Zywoty_i_poglady_slynnych_filozofow.pdf

ŻYWOTY I POGLĄDY SŁAWNYCH FILOZOFÓW

KSIĘGA PIERWSZA

Początek filozofii,

ogólna charakterystyka i podział.

Mędrcy

www.ebookgigs.com

PROLOG

Powiadają niektórzy, że filozofia narodziła się u ludów

barbarzyńskich. Jako dowód przytaczają perskich magów,

babilońskich czy asyryjskich Chaldejczyków, indyjskich

gymnosofistów oraz celtyckich i galackich druidów i

semnoteów 1 , o których Arystoteles mówi w piśmie O magii 2

i Sotion w XXIII księdze Sukcesji

1 Magami nazywano kapłanów medyjskich i perskich. — Chaldejczykami

nazywali się kapłani babilońscy, znani ze swej uczoności, zwłaszcza w

dziedzinie astronomii i astrologii. W Rzymie mianem Chaldejczyków

(Chaldaei) określano w ogóle astrologów i stawiaczy horoskopów.

Początkowo Chaldejczycy oznaczali lud semicki, który przybywszy z Armenii

do południowo-wschodniej Babilonii założył pierwotne państwo babilońskie.

Pozbawieni następnie władzy politycznej, Chaldejczycy tworzyli kastę

kapłanów. — Gymnosofistami (γυµνοσοφισταί), czyli „nagimi mędrcami",

nazywano anachoretów bramińskich w Indiach. Pędzili oni żywot nago w

lasach, na rozmyślaniach i praktykach religijnych. — Druidzi byli kapłanami,

a jednocześnie wojownikami, nauczycielami i sędziami celtyckimi w Galii.

Dużą rolę odgrywali również w Galacji, późniejszej prowincji rzymskiej w

Azji Mniejszej, w której w III w. p. n. e. osiedliły się plemiona galickie. Po

grecku nazywano druidów semnoteami (σεµνόθεοι) czyli „czcigodnymi i

boskimi".

2 Pismo O magii (Μαγικός) tutaj i w innych miejscach (I 8 i II 45,,Diogenes

Laertios zapewne niesłusznie przypisuje Arystotelesowi. W słowniku Suidasa

(Suda) jako autor wymieniony jest perypatetyk Antystenes z Rodos (II w. p. n.

e.). Sam Diogenes, wyliczając niżej (V 21 nn.) pisma Arystotelesa, nie

umieszcza w wykazie pisma O magii.

filozofów 1 . Powołują się też na to, że Mochos 2 był

Fenicjaninem, Zamolksis 3 — Trakiem, Atlas 4 zaś —

Libijczykiem. Egipcjanie za twórcę filozofii uważają

Hefajstosa,

1 Sotion z Aleksandrii, aleksandryjski perypatetyk z III/II w. p. n. e., był

autorem pisma ∆ιαδοχαΐ των φιλοσόφων w trzynastu księgach (por. wstęp).

Diogenes Laertios, który korzystał w znacznej mierze z jego dzieła, ale nie

bezpośrednio — mylnie pisze tutaj i niżej (I 7) o księdze XXIII (zamiast XIII,

jako że dzieło Sotiona miało tylko 13 ksiąg). Sotion był też autorem pisma o

Szydach Timona z Fliuntu. Wydaje się, że od niego pochodzi (przejęty przez

Diogenesa) podział filozofii greckiej na szkolę jońską i italską. W dziele O

sukcesjach filozofów Sotion przedstawiał kolejnych filozofów danej szkoły

jako bezpośrednich kontynuatorów. Na jego informacjach o filozofach

pozagreckich opierał się pośrednio Klemens Aleksandryjski w Stromatach (I

71).

2 Mochos — legendarny mędrzec fenicki.

3 Zamolksis (także: Samolksis i Zalmoksis), prawodawca Getów,

Scyta lub Trak z pochodzenia, miał żyć w połowie VI w. p. n. e.

Wspomina o nim Platon w Charmidesie (156 i 158) jako o trackim królu-

cudotwórcy, niezwykłym lekarzu, który znał tajemnicę nieśmiertelności.

Herodot (IV 95) opowiada, że Zamolksis był pierwotnie niewolnikiem

Pitagorasa na Samos; po wyzwoleniu wrócił do ojczyzny, gdzie szerzył

kulturę helleńską i wiedzę, której nabył u Pitagorasa. Nauczać miał też o

nieśmiertelności duszy i — żeby dowieść Getom prawdziwości tej nauki —

wybudował sobie potajemnie mieszkanie pod ziemią, w którym ukrywał się

przez trzy lata. Geci sądzili, że umarł, toteż kiedy pojawił się znowu wśród

nich po trzech latach, uwierzyli, że zmartwychwstał. Herodot odnosi się do

mitu Zamolksisa sceptycznie i uważa go albo za szalbierza, albo za postać

fikcyjną. Diogenes nie nawiązuje tu do informacji Herodota, a nawiązałby

niewątpliwie, gdyby korzystał z Herodota bezpośrednio, ponieważ byłby to

dlań jeszcze jeden dowód greckiego pochodzenia filozofii (jako że Zamolksis

wiedzę swą zdobył u Greka Pitagorasa).

4 Chodzi o mitycznego Atlasa, syna Tytana Japeta. U Platona

(Kritiasz 114) Atlas występuje jako pierwszy król Atlantydy. U Diodora z

Sycylii (IV 27, 2) Atlas jest uczonym astronomem i ta interpretacja była

powszechna w późniejszej racjonalistycznej egzegezie mitów.

który wedle ich tradycji był synem Neilosa 1 , a za

jej pierwszych reprezentantów — kapłanów i pro-

roków egipskich. Od tego czasu do panowania Ale-

ksandra Macedońskiego [336—323 p. n. e.] upłynęły

48863 lata; w okresie tym były 373 zaćmienia słońca

i 832 zaćmienia księżyca.

Od epoki magów, z których pierwszym był Pers

Zoroaster 2 , do zdobycia Troi 3 upłynęło — jak mówi

platonik Hermodoros w piśmie O naukach 4 — 5000

lat. Natomiast Lidyjczyk Ksantos 5 podaje, że Zoro-

aster żył 6000 lat przed wyprawą Kserksesa [480 p. n. e.],

a w okresie od wyprawy Kserksesa do podbicia Persji

przez Aleksandra 6 działali jeszcze kolejno magowie:

Ostanas, Astrampsychos, Gobrias i Pazates.

Ale ludzie, którzy tak twierdzą, nie zdają sobie 3

1 Hefajstos, w mitologii greckiej syn Zeusa i Hery, przez Egipcjan

był czczony jako syn Neilosa (Nilu), a wnuk Okeanosa (Oceanu).

2 Zoroaster (Zaratustra), perski reformator religijny, twórca mazdeiz-

mu, żył prawdopodobnie na początku pierwszego tysiąclecia p. n. e. Grecy

uważali go — bezpodstawnie — za króla Baktrii. W Dawnej Akademii

umieszczano go na tysiąc lat przed Platonem. Pierwsze informacje

o Zoroastrze i nauce magów podał Eudoksos z Knidos, znakomity

grecki matematyk i astronom z IV w. p. n. e., a od niego przejął je

Platon i Dawna Akademia, w której Zoroaster czczony był jako staro-

żytny mędrzec.

3 Zdobycie Troi starożytni datowali na r. 1184 p. n. e.

4 Hermodoros był bezpośrednim uczniem Platona. Pisma jego za-

ginęły.

5 Ksantos z Lidii, syn Kandaulcsa, żył w V w. p. n. e. Był autorem

dzieła o historii i geografii swej ojczyzny pt. Λυδιακά (w 4 księgach),

z którego korzystali Eratostenesi Dionizjos z Halikarnassu. Przez Greków

był uważany za poprzednika Herodota. Napisał również rzecz o magach

pt. Μαγιακά i żywot Empedoklesa. Wszystkie jego pisma zaginęły.

6 W r. 331 p. n. e., po zwycięskiej bitwie pod Gaugamelą, w której

Aleksander Macedoński pokonał Dariusza III.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: