- Prasiedziby nad Dnieprem, jak podają Herodot, Piliniusz, Tacyt i Ptolemeusz
- lud Słowiański, który migrował najpóźniej do Europy
- między 6 a 8 wiekiem Słowianie zajmowali wielkie przestrzenie Europy Wschodniej i Środkowej, od Dniepru do Łaby, Europy Południowej od Dunaju po Morze Śródziemne – sąsiedztwo Bizancjum.
- Dokumentacji migracji Słowian dokonał Jordanes – historych Gotów (6w. Grecja lub Włochy – pisał). „O pochodzeniu i dziejach Gotów”
- Prokopiusz z Cezarei „O rządzeniu państwem”. – też o wędrówce Słowian, nazwał ich Antami i Sklawenami
- Podział na trzy grupy: południowi - Słoweńcy, Serbowie, Bułgarowie, Macedończycy, Chorwaci. Wschodni – Rosjanie, Białorusini, Ukraińcy; Zachodni – Polanie, Czesi, Słowacy, Obodryci, Wieleci, Serbowie Łużyczcy – rozmieszczenie i inne o nich podaje „Geograf Bawarski”
- Paweł Diakon „Historia Longobardorum” – penetracja nad Adriatykiem 6 i 7 w.
- Adam z Bremy „Dzieje kościoła hamburskiego” – kształtowanie granicy między Słowianami a Sasami
- Relacja kupca Wulfstana w „Dziejach świata” Orozjusza dla króla Alfreda (Anglik)
- Rodzime kronikarstwo późno, 11 – 12 w gdy rozbicie dzielnicowe (monarchia patrymonialna). Więc każdy z tych władców chciał udowodnić jakoś ideowo swoje pochodzenie, że może rościć sobie prawo do danego kawałka. I jest Kosmas („Kronika Czechów”, mało wiarygodne) i Nestor (mnich kijowski, „Powieść doroczna” i „Powieść minionych lat” – początki ruskich, nazwy plemion słowiańskich).
- Pomorzanie, Wolinanie, Ślężanie, Dziadoszanie, Opolanie, Golęszyce, Małopolska – Wiślanie. Goplanie, Lędzice – Lubelszczyzna.
- Ustrój społeczny i polityczny: rodziny – rody – wspólnoty terytorialne – plemiona.
Wspólnota terytorialna o charakterze demokracji wojennej. Decyzje – wiec plemienny. Na czele zbrojnej drużyny stał wódz z autorytetem, który potem był wybierany przez zgromadzenie na księcia - naczelnika. Za pokoju chciał utrzymać się przy władzy i zrobić dziedziczność. No i zaczął się rozpad na grupy uprzywilejowane i nieposiadające praw.
- wierzenia Słowian – Słońce Ogień i Niebo – Swaróg powstały z Peruna. Opiekun kowali. Jego synem Dadźbóg. Wiatry i urodzaj – Wit (Światowid, Trzygłów). Wołos – bydło rogate. Świątynie słowiańskie – Gontyny
- monarchia patrymonialna, ale książę musiał się liczyć z możnymi. Próby buntu możnych surowo karane. Po ojcu władcą najstarszy syn – z reguły.
- Podstawą władzy księcia – zbrojna drużyna. Pancerni – konni, tarczownicy – piechota. Rekrutowani z Polski, ale może i ze Skandynawii, bo taka moda.
- Bez stolicy, były grody warowne, zarządzane przez komesów (kasztelanów), reprezentują oni księcia w terenie. Główne Poznań i Gniezno.
- Palatyn = wojewoda – siła zbrojna, pierwszy po księciu; kanclerz = duchowny piśmienny i czytelny; komornik – skarb; cześnik – wino księcia; stolnik – zaopatrzenie dworu; miecznik – uzbrojenie;
- Większość kraju – wolni chłopi. Niewolnicy – cywile z podbitych ziem, traktowani jak późniejsi pańszczyźniani. Powinności wolnych chłopów: wznoszenie budowli, służba wojskowa, danina w zbożu, bydle, nierogaciźnie, miodzie i futrze; stan – obowiązek żywienia księcia w jego podróży; powóz – przewożenie księcia; przewód – przeprowadzanie książęcych; podwody – dostarczanie koni i wozów gońcom.
- 960 – 992.
- Pierwszy historyczny książę polski. Gall Anonim podaje przodków. Mieszko – Siemomysł – Lestek – Siemowit – Piast
- Państwowość polska i dynastia Piastów ma genezę wielkopolską. Za Siemomysła – Polanie. Za Mieszka – Polanie, Goplanie, Mazowszanie, Lędzianie. Pomorze Wschodnie (być może i za S.)
- Miał państwo niejednolite, co prawda gadali jednym językiem i mieli podobne wierzenia i poziom gospodarczy, ale jedyną formą łączną była więź plemienna. Więc Mieszko unifikuje. Chcą tego i możni i drużyna.
- Zaczął potwierdzać swą siłę podbojami. Ziemię Lubuską, ok. 960 w kierunku Wolina. A tam groźni Wieleci i Niemcy do tego. 964 – starcie polsko-niemieckie. Klęska Polski, śmierć brata Mieszka, rozejm z Ottonem I – będzie płacił trybut z części ziem. Do tego przedtem w Czechach jest Bolesław I, a Mieszko ekspansjował na południe, więc rywalizowali. I Otton I nienaumyślnie nam pomógł, za sprawą elit kościelnych chciał mieć zwierzchność nad kościołem czeskim, w 950 nakazał hołd trybutarny Bolkowi. Duchowieństwo czeskie weszło do niemieckiego, Bolek i Mieszko obaj potrzebowali sojuszu, więc sojusz, wzmocniony w 965 ślubem z Dobrawą.
- Mieszko chciał przyjąć chrześcijaństwo, bo to wzmocni, zunifikuje, ale nie od Niemców, tylko od Czechów. 966 chrzest. Pierwszy biskup – Jordan. 968 – pierwsze biskupstwo, podległe bezpośrednio papieżowi. Thietmar – pierw ślub potem chrzest. Gall Anonim odwrotnie. Chrzest w Ratyzbonie albo Ostrowie Lednickim.
- Przy pomocy Czechów Mieszko pokonał Wolinian (graf saski Wichman), a w 972 pod Cedynią Niemców (Hodon) (pokonywał brat Mieszka – Czcibor). Utrzymał Pomorze oddając cesarzowi (cesarz obu wezwał) syna – Bolesława na zakładnika.
- Dobrawa dożyła do 977, za jej życia przyjaźń polsko-czeska. Syn Bolek, córcia Świętosława Sygryda – wyszła za Swena I Widłobrodego, władcę Danii, Norwegii i Szwecji, potem Anglii; mieli syna Kanuta I Wielkiego, króla Danii i Anglii.
- Przyjaźń pl-czes: popierali opozycję do Ottona II na tron niemiecki, ale niekorzystnie. Potem Otton zrobił wyprawę na Polskę, zakończoną układem pl-niem, przypieczętowanym ślubem Mieszka z Odą, córką margrabiego niem. Mieszko do końca życia już w sojuszu z Niemcami. Mieli razem interesy na Połabiu. Tam 983 wybuchło powstanie Słowian, Niemcy stracili władzę, Połabianie zagrażali Niemcom, a Mieszko też chciał ich wykorzystać. I dopóki niepokonani, to współpraca pol-niem.
- Na wschodzie 981 Włodzimierz (Kijów) zajął nasze Grody Czerwieńskie (Lędzianowe to było).
- 990 wojna polsko-czeska. Niemcy nas poparły. Dla nas Śląsk, pd Małopolska z Krakowem <!>
- Mieszko wydał dokument Dagome Iudex – akt oddania Polski pod opiekę papieża. Zabezpieczenie polskiego kościoła przed niemieckim.
- Małemu Ottonkowi III ofiarował wielbłąda.
- Dagome – niby imię Mieszka przed chrztem, albo i przed postrzyżynami. Albo po prostu pierwszy książę o takim imieniu.
- Dziatwa z Odą: Mieszko, Świętopełek, Lambert
- Po jego śmierci Oda chciała przechwycić władzę!
- 922 - 1025
- w wieku 6-7 lat jako zakładnik na dworze cesarskim, zawierał przyjaźnie z arystokratami niemieckimi
- Mieszko podzielił państwo między synów, na początku Bolek miał Małopolskę z Krakowem, wypędził braci i macochę.
- Na początku współpracował z Niemcami. Wspólnie walczyli na Połabiu i Boleś zdobył ujście Odry.
- Zaczął organizować wyprawy misyjne. Biskup praski Wojciech – wymordowana jego rodzina przez Przemyślidów gdy on był na Monte Cassino u Benedyktynów – przyszedł w azyl do Bolka. I poszedł do Prus na misję. Tam jakieś sacrum zbezcześcił i go zabili poćwiartowali. 997.
- Chciał arcybiskupstwo kościelne w Gnieźnie, bo miał męczennika, i poparcie papieża Sylwka II i Ottona III.
- Plany Bolka i Ottona III wspólne – odrodzić Rzym i równe królestwa (Galia, Sklawinia, Roma, Germania) i jeden cesarz.
- 1000 zjazd gnieźnieński: utworzenie arcybiskupstwa, niezależność kościoła polskiego, możliwość przyszłych koronacji bez obcych, prawo do mianowania własnych biskupów, zwolnienie z trybutu (Thietmar – z trybutariusza panem). Cesarz nałożył koronę na głowę Bolka, Bolek dostał gwóźdź z krzyża Chrystusa i kopię włóczni Maurycego. A Ottonowi dał ramię Wojciecha i trzystu drużynników na wyprawę włoską.
- Dobrze było dopóki Otton żył (1002). Cesarzem nieprzychylny Polsce Henryk II.
- Uprzedzając atak niemiecki, Chrobry zajął Milsko, Łużyce, Miśnię. 1003 – zajął Czechy. Cesarz zażądał hołdu z Czech, Boleś odmówił, cesarz go wyparł. Poza tym miał jeszcze Morawy.
- 1004 wojna. Trzy etapy – 1004-1005, 1007-1013, 1015-1018. Wojna szarpana. Pokój w Budziszynie. I mimo zmienności i ataku Jarosława Mądrego od wschodu Bolek wyszedł zwycięsko.
- 1018 kolej na sprawy wschodnie. Wyprawa na Kijów z pomocą Niemców i Węgrów. Chciał przywrócić na tron zięcia – Świętopełka. Świętopełk odzyskał władzę, Bolek zajął Grody Czerwieńskie (utracone 981), złupiono mocno ruskich. Ale Świętopełk nie utrzymał się długo. Bolek już drugi raz nie interweniował.
- 1025 koronacja na Wielkanoc.
- Cztery żony: Niemka, Węgierka (syn Bezprym i rozwód), Emnilda (Mieszko i Otton, Regelinda – żona margr Miśni i jeszcze jedna – żona Świętopełka), Niemka Oda.
- 1025 – 1034, Syn Chrobrego i Emnildy.
- Niedobry, zaniedbywał, „Gnuśny”. I wadami oskarżali upadek, a przecież sytuację miał trudną. Od młodu przygotowywany na króla, łacina, greka, niemiecki, dowodzenie bitwami.
- 1013 ożenił się z Rychezą, siostrzenicą Ottona III, córką Matyldy Szwabskiej (ona go chwaliła). Po ślubie dostał Małopolskę na dzielnicę i w Krakowie urodził się Kazimierz Odnowiciel. W tym 1013, gdy się oświadczał, Bolesław z Henrykiem II prowadzili pertraktacje w Merseburgu.
- Koronował się w 1025, ku niezadowoleniu Konrada II w Niemczech, ale oni zajęci swoimi sprawami i był luz. Poza tym sprzymierzył się z opozycją Kondka w Niemczech, ale Kondi hardy i stłumił i w 1027 koronował się na cesarza. I napięte stosunki.
- Współpraca pol-wielecka i atak na Saksonię 1028. I sukces, ale już nie te czasy. Chęć odwetu, bo już Chrobry ich wpienił, nie było już opozycji w Niemczech, państwo słabsze, pieniędzy mało, inne wojny poprzednio. I 1031 odsiecz cesarska, walki co prawda na rubieżach, ale przegrał, stracił Milsko i Łużyce.
- I do tego atakował od wschodu Jarosław.
- A bracia – Bezprym i Otton się buntowali.
- Mieszko uciekł do Czech 1031, władzę zostawiając Bezprymowi. Bezpryma potem utłukli. W Czechach książę Udalryk kazał Mieszka uwięzić i wykastrować <!>.
- Rządy Bezpryma – okrutne. Musiał zrezygnować z korony, bo Rycheza wywiozła insygnia go Niemiec (albo i Bezprym odesłał).
- Rycheza – obrażona, bo Mieszko miał kochankę, ale nieprawda, że wcześniej wyjechała z Polski, bo do 1031 była. Jak do Niemiec, to otaczano ją szacunkiem i tytułowano królową. Córki – Gertruda – żona kijowskiego. Młodsza – żona Beli I króla Węgier.
- Po śmierci Bezpryma Mieszko wrócił 1032, ale musiał zaakceptować warunki Konrada II i zrzec się korony. Poprawa stosunków, pewnie za przyczyną Rychezy. Podzielił kraj na trzy: swoją, Ottona i bratanka Chrobrego – Dytryka. Dwóch ostatnich zamordowano, Mieszko zjednoczył, ale w 1034 też umarł w niejasnych okolicznościach. Pozostawił Kazika.
Kazimierz Odnowiciel (imię chrześcijańskie – Karol)
- 1034 – przerwa. 1039 – 1058)
- możliwe, że zakonnik, bo oddany na naukę do szkoły klasztornej.
- Musiał wyjechać z Rychezą w 1031, ale na śmierć ojca był w Polsce.
- I objął po Mieszku tron, ale opozycja się uaktywniła i uciekł, pierw na Węgry, uwięziony i 1038 uwolniony, potem do Niemiec. Tam otrzymał pomoc u rodziny Rychezy. Dostał niemieckie wsparcie zbrojne, co umożliwiło mu powrót na tron.
- Ale zanim wrócił na tron to zawłaszczanie w Polsce przez możnowładców (poronieni książęta). Np. Macław na Mazowszu. Po wygnaniu Kazika usamodzielniło się Mazowsze i Pomorze. 1037 bunt ludowy przeciw możnym i duchownym, ale nie objął Mazowsza. Przyczyny: duże koszty utrzymania dworu, kościoła i możnych, a także chrystianizacja, bo lud przywiązany a drastyczne metody. Tragiczny koniec buntu.
- Anarchię wykorzystał książę Brzetysław (Czechy), najazdując 1038 zbrojnie, Śląsk se przyłączył, Wlkpolskę złupił. Niewola ludności. Z Gniezna ukradł relikwie Wojciecha.
- Kazik dostał pomoc w Niemczech, a nowy cesarz Henryk III wspierał. Henrykowi nie podobało się jedno silne państwo, tylko skłócone dwa małe. No i Henryk zaatakował Czechy, a Kazik do Polski. Trochę dziwnie w oczach kronikarzy, bo zakonnik niby, i dorobili historię, że papież go zwolnił dla ojczyzny, bo ludzie poprosili. I w zamian świętopietrze.
- Przywitany z radością w Polsce. Opanował szybko wszystko prócz Śląska, Mazowsza i Pomorza. Pomagał mu Jarosław Mądry w latach 1040-41, sojusz, przypieczętowany ślubem z Dobroniegą.
- Dzięki ruskiej pomocy w 1047 podporządkował wreszcie Mazowsze. Natychmiast też Kazik zdobył Pomorze Wschodnie. 1050 samodzielnie odzyskał Śląsk, i wtedy już Henryk stracił cierpliwość. Ale Kazimierz wsparł go w wyprawie na Węgry i cesarz się zgodził na pozostawienie Polsce Śląska. Ale kazał płacić Czechom trybut z tych ziem. Wyrok ten zarzewiem konfliktów polsko-czeskich.
- Nie zdążył reaktywować arcybiskupstwa w Gnieźnie, ale w Krakowie zastępcze jakby, mianując Arona. Bo Kraków uniknął zniszczenia w czasie Brzetysława.
- Czterech synów: Bolesław, Władek Herman, Mieszko, Otton i córa: Świętosława.
- Odbudował administrację państwową i kościelną.
- 1058-1079
- żona nieznana (Wiaczesława <?> - ruska), syn Mieszko. Dwóch braci, Hermana i Mieszka uposażył we własne dzielnice, ale ograniczeni, nie mieli wpływu na politykę.
- Dokończył arcybiskupstwo gnieźnieńskie, budował kościoły, nadawał dobra możnym (Szczodry), waleczny.
- Nawiązywał do polityki Chrobrego i miał silne państwo.
- Korzystna koniunktura – walka papiestwa z cesarstwem. Bolek po stronie papieża i tworzył obóz propapieski. W tym celu trzy razy interweniował na Węgrzech. 1060, 64 i 74. W wyniku tego na tronie węgierskim zasiadali przyjaźni mu królowie.
- Bolek przestał płacić trybut ze Śląska Czechom, więc stosunki się pogorszyły. Wojna już 1060, początkowo wyprawa do Hradec klęską. Pomorze wykorzystało sytuację i się odłączyło. Skutkiem tego Bolesław chciał naprawić zgodę i wydać swoją siostrę za księcia Czech Wratysława; ale przeciwne dążenia obu państw i na nowo wojna 1070 i 1072.
- W Niemczech Henryk IV zaniepokojony zwycięstwami Bolka w Czechach. 1073 już chciał zaatakować, ale w Saksonii powstanie.
- Dwa bloki: propapieski (Grześ VII) – Polska i Węgry, procesarski – Czechy i Niemcy (Henryk IV). Dzięki temu Bolek dostał możliwość koronacji – w Gnieźnie 1076.
- 1069 interwencja na Rusi dla męża ciotki – Izasława. 1073 Izasław stracił, bo w konflikcie z braćmi, więc Bolek już się nie angażował. Ale zmuszony – Izasław zwrócił się z tym do Grzegorza VII, więc jako sojusznik Bolesław nie mógł odmówić wyprawy na Kijów. A Izasław dupa w korach, znowu stracił na rzecz braci.
- Koniec panowania Bolesława zakończony źle, konfliktem ze Stanisławem ze Szczepanowa. Konflikt – bunt możnowładców przeciw królowi w czasie wyprawy kijowskiej, odwrót żołnierzy wbrew rozkazom (bali się o rodziny). Albo i bunt niewolnych w Polsce, żołnierze wrócili uspokoić wbrew władcy, narazili go na niebezpieczeństwo. Albo i bunt przeciw cholerycznemu władcy. Władca chciał ukarać, biskup kazał darować, groził klątwą. Król odciął członki Stasiowi w kościele, po czym uciekł na Węgry. Zmarł gwałtowną śmiercią (1081).
- Żona Bolesława wróciła z Mieszkiem (synem) w 1086. W 1088 Mieszko ożenił się z ruską księżniczką, 1089 otruty.
- Mieszko III się świetnie zapowiadał, Gall Anonim go chwali, żył na dworze węgierskim u Władysława, piękny i szlachetny. Jak umarł to go wszyscy opłakiwali.
Początki systemu feudalnego.
Za Chrobrego cała ziemia do monarchy. Wojskowych i duchowieństwo wynagradzał ze skarbca. Odnowiciel nadawał już ziemię.
Za Chrobrego wyprawa lubiana, łupy mieli. Za Śmiałego byli odrywani od ziem, które chcieli uprawiać. Możni mieli już własne dobra ziemskie i prywatne drużyny dworskie, autorytet duchowieństwa wzrastał wraz z utrwalaniem się chrześcijaństwa. Kształtował się feudalizm jak na Zachodzie, a tymczasem Śmiały konserwatywnie uważał państwo patrymonialnie.
- 1079 – 1102.
- Młodszy brat Bolka Śmiałego. Przez większość życia w cieniu Bolka, dostał dzielnicę Mazowiecką, ale tylko dochody z niej pobierał, bo nią rządził Bolek
- W 1070 urodził mu się syn Zbigniew, ale pochodził z pary nierównej społecznie = nieprawego łoża (ślubu wtedy nie musieli mieć, ważne było pochodzenie). To świadczy, że nie planował objęcia tronu, więc i nie planował, że syn mógłby objąć kiedykolwiek.
- Władka wynieśli na tron w wyniku udanego buntu możnych przeciw Szczodremu.
- Nawiązał dobre stosunki z Czechami, wzmocnione ślubem z Judytą, księżniczką. Wznowił płacenie trybutu ze Śląska Czechom.
- Jednocześnie oziębiło się z Węgrami
- Zmienił obóz na procesarski. Początkowo Henryk IV nieufny. Nawet nadał koronę czeską i polską wraz z tytułem królewskim czeskiemu władcy Wratysławowi (1085). Ale ten był zaprzyjaźniony z Władziem, nie próbował więc nawet realizować tych nadań. Poza tym doszło stopniowo do zjednania polsko-niemieckiego, a przypieczętował to ślub z nową Judytą Marią, tym razem córką cesarza Henryka III, wdową po królu węgierskim.
- Ta zmiana polityki bywa uznawana za bierność i słabość, ale to było realistyczne podejście do sytuacji politycznej – dość wojowania, Polska wyczerpana ekscesami Szczodrego, władza monarsza utraciła autorytet, papież tracił na rzecz cesarza.
- Ale raczej słabł Władyś, coraz większą władzę sprawował palatyn Sieciech. Ten obsadzał urzędy ludźmi z niższych stanów. To możnych wprawiło w niezadowolenie, bo Sieciech do tego rządził twardo. Z drugiej strony może to był manewr, żeby czarną robotę i opinię zwalić na Sieciecha?
- Sytuacja napięta, w 1089 otruli nawet Mieszka, sprowadzonego przez stryja z Węgier (Mieszko syn Bolka Szczodrego).
- Od 1091 zaczęły się walki na Pomorzu, przejściowe sukcesy Władzia, ale bez skutku.
- Jednocześnie zaostrzyły się stosunki z Czechami. Wratysław dead (1092), więc W...
Dywan