−

jąc specjalne pisaki. Zazwyczaj ploter ma

kilka pisaków o różnych kolorach tuszu

i różnej grubości rysowanej linii.

Plotery są zdecydowanie mniej popu−

larne, niż drukarki, ale być może masz

dostęp do jakiegoś plotera w zakładzie

pracy czy szkole. Nie namawiam do szu−

kania dostępu do plotera, ponieważ

w sumie rysunek wykonany z jego po−

mocą jest gorszej jakości, niż wydruk

z drukarki laserowej czy atramentowej.

Słyszałem jednak o próbach wyko−

rzystania małych ploterów bezpośrednio

do malowania ścieżek i punktów lutow−

niczych na laminacie. Nie widziałem

efektów takich eksperymentów, ale teo−

retycznie easyplot umożliwia narysowa−

nie mozaiki ścieżek wprost na laminacie.

Jeśli ktoś przeprowadził jakieś praktycz−

ne próby w tym zakresie, proszę o infor−

macje. Nie namawiam jednak do takich

prób, ponieważ użycie nietypowych pi−

saków i grubej płytki zamiast kartki pa−

pieru, może się skończyć uszkodzeniem

kosztownego plotera.

Współpracy z ploterem nie będę ci

tłumaczył tak szczegółowo jak współpra−

cy z drukarką. W każdym razie musisz

skonfigurować program easyplot, żeby

dogadał się z ploterem. Ogólna procedu−

ra jest bardzo podobna, jak konfigurowa−

nie drukarki.

Wykonasz to wybierając w menu

głównym polecenie Setup, a potem Plot−

ter. Znowu w opcji Type musisz wybrać

spośród dostępnych driverów taki, który

obsłuży twój ploter. Oczywiście w linijce

Device musisz podać nazwę portu, do

rysunku 40.

Na razie program czeka na potwierdze−

nie, a ty możesz w dużej tabeli spraw−

dzić, czy wszystko jest tak jak chciałeś.

(Nie przejmuj się tylko, gdy przy druko−

waniu Pad Master brak określenia Flip−

ped.) Sprawdź tabelę, i gdy wszystko się

zgadza, naciśnij “Y”. Pojawi się inna ta−

belka i rozpocznie się rysowanie płytki.

Drukowanie możesz przerwać naciska−

jąc dowolny klawisz i potwierdzając “Y”.

Gdy drukarka wypluje jeden rysunek,

wejdź w polecenie Options w menu

rysunku 40

Rys. 40. Wygląd ekranu przed rozpoczęciem drukowania.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/96

eż to potr

Też to potr

głównym i wybierz następną warstwę

do rysowania.

Ja do ręcznego wykonania płytki wy−

konuję trzy wydruki:

− warstwę Overlay (Normal)

− warstwę Bottom Layer (Flipped)

− warstwę Pad Master (Flipped, bo wier−

cę od strony miedzi)

Możesz je zobaczyć na rysunku 41

eż to potrafisz

afisz

Rys. 41. Komplet rysunków do ręcznego wykonania płytki.

którego ploter jest dołączony, lub wy−

brać opcję File.

Następne polecenia ustaw tak, jak

przy konfigurowaniu drukarki z tym, że

dodatkowo możesz tu określić, czy pro−

gram ma obliczać współrzędne przy ry−

sowaniu łuków (Software Arc − ON)

i ewentualnie ustawić z jaką dokładnoś−

cią. Jest to potrzebne w starych plote−

rach, które nie potrafią samodzielnie ry−

sować okręgów.

Na dole tabelki masz także linię Pens −

umożliwi ci to określenie numerów

i grubości pisaków używanych do ryso−

wania poszczególnych warstw.

Ploter często dołączony jest do portu

szeregowego − wtedy trzeba jeszcze

ustalić sposób i szybkość transmisji. Wy−

konasz to wybierając z menu głównego

Setup, a potem Serial Ports.

W razie potrzeby po pomoc zwróć się

do zaprzyjaźnionego komputerowca.

Gdy skonfigurujesz ploter, możesz

w menu Options określić, co chcesz dru−

kować, a potem wykonywać rysunki.

PostScript

Jeszcze inną interesującą możliwoś−

cią uzyskania wydruków jest wykorzys−

tanie polecenia PostScript z menu głów−

nego. Jeśli nie słyszałeś, co to jest Post−

Script, powiem ci tylko w skrócie, że jest

to swego rodzaju sposób zapisu, czyli

format, wykorzystywany między innymi

przy grafice i innych rysunkach (tak na−

prawdę, jest to język programowania).

Liczne drukarki laserowe mają wbu−

dowany interpreter postscriptu, dzięki

czemu mogą bezpośrednio “łyknąć”

i wydrukować plik postscriptowy gene−

rowany przez easyplot. Uważaj! Jeśli

twoja drukarka ma taką możliwość, mo−

że się okazać, iż drukowanie przez pole−

cenie PostScript jest szybsze niż przy

wykorzystaniu polecenia Print.

Można też wygenerować rysunek

postscriptowy płytki w postaci pliku

i wczytać go potem do jakiegoś porząd−

nego programu graficznego, który posia−

da odpowiedni filtr, na przykład do popu−

larnego CorelDraw (ale w wersji 5, bo

wersja 3 czy 4 nie potrafi go odczytać).

Oczywiście w każdym wypadku znów

najpierw musisz skonfigurować program

(polecenia: Setup, PostScript). Wybierz

driver (np. PostScript 1200dpi A4),

określ port lub plik i ustaw pozostałe op−

cje tak, jak do drukowania.

Współpraca z zakładami

produkcyjnymi

Przy wykonywaniu płytek metodą si−

todruku potrzebne są klisze do wykona−

nia sit. Jedno sito służy do nanoszenia

farby na warstwę miedzi − wytrawiane

są potem miejsca nie pokryte farbą. Dru−

gie sito służy do naniesienia na płytce od

strony elementów warstwy opisu. Przy

płytkach dwustronnych dochodzi jeszcze

jedno sito.

Potrzebne klisze można wykonać na

dwa sposoby: albo wykorzystując na−

świetlarkę postscriptową, albo używając

fotoplotera. Generalnie, klisze wykonane

naświetlarką (wykorzystującą polecenia

PostScript easyplota) są dużo tańsze, niż

klisze naświetlane fotoploterem. Ponad−

to fotoploter, jak każdy ploter, ma do

dyspozycji ograniczoną liczbę “pisaków”

(w fotoploterze “pisakiem” jest plamka

świetlna, o określonej wielkości i kształ−

cie). Jeśli to możliwe, warto więc sko−

rzystać z naświetlarki, która bez proble−

mu wykona każdy rysunek.

Z tego co wiem, zazwyczaj nie udaje

się wykorzystać w roli kliszy wydruku

z drukarki laserowej wykonanym na

przezroczystej folii. Krycie czerni jest za

małe, a ponadto niektóre drukarki dają

rysunek troszkę przekoszony, co unie−

możliwia potem dokładne dopasowanie

mozaiki ścieżek, otworów i opisu.

Ale może ktoś z Was ma inne do−

świadczenia? Czy komuś udało się wy−

konać użyteczne klisze za pomocą dru−

karki atramentowej i odpowiedniej folii?

W procesie produkcyjnym zazwyczaj

najpierw wykonuje się mozaikę ścieżek,

potem wierci otwory, a na koniec dodaje

warstwę opisu. Do wiercenia używa się

sterowanych cyfrowo wiertarek. Niektó−

re z nich mają więcej niż jedno wrzecio−

no i wiercą na raz kilka pakietów płytek.

Do sterowania pracą wiertarki nume−

rycznej służy zbiór wiertarski w odpo−

wiednim formacie zwanym NC Drill.

NC Drill

Polecenie NC Drill niczego nigdzie nie

rysuje, tylko tworzy zbiór do sterowania

wiertarki numerycznej. W jednym z po−

przednich odcinków tłumaczyłem, jak

zmienić zbiór standard.etl, przypisujący

poszczególnym punktom lutowniczym

odpowiednie wiertła. Może wtedy wyda−

ło ci się to trochę trudne. Ten zbiór przy−

pisań jest używany tylko przy poleceniu

NC Drill − sprawdź to poleceniem Setup,

NCDrill. Gdy będziesz wiercił płytki ręcz−

nie, ani zbiór standard.etl, ani polecenie

NC Drill, nie będą w ogóle wykorzysty−

wane. Tym razem nie musisz niczego

konfigurować − jeśli masz sensowny

zbiór standard.etl, z menu głównego wy−

konaj polecenie NC Drill. W katalogu

c:\easytrax pojawią się dwa zbiory z roz−

szerzeniami .drl i .txt.

Gerber Plot

Z poleceniem Gerber Plot sprawa jest

znacznie bardziej skomplikowana. Roz−

kaz ten generuje zbiór sterujący dla foto−

plotera, który naświetli klisze produk−

cyjne. Każdy fotoploter ma ograniczoną

ilość plamek świetlnych (pisaków). Jeśli

projektując płytkę używałeś ścieżek

i punktów o takiej szerokości jak plamki

fotoplotera, to nie ma większego proble−

mu − fotoploter szybko naświetli klisze.

Punkty lutownicze naświetli “strzelając”

przez chwilę plamką świetlną o potrzeb−

nej średnicy (jest to tryb pracy zwany

flash), a ścieżki narysuje przesuwając

jednokrotnie plamkę wzdłuż potrzebnej

trasy (jest to tryb zwany stroke).

Ale jeśli w projekcie użyjesz ścieżek

i punktów o wymiarach innych niż do−

stępne plamki, to na etapie przygotowy−

wania zbioru sterującego dla fotoplotera

albo należałoby zmienić szerokości ście−

żek i wymiary plamek, albo trzeba kazać

ploterowi mozolnie malować dany rysu−

nek najcieńszym pisakiem−plamką (taki

tryb pracy nazywa się paint). Każde roz−

wiązanie niesie jednak niebezpieczeńs−

two: w pierwszym przypadku zastoso−

wania innych (większych) plamek, odstę−

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/96

eż to potr

Też to potr

eż to potrafisz

afisz

py między elementami mozaiki mogą się

okazać za małe. Natomiast przy długo−

trwałym malowaniu mozaiki małą plam−

ką rośnie koszt (bo płaci się za czas pracy

plotera), a ponadto zwiększa się ryzyko

tzw. zadymienia, czyli częściowego za−

świetlenia kliszy przez światło odbite

i rozproszone. Zwróć uwagę, iż żaden

z tych problemów nie wystąpi, gdy kli−

sze wykonasz za pomocą naświetlarki.

Dlatego też, gdy klisze będą wykony−

wane przy użyciu fotoplotera, należy do−

wiedzieć się, jakimi plamkami świetlny−

mi dysponuje, i w projektach płytek uży−

wać ścieżek i punktów o takich właśnie

kształtach i wymiarach. Szczególnie do−

tyczy to posiadaczy Autotraxa − w tym

programie można dowolnie zmieniać

grubości ścieżek i wymiary punktów lu−

towniczych.

Informacje o plamkach, ich kształcie

i wymiarach, zawarte są w pliku z roz−

szerzeniem .apt. Z Easytaxem otrzyma−

łeś przykładowy zbiór standard.apt, ale

jeśli będziesz naświetlał klisze z pomocą

fotoplotera, powinieneś wziąć od właści−

ciela zbiór plamek (apertur), tego kon−

kretnego fotoplotera.

A teraz ogólne wskazówki, jak wyko−

rzystać polecenie Gerber Plot.

Na początek musisz dokonać konfigu−

racji (Setup, Gerber). Musisz wybrać tab−

licę apertur, czyli plamek świetlnych do−

stępnych w fotoploterze, który będzie

wykorzystywany do naświetlenia klisz.

W Setupie możesz ustawić tolerancję

wielkości plamki (Match Over− i Undersi−

ze). Nie przesadzaj − nie dawaj tolerancji

większej niż 5mil. Opcja G54 może być

wyłączona − włącza się ją tylko dla bardzo

starych ploterów.

Po powrocie do menu głównego zde−

cyduj, którą warstwę chcesz rysować

(Options), a następnie wybierz Gerber

Plot. Gdy potwierdzisz polecenie nacis−

kając “Y”, zobaczysz jeszcze jedną tabel−

kę. Wybierz Automatic. Potem w tabeli

Always confirm... − No, potem znów Au−

tomatic. I wreszcie w razie potrzeby do

skutku: No.

Będziesz miał szczęście, jeśli pro−

gram automatycznie dobierze do

twoich ścieżek, punktów i napisów

odpowiednie plamki świetlne fotoplo−

tera. Jeśli to się nie uda, pozostaje

dobrać plamki na piechotę (Manual).

Ale to już wyższa szkoła jazdy − jeśli

miałbyś to sam robić, a nie wiesz jak −

szukaj rady u osób obsługujących fo−

toploter.

Inne wskazówki

praktyczne

Żeby jednak twoje zbiory były przydat−

ne w praktyce, musisz najpierw ustalić

z wytwórcą istotne szczegóły dotyczące

wielkości sita, czyli ilości jednakowych

płytek na jednym rysunku, odległości

między poszczególnymi płytkami, a tak−

że punktów bazowych. Tu poszczególni

wytwórcy mają inne wymagania, bo−

wiem na przykład jedni tną płytki na gilo−

tynie, i wtedy nie trzeba zostawiać miej−

sca między płytkami, a inni mają piłę

o określonej grubości cięcia.

Ponieważ te szczegóły są różne, wie−

lu wytwórców woli przyjąć od ciebie pro−

jekt pojedynczej płytki, sprawdzić go

i rozmnożyć u siebie według potrzeb.

Nie myśl, że znacznie zwiększy to

koszty. I tak metoda sitodruku przy nie−

wielkiej ilości zamawianych płytek wy−

chodzi dość drogo. Większość kosztów

idzie na wykonanie klisz i sit. A ani klisz,

ani sit zapewnie nie zrobisz w domu.

I jeszcze jedna bardzo ważna uwaga!

Pamiętaj, że na razie masz zbory *.pcb

w formacie Easytraxa. Tymczasem wy−

twórcy płytek mają zazwyczaj do czynie−

nia z plikami w formacie Autotraxa. Au−

totrax, a właściwie jego program traxp−

lot, nie przeczyta twojego zbioru. Dlate−

go trzeba go przekonwertować na for−

mat Autotraxa. W swoim katalogu c:\ea−

sytrax znajdziesz program o nazwie ea−

syauto.exe. Za jego pomocą przetwo−

rzysz swoje pliki *.pcb na format czytel−

ny dla Autotraxa. Wykonasz to wywołu−

jąc: c:\easytrax\easyauto.exe. Potem

wpisz nazwę twojego zbioru z Easytraxa,

nawet bez rozszerzenia (np. IRED27),

a następnie inną nazwę nowego zbioru

w formacie Autotraxa (np. IRED2700).

Pamiętaj tylko, że w pliku Autotraxa

wszystkie punkty będą mieć średnice ot−

worów równe 0, co zresztą nie jest prob−

lemem, bo zbiory wiertarskie wygeneru−

jesz wykorzystując easyplot z Easytraxa.

I to już koniec kursu projektowania

płytek przy użyciu pakietu Easytrax.

Mam nadzieję, że przedstawione infor−

macje przydadzą ci się przy wykonywa−

niu własnych płytek. Jeżeli czegoś nie

zrozumiałeś, lub masz jeszcze jakieś py−

tania czy wątpliwości, napisz do mnie

pod redakcyjny adres EdW. Jeśli nato−

miast kurs pomógł ci poznać program

i zacząłeś samodzielnie projektować

swe płytki z użyciem komputera, napisz

również i podziel się spostrzeżeniami.

Piotr Górecki

Pakiet EASYTRAX − uproszczona freewa−

re’owa wersja profesjonalnego progra−

mu AUTOTRAX − dostępny jest na dys−

kietce 1CA006 na warunkach podanych

w ofercie AVT.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/96

eż to potr

Też to potr

Piotr Górecki

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: