(WYKŁAD 5 – V rok )
1 dzień : 46 - 69
2 dzień : 48 – 75
3 dzień : 44 - 72
1 miesiąc : 28 - 42
1 dzień : 15,2 – 23,5
2 – 6 dzień : 15 – 24
14 – 23 dzień : 12,7 – 18,7
24 – 37 dzień : 10,3 – 17,9
1-3 dzień : 4 – 6,6
1 miesiąc : 3,1 – 4,5
1 dzień : 4 – 6,0
1 miesiąc : 3,6 – 6,6
Główne przyczyny:
1) choroba hemolityczna noworodków – występują bezpośrednio po urodzeniu /kilku dniach; konflikt w układzie AB0 i Rh – rozpad erytrocytów wskutek przejścia przez łożysko przeciwciał matki przeciw erytrocytom płodu; częstość 1:300 porodów i w 90% dotyczy niezgodności w układzie Rh. W układzie AB0 niedokrwistość jest słabiej zaznaczona i pojawia się później (konflikt w 15% przypadków, niedokrwistość w 3% ciąż). Konieczność transfuzji wymiennej nie częstsza niż 1:1000 ciąż konfliktowych. Transfuzja w kilka dni po porodzie.
2) Krwotok (zew. i wew.)- w 1 dobie widoczny ¯Hct i Hb
3) nieprawidłowe procesy krwiotworzenia – widoczne nie wcześniej niż ok.3 tyg.życia
WARTOŚCI PRAWIDŁOWE U NOWORODKÓW (całkowicie różne jak u dzieci i dorosłych)
Przyczyny powodujące odmienność fizjologiczną:
Inne niż fizjologiczne:
wcześniactwo –niedojrzałość narządów powoduje:
hipoglikemię (szczególnie u matek z cukrzycą słabo kontrolowaną, wtedy trzustka płodu wydziela więcej insuliny, również po narodzinach
hipokalcemia
hipomagnezemia
przedłużająca się żółtaczka (niedojrzałość wątroby)
anemia (małe zapasy Fe i Cu)
rzadziej : hipoproteinemia, hiper- lub hiponatremia ( utrata Na przez narki lub wody przez p.pokarmowy)
po naturalnym porodzie obserwuje się:
wyższą aktywność CK
wyższe stęż. białek ostrej fazy (głównie CRP)
mocznik – wzrost u niemowląt karmionych sztucznie bogatobiałkowym pokarmem
kreatynina – karmienie mlekiem krowim daje wzrost wydalania kreatyniny z moczem
elektrolity
Ø żółtaczka fizjologiczna (ok.70% dzieci)
o przyczyny:
§ rozpad RBC – wzrost bilirubiny
§ nieefektywna erytropoeza
§ karmienie piersią
o pojawia się między 2 –14 dobą i trwa ok.14 dni
o poziom zwykle nie przekracza 85 mmol/l i jest to w 90% bilirubina niesprzężona (bezpośrednia)
Ø żółtaczka na tle różnych chorób
o żółtaczka hemolityczna
o wrodzone zaburzenia sprzęgania bilirubiny
o noworodkowe zap. wątroby
o wrodzone obstrukcje dr.żółciowych
o choroby dziedziczne :
§ galaktozemia
§ mukowiscydoza
§ tyrozynemia
§ defekt syntezy kw.żółciowych
§ dziedziczna nietolerancja glukozy
Przyczyny u noworodków :
ð niska masa urodzeniowa < 2500g i wcześniactwo
ð zespół niedomogi oddechowej (RDS)
ð cukrzyca matki
ð toksemia ciążowa
Przyczyny u niemowląt :
ð wrodzone defekty metaboliczne (galaktozemia, ch.spichrzania glikogenu, dziedziczna nietolerancja glukozy )
ð nadwrażliwość na leucynę
ð zespół Rey’a
ð hipoglikemia idiopatyczna
Diagnostyka – bardzo dokładny pomiar stęż.glukozy we krwi lub osoczu
Różnicowanie typu hipoglikemii – oznaczanie stężenia :
mleczanów
hormonu wzrostu
beta-hydroksymaślanu
kortyzolu
insuliny
w pediatrii stęż. Ca całkowitego w surowicy :
§ u noworodków urodzonych o czasie < 2 mmol/l
§ u wcześniaków < 1,75 mmol/l
pojawia się w pierwszych 48 h życia
narażone :
§ wcześniaki
§ noworodki z matek z cukrzycą
§ noworodki z matek z niedoborem vit.D
przyczyna – brak adaptacji po nagłym ustaniu dopływu Ca z łożyska
często równocześnie z hipokalcemią występuje hipomagnezemia
Patogeneza wrodzonych błędów metabolicznych wynika z nieprawidłowego przebiegu określonych szlaków metabolicznych w ustroju (aminokwasów, kw.organicznych, cyklu mocznikowego, węglowodanów, lipidów)
(największa grupa wrodzonych błędów metabolicznych, którą rozpoznaje się na podstawie badań laboratoryjnych)
Prowadzi to do :
nagromadzenia met. produktów pośrednich ( fenyloketonuria, ch. syropu klonowego)
niedoboru produktu potrzebnego ustrojowi ( albinizm, defekty kolagenowe)
uruchomienia alternatywnej drogi metabolicznej produkującej toksyczne metabolity
* Japończycy nie posiadają dehydrogenazy alkoholowej – dla nich 20g spirytusu to dawka prawie śmiertelna. Przy braku dehydrogenazy funkcję usuwania alkoholu z organizmu przejmuje katalaza.
np. tworzenie kamieni nerkowych – nieprawidłowa resorpcja cystyny w kanalikach nerkowych
Testy przesiewowe w kierunku wrodzonych błędów metabolicznych powinny dawać 100% pewność, że wady metaboliczne zostaną wykryte u wszystkich noworodków dotkniętych defektem.
W Polsce obowiązkowo w kierunku fenyloketonurii i wrodzonej niedoczynności tarczycy; nieobowiązkowo w kierunku mukowiscydozy.
FENYLOKETONURIA - niedobór hydroksylazy fenyloalaninowej
hydroksylaza fenyloalaninowa
Fenyloalanina Tyrozyna
Nagromadzenie w krwi i płynie m-rdz. Opóźniony rozwój umysłowy
Stęż. Fenyloalaniny > 4mg/dl – decyzja o podjęciu leczenia
W klasycznej postaci fenyloketonurii :
Ø stęż. fenyloalaniny w surowicy przekracza 20mg/dl
Ø stęż. tyrozyny w normie
Ø w moczu metabolitów fenyloalaniny w alternatywnej drodze metabolicznej – deaminacji fenyloalaniny ( toksyczne : kw.fenylopirogronowy i o-hydroksyfenylooctowy)
MUKOWISCYDOZA (1:2000)
Choroba dziedziczna, autosomalna recesywna; mutacje dotyczące genu kodującego białko CFTR i w efekcie obniżony transport jonów Cl – i H2O przez błony komórkowe - stęż. elektrolitów w pocie i wytworzenie patologicznego lepkiego śluzu- zatykanie przewodów wydzielniczych gruczołów śluzowych.
Diagnostyka – oznaczanie stęż. Cl – i Na+ w pocie; pomiar obarczony jest dużym błędem (mała ilość potu, jego zanieczyszczenia), dlatego pomiar z 2 próbek.
Interpretacja – stęż. Cl – w pocie > 60 mmol/l wskazuje na mukowiscydozę.
GALAKTOZEMIA
Niedobór enzymów szlaku metabolizmu galaktozy : urydylotransferazy galaktozo-1-P (niezbędny do przemiany galaktozy z laktozy do glukozy), urydyloepimerazy difosforanu galaktozy, galaktokinazy.
W komórkach gromadzi się galaktozo-1-P - opóźnienie psychomotoryczne, hepatomegalia, rzadziej hipoglikemia .....
Diagnostyka :
§ badanie przesiewowe – test na substancje redukujące w moczu między 5 – 8 dniem życia
§ oznaczanie aktywności urydylotransferazy galaktozo-1-P we krwi i erytrocytach oraz stęż. galaktozy we krwi
Leczenie – stosowanie diety bezlaktozowej
DZIEDZICZNA NIETOLERANCJA FRUKTOZY
Niedobór aldolazy fruktozo-1-P – gromadzenie fruktozo-1-P Þ hamuje glikogenolizę i glukoneogenezęÞhipoglikemia
spożywanie fruktozy Þ uszkodzenie nerek, kwasica kanalikowa, marskość wątroby, opóźnienie umysłowe
§ badanie wstępne na obecność fruktozy w moczu
§ test potwierdzający – oznaczenie aktywności aldolazy fruktozo-1-P w bioptatach wątroby
Leczenie – wyłączenie z diety fruktozy, sacharozy, sorbitolu (owoce i przetwory )
ZABURZENIA ENDOKRYNOLOGICZNE W PEDIATRII
1. WRODZONA NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY
§ Najczęstsza przyczyna upośledzenia umysłowego pochodzenia endokrynologicznego u niemowląt
§ Diagnostyka : badanie przesiewowe-oznaczanie stęż.TSH w 5 –7 dniu po urodzeniu
TSH > 20 mIU/l podejrzenie niedoczynności
wynik w normie
Powtórne badani...
levisss