wykorzystywanie_dzieci_w_internecie.pdf

WykorzystywanieseksualnedzieciwInternecie–perspektywa

krajowa

Łukasz Wojtasik

Fundacja Dzieci Niczyje

Koordynator kampanii „Dziecko w Sieci”

Internet jest globalnym medium i jedynie szybkość łączy oraz dostępność

nowoczesnegosprzęturóŜnicująmoŜliwości,jakiedajeuŜytkownikomnacałymświecie.

WsłabiejrozwiniętychregionachniektórefunkcjeSieciupowszechniająsięniecopóźniej.

Niezmieniatofaktu,ŜezagroŜeniadlanajmłodszychinternautówtoproblemglobalny,

przybierający wszędzie podobne formy. NajpowaŜniejsze z nich związane są

zuwodzeniemdziecizapośrednictwemInternetuorazzjawiskiempornografiidziecięcej.

PomimopodobnejspecyfikizagroŜeń,niewszędziepodejmujesięnaleŜytekrokiwcelu

ich zwalczania. W niektórych krajach zapobieganie zjawisku wykorzystywania

seksualnegodziecijestpriorytetempolitykispołecznej,winnychjesttoproblemwciąŜ

niedoceniany.

Zwalczaniepornografiidziecięcejwymagaprzedewszystkimsprawnychdziałańpolicji

ispecjalistycznych instytucji z nią współpracujących, np. hotline. WaŜne jest równieŜ

zaangaŜowaniewtedziałaniadostawcówusługinternetowych.SkutecznawalkamoŜliwa

jest tylko przy dobrze skonstruowanym prawie, które uwzględnia specyfikę nowych

mediówidostosowanejestdostandardówmiędzynarodowych.Zapobieganieuwodzeniu

dzieci za pośrednictwem Internetu wymaga równieŜ sprawnego sytemu prawnego,

jednak podstawową rolę pełni tu profilaktyka pierwszorzędowa, czyli edukacja dzieci,

rodzicóworazodpowiednichgrupzawodowychwzakresiezagroŜeńzwiązanychzSiecią

isposobówichunikania.

Problem wykorzystywania seksualnego dzieciw Siecijako pierwsze dostrzegły Stany

Zjednoczone. Pogłębione badania zachowań i doświadczeń dzieci w Internecie,

przeprowadzonewUSAw1999r.,pokazałypowszechnośćpotencjalnieniebezpiecznych

doświadczeń dzieci (Filkenhor i in. 2001), co w zestawieniu z coraz częściej

odnotowywanymi przypadkami wykorzystywania seksualnego dzieci w Sieci

iodpowiednim nagłośnieniem problemu zaowocowało szybkim odzewem ze strony

organizacjirządowychipozarządowych.JuŜodponadpięciulatwUSAdziałająkrajowe

programyedukacyjnezwiązanezbezpiecznymkorzystaniemzSieciprzeznajmłodszych.

WalkęzuwodzeniemdzieciwInterneciepodjęłarównieŜpolicja,powołującspecjalne

jednostki FBI, które poprzez prowokację policyjną od lat zatrzymują pedofilów

wykorzystujących serwisy komunikacyjne w celu wyszukiwania swoich ofiar. Jednym

Materiaþ pobrany ze strony www.dzieckowsieci.pl

Wykorzystywanie seksualne dzieci w Internecie Ï perspektywa krajowa Ï ÿukasz Wojtasik

zpriorytetówpolicjiiwieluamerykańskichorganizacjipozarządowychjestteŜzwalczanie

pornografiidziecięcej.

RównieŜodkilkujuŜlatomawianaproblematykajestprzedmiotemdziałańkrajówEuropy

Zachodniej. Prawo unijne, które ma swoje odbicie w krajowych kodeksach prawnych,

uwzględnia rozwój nowych technologii, zwracając szczególną uwagę na zwalczanie

pornografii dziecięcej w Internecie. Program Komisji Europejskiej Safer Internet Action

Plan juŜ od 1999 r. wspiera narodowe inicjatywy mające na celu zapewnienie

bezpieczeństwamłodymuŜytkownikomSieci.

WPolsceozagroŜeniachzwiązanychzSieciąmówisięodniedawna.Zagadnieniate

wkrótkimczasiestałysięjednakpowszechnieuznawanezawaŜnąkwestięiwzbudzają

coraz większe zainteresowanie mediów, organizacji społecznych, rodziców, nauczycieli

orazsamychzainteresowanych,czylidzieci.

Jedną z pierwszych organizacji w Polsce, które zajęły się problematyką wykorzysty

wania seksualnego najmłodszych w Internecie, była Fundacja Dzieci Niczyje.

Przeprowadzoneprzezniąw2002r.badaniazachowańdzieciwSiecinapróbieblisko

9tys. internautów wykazały m.in., Ŝe najmłodsi bardzo często podają swoje dane

osobowe oraz Ŝe blisko trzy czwarte badanych dzieci otrzymuje propozycje spotkania

pozaInternetem,aponad25%uczestniczywspotkaniachzinternetowymi„znajomymi”

(Wojtasik2003).

Niepokojące ustalenia badawcze, w zestawieniu ze znajomością doświadczeń krajów,

wktórychInternetspopularyzowałsiękilkalatwcześniej,skłoniłyFundacjędopodjęcia

działańmającychnaceluuświadomienieopiniispołecznejzagroŜeńzwiązanychzSiecią

iprzygotowaniepoladlasystemowychrozwiązańprzeciwdziałającychim.

W lutym 2003 r. wystartowała pierwsza ogólnopolska kampania społeczna związana

zproblemem pedofilii w Internecie – „Dziecko w Sieci”. Fundacja Dzieci Niczyje wraz

zwieloma partnerami przygotowała i wyemitowała serię reklam społecznych

pokazujących zagroŜenia związane z kontaktami internetowymi online. Kampania

zainicjowała szereg działań lokalnych i ogólnopolskich związanych z bezpieczeństwem

wInternecieiwpłynęłanawzrostzainteresowaniatąproblematykąmediów.

Nowedziałaniapodejmowanewramachkampanii„DzieckowSieci”,podobnedziałania

realizowane przez inne organizacje i instytucje oraz dynamika problemu powodują, Ŝe

zainteresowaniemediówiopiniispołecznejzagadnieniamizwiązanymzbezpieczeństwem

dzieciwSieciwciąŜutrzymujesięnastosunkowowysokimpoziomie.

WaŜnymmomentemwkrótkiejhistoriiproblemuwykorzystywaniaseksualnegodzieci

wInterneciebyłowstąpieniePolskidoUniiEuropejskiej.W2004r.Polska,jakopierwszy

znowychkrajówczłonkowskich,przystąpiładorealizacjiprogramuKomisjiEuropejskiej

Materiaþ pobrany ze strony www.dzieckowsieci.pl

Wykorzystywanie seksualne dzieci w Internecie Ï perspektywa krajowa Ï ÿukasz Wojtasik

Safet Internet Action Plan (SIAP). Dzięki temu od stycznia 2005 r. pod nazwą

„DyŜurnet.pl” działa w Polsce hotline, do którego zgłaszać moŜna m.in. treści

pornograficzne z udziałem nieletnich znalezione w Internecie. Włączenie „DyŜurnetu”,

prowadzonego przez Naukową i Akademicką Sieć Komputerową, do międzynarodowej

siecihotline’ówdziałającychwramachstowarzyszeniaINHOPE,współpracazInterpolem

i Europolem oraz coraz sprawniejsza kooperacja z policją i dostawcami usług

internetowych są waŜnymi krokami na drodze do budowania w Polsce systemu

przeciwdziałanianielegalnymtreściomwInternecie.

Program Komisji Europejskiej daje równieŜ moŜliwość kontynuacji w Polsce na szerszą

skalędziałańedukacyjnych.WramachSIAPkontynuowanajestm.in.kampania„Dziecko

wSieci”.DziękipogłębionymbadaniomprzeprowadzonymprzezFDNiagencjęGemius

w2004 r. (Wojtasik 2004), jeszcze przed przystąpieniem do realizacji programu

europejskiego,określonezostałygłównekierunkidziałańedukacyjnych–przekazywanie

dzieciomirodzicominformacjizwiązanychzbezpieczeństwemwkontaktachzosobami

poznawanymi w Sieci oraz uświadomienie dorosłym ich odpowiedzialności za dzieci

korzystającezInternetu.Badaniapotwierdziłybowiem,Ŝedziecizazwyczajnieinformują

rodzicówoswoichinternetowychznajomościachiuczestnicząwspotkaniachbezwiedzy

dorosłych, bardzo często udając się na nie w pojedynkę. Badania ujawniły takŜe

niewystarczającyudziałrodzicówiszkółwinternetowejedukacjinajmłodszych.

Program SIAP realizowany w Polsce przez FDN i NASK to szereg działań, w które

zaangaŜowane są instytucje samorządowe i pozarządowe, szkoły oraz profesjonaliści

pracujący z dziećmi w całym kraju. W ramach programu realizowane są m.in.

wojewódzkie konferencje dotyczące zwalczania nielegalnych treści w Sieci i edukacji

wzakresiebezpieczeństwamłodychinternautów.

Współpraca z lokalnymi organizacjami i udział w konferencjach nauczycieli,

prokuratorów, policjantów, przedstawicieli organizacji samorządowych i innych grup

zawodowych pozwala na podnoszenie ich kwalifikacji i późniejszą realizację działań na

rzeczbezpieczeństwadzieciwSiecinaszczeblulokalnym.Działaniatakieproponowane

sąnp.wtokukampaniiedukacyjnejrealizowanejwramachprojektu.

Innym przedsięwzięciem realizowanym w ramach SIAP jest europejski „Dzień

Bezpiecznego Internetu”. Przypada on co roku na pierwsze dni lutego i polega na

realizacji lokalnych inicjatyw na rzecz bezpieczeństwa dzieci w Sieci we wszystkich

krajachunijnych.

WaŜnym medium w edukacji na rzecz bezpieczeństwa w Sieci jest sam Internet.

WostatnichlatachpowstałowPolscekilkaserwisówpoświęconychtejproblematyce,jak

witryna wspomnianej kampanii „Dziecko w Sieci” – www.dzieckowsieci.pl, strona

Materiaþ pobrany ze strony www.dzieckowsieci.pl

Wykorzystywanie seksualne dzieci w Internecie Ï perspektywa krajowa Ï ÿukasz Wojtasik

www.saferinternet.pl czy prowadzony przez Fundacje KidProtect portal

www.kidprotect.pl.Wartąpoleceniastronądladziecijestserwiswww.sieciaki.pl.

W dziedzinie przepisów prawnych związanych ze zwalczaniem przestępczości wobec

dziecizuŜyciemInternetu,Polskaprzezdługielataniespełniałastandardówświatowych.

Wiązało się to przede wszystkim z brakiem regulacji kwestii posiadania materiałów

pornograficznych z udziałem dzieci. Artykuł 202 kodeksu karnego, który dotyczy

pornografiidziecięcej,zmienionyzostałdopieroustawąz18marca2004r.,dostosowując

rodzimeprawodawstwodopostanowieńKonwencjiRadyEuropyoCyberprzestępczości.

NajwaŜniejszą zmianą, wprowadzoną w ramach nowelizacji kodeksu karnego, była

penalizacja posiadania materiałów pornograficznych z udziałem dzieci. Drugą istotną

zmianą w zapisach kodeksu karnego było podniesienie z 15 do 18 lat granicy wieku

ochrony dzieci przed eksploatacją seksualną, w tym przed produkowaniem

irozpowszechnianiempornografiidziecięcej.

Mimo Ŝe wprowadzone zmiany są waŜnym krokiem na drodze zwalczania zjawiska

pornografii dziecięcej, nie są one wolne od błędów i nie dostosowują one w pełni

polskiegoprawodawstwadozapisówmiędzynarodowychkonwencji.Artykułowi202§4

k.k. dotyczącemu zakazu utrwalania, sprowadzania, przechowywania i posiadania

pornografii dziecięcej zarzuca się bezwzględność. Zapis ten nie posługuje się bowiem

zwrotem„bezpozwolenia”,ainnezapisyprawnenieregulująodstępstwodtegoprzepisu

(Adamski 2004). W rezultacie przestępstwem jest np. posiadanie materiałów

pornograficznych, stanowiących dowód w sprawie przez sędziego czy prokuratora.

Podniesienie granicy wieku ofiar nie obejmuje natomiast, wbrew przepisom

międzynarodowym, zapisów art. 202 § 4 k.k. dotyczących utrwalania, sprowadzania,

przechowywanialubposiadaniatreścipornograficznychzudziałemmałoletniegowcelu

innym niŜ rozpowszechnianie, a więc np. na uŜytek własny lub wąskiego kręgu osób

wymieniającychmiędzysobątegotypumateriały(Adamski2004).

UstawaozmianieprzepisówdotyczącychpornografiidziecięcejniepodejmujerównieŜ

problematykipseudopornografiidziecięcej,czylimateriałówpornograficznych,wktórych

występują dorośli ucharakteryzowani na dzieci, lub materiałów, które są wytworem

grafiki komputerowej. Przepisy międzynarodowe nie regulują bezwzględnie tej kwestii,

alezalecająkaralnośćtegotypupornografii.

Prawo polskie nie reguluje równieŜ kwestii uwodzenia dzieci przez pedofilów za

pośrednictwem internetowych serwisów komunikacyjnych. Co prawda, regulacje tego

typunaleŜąwdalszymciągudorzadkości,sąjednakzpowodzeniemstosowanewkilku

krajach (m.in. Wielkiej Brytanii i Kanadzie). Odpowiednie sformułowanie przepisów

wtychkrajachpozwalanapociąganiedoodpowiedzialnościosób,którymudowodnisię

Materiaþ pobrany ze strony www.dzieckowsieci.pl

Wykorzystywanie seksualne dzieci w Internecie Ï perspektywa krajowa Ï ÿukasz Wojtasik

chęć nawiązania kontaktu z dzieckiem za pośrednictwem Sieci w celu seksualnego

wykorzystaniagowrzeczywistymświecie.Wpolskimprawieodpowiedzialnośćzatakie

działania moŜe, co prawda, wynikać z art. 200 k.k., który penalizuje doprowadzenie

dzieckado15.rokuŜyciadoczynnościseksualnych.UŜytywnimtermin„doprowadza”

jestjednaknatylenieprecyzyjny,ŜepozostawiapoledoróŜnychinterpretacji(Adamski

2004). Niewątpliwie dowiedzenie na podstawie tego przepisu winy osobie uwodzącej

dzieckowInterneciejestrzecząniezmiernieproblematyczną.

Art.202

§ 1. Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, Ŝe moŜe to

narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie Ŝyczy, podlega grzywnie, karze

ograniczeniawolnościalbopozbawieniawolnościdoroku.

§2.KtomałoletniemuponiŜejlat15prezentujetreścipornograficznelubudostępnia

mu przedmioty mające taki charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne

wsposób umoŜliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi, podlega

grzywnie,karzeograniczeniawolnościalbopozbawieniawolnościdolat2.

§ 3. Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza albo

rozpowszechnia lub publicznie prezentuje treści pornograficzne z udziałem

małoletniego albo treści pornograficzne związane z prezentowaniem przemocy lub

posługiwaniemsięzwierzęciem,podlegakarzepozbawieniawolnościod6miesięcydo

lat8.

§ 4. Kto utrwala, sprowadza, przechowuje lub posiada treści pornograficzne

zudziałem małoletniego poniŜej lat 15, podlega karze pozbawienia wolności od

3miesięcydolat5.

§ 5. Sąd moŜe orzec przepadek narzędzilubinnych przedmiotów, które słuŜyły lub

były przeznaczone do popełnienia przestępstw określonych w § 1–4, chociaŜby nie

stanowiływłasnościsprawcy.

Braki i niedociągnięcia w polskim prawie, odnoszącym się do problematyki

wykorzystywaniaseksualnegodziecizapośrednictwemInternetu,uznawanesączęstoza

przyczynę niepodejmowania odpowiednich działań przez instytucje wymiaru

sprawiedliwości.SpecjaliścizzakresuprawodawstwawPolsceuznająjednak,Ŝepomimo

niedoskonałościpolskiegoustawodawstwajestononatyleelastyczneiodformalizowane,

Ŝe umoŜliwia policji podejmowanie działań przeciwko pedofilii i pornografii dziecięcej

wInternecie(Adamski2004).

Materiaþ pobrany ze strony www.dzieckowsieci.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: