1.Dostawa surowca :
a)iglaste-tartaczne 1990(6000m³)
średniowym 70m³
okleinowe 3.5m³
papierówka 800m³
-tatraczne 1908(6200m³)
średniowym70m³
papierówka 600m³
b)liściaste-tartaczne 1990(1100m³)
okleinowe 25³
papierówka 100³
-tartaczne 1908(1100m³)
okleinowe 23m³
papierówka 100m³
2.Klasy jakości drewna
a)iglaste wielkowymiarowe
PN-92/D-95017
Śr w górnym końcu: A-22cm;B-14;
C-14;D-14
Minim śr znamionowa 1m. od dolnego końca:A-35cm;B-25;C D-nie oznacza się;
Najmniejsza dł dolnego końca:A-4m.;B-4m.;C D –nie oznacza się
b)liściaste wielkowymiarowe
I klasa –dł 2,5m.;śr w połowei (dąb,jesion,topola) 25cm
Ii iii klasa –dł co 0,25; najmniejsza śr (lipa olcha) 16cm , pozostałe 18
3.Węzły robocze składu drewna igl.
-odbiór i wyładunek drewna
-magazynowanie i konserwacja drewna
manipulacja dłużyc i wyrzynki kłód
-magazynowanie kłód
-korowanie bądź redukowanie kształtu kłód.
4.Urządzenia do za i wyładunku surowca:
-suwnice mostowe na estakadach
-żurawie wysięgnikowe
-żurawie stacjonarne
-żurawie samobieżne
-samojezdne ładowarki szczękowe
-wyciągarki bębnowe
-przenośniki łańcuchowe
5.Sposoby składowania:
-wodne( w stosach zatopionych, w wielowarstwowych tratwach pływających, w wielowarstwowych tratwach zatopionych, w tratwach ukośnie ułożonych)
-lądowe suche
-lądowe wilgotne(ścisłe, zagęszczone, warstwowe)
6.Pomiar długości i średnicy,cechowanie(ogólne zasady)
7.Obliczanie miąższości:
zbieżystość Z=(D-D)/L cm/m.
V=[(πd²1/2)/4] L m³
Wynik podajemy do dwóch miejsc po przecinku. stosowany do dłużyc i kłód krótszych.
V=L ^ [(πd²1)/4 + (πd²2)/4 +...] m³
L^ -długość sekcyjna
D –średnica drewna w połowie długości każdej sekcji
Dokładność pomiaru rośnie wraz z liczbą ilości przekrojów.Pomiar sekcyjny polega na teoretycznym podziale drewna na odcinki zwane sekcjami o długości od 2-6 metrów.Długość poszczególnych sekcji zależu od zbieżystości i równości drena.Jest to jeden z najlepszych sposobów wyznaczenia miąższości.
Wzór Smaliana
V=[(G+g)/2] L m³
Tutaj dokonujemy pomiaru dwóch przekrojów poprzecznych.
G-przekrój dolny
g-przekrój górny
Metodę stosujemy dla pojedyńczych sztuk bądź też gdy drewno ułożone jest w stosie tak że średnice środkowe nie są dostępne. Metoda daje dobre wyniki dla strzał pełnych.
Wzór francuski
V= (O/5)² 2L
o- obwód drewna w połowie długości
Metoda stosowana dla drena o dużej średnicy.
Wzór Rieckiego
V=(1/6)(G+4g1/2+g) L m³
G-przekrój poprzeczny dolny
g1/2- przekrój poprzeczny w połowie długości
g-przekrój poprzeczny górny
L- długość drewna
Wzór hossfelda
V=(3g1/3+g) L/4
g1/3- przekrój poprzeczny w 1/3 długości drewna
L-długość drewna
OBRÓBKA WSTĘPNA
1.Zasady racjonalnego przerobu:
-należy chronić surowiec drzewny i pozyskiwane materiały tarte przed deprecjacją,
-należy prowadzić prawidłową manipulację dłużyc na kłody,
-należy dążyć do osiągnięcia maksymalnej wydajności ilościowej,
-należy zmniejszać zużycie surowca na jednostkę wyrobu,
-przedłużyć trwałość wyrobów drzewnych,
-rozwijać produkcję elementów przeznaczeniowych.
2.Podstawowe zasady maniupulacji dłużyc
-ponieważ drewno jest materiałem anizotropowym to każda dłużyca musi być traktowana indywidualnie
-należy uwzględnić cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów drewna
-przy manipulacji zwracać uwagę na następujące wady :sęki ,guzy ,krzywizny ,zbieżystość ,skręt włókien ,obecność wad ukrytych
-wady występujące na powierzchni drewna powinny być równomiernie rozłożone na całej długości kłody
-wady pojedyncze o większych wymiarach lub ich zgrupowanie powinny układać się w kłodzie w taki sposób aby w trakcie przetarcia można je było zamknąć w jak najmniejszej liczbie sztuk tarcicy
-manipulację dłużyc przeprowadza się od odziomka lub od miejsca w którym należy pozyskać kłodę do produkcji sortymentów specjalnego przeznaczenia
-manipulacj ę przeprowadza się w ścisłym porozumieniu z kierownikiem hali przetarcia ,aby pozyskać kłody które są potrzebne wykonania bieżących zamówieńn
-manipulant powinien stale kontrolować wyniki prowadzonej manipulacji na podstawie wyniku przetarcia ,gdy minimalna jest liczba sztuk tarcicy odrzuconej
3.Obróbka wstępna drena tartacznego iglastego obejmuje:
-formowanie (manipulacja) kłód na podstawie oceny jakościowej i wymiarowej dłużyc
-wyrzynkę kłód
-klsyfikację,pomiar i znakowanie kłód
-sortowanie kłód
-rozwóz kłód na kwatery
4.Formowanie kłód pod względem tarcicy ogólnego i określonego przeznaczenia.(aspekty formowania kłód z podpunktu pierwszego punktu 2)
5.Formowanie(manipulacja) kształtu i jakości kłód: (pierwszy etap obróbki wstępnej).
-formowanie kształu:
a)zasady formowania ze względu na krzywiznę
-należy formować kłody o krzywiźnie jednostronnej i następnie zmniejszać stopień krzywizny
-odcinki dłużyc o krzywiźnie jednostronnej przecina się w miejscu występowania największej strzałki krzywizny
-wyznaczamy miejsca rzazów oddzielając proste części dłużycy od krzywych i dopiero potem dzielimy część krzywą zgodnie z powyższymi zasadami.
-większe miejscowe załamania i nieregularności należy eliminować i przeznaczać na opał
-im większa krzywizna tym mniejszą długość należy dobierać
-kłód krzywych nie przeznacza się do ponownego przetarcia.
b)zasady formowania ze względu na zbieżystość
-należy dążyć do nadania kłodzie kształtu najbardziej zbliżonego do walca
-rzazy wyznacza się w miejscach wyraźnej zmiany stopnia zbieżystości
-kłody długie pozyskuje się z dłużycy o najmniejszej zbieżystości i przeznacza się je do przetarcia dwukrotnego. Z odcinków o większej zbieżystości otrzymujemy odcinki krótsze.
-przy manipulacji dłużyc nie uwzględnia się zbieżystości spowodowanej napływami korzeniowymi ,gdyż wtedy eliminowalibyśmy odcinek drewna o zazwyczaj wysokiej jakości
c)formowanie kłód ze względu na ich długość i stosunek średnic
-formowanie kłód z części środkowej dłużyc d/D>=0,71
-formowanie kłód z części wierzchołkowej dłużycy
d/D>=0,67
-Teoretyczna długość kłody w przypadku gdy d/D<0,71(czyli gdy kłody są zbyt zbieżyste) wynosi:
H=(L D²)/2(D²-d²)
-formowanie jakości kłód:
a)zasady formowania kłód iglastych ze względu na zgniliznę
-jeżeli zgnilizna nie ujawniła się na żadnym z czuł a na powierzchni obecne są ślady jej występowania to należy spodziewać się ,że zasięg jej jest największy od odziomka ku wierzchołkowi
-jeśli ślady zgnilizny występują w strefie niezrośniętych obumarłych sęków, wówczas zasięg zgnilizny w kierunku wierzchołka jest znacznie mniejszy niż w kierunku odziomka
-w przypadku zgnilizny strzały należy najpierw ustalić granicę jej występowania i manipulujemy dłużycę w taki sposób aby zgnilizna obejmowała jak najmniejszą liczbę kłód
-eliminacja zgnilizny strzały uzyskuje się przez wyznaczenie podziału dłużyc na kłody w miejscach gdzie spodziewany jest koniec zasięgu zgnilizny
-oprócz zasiegu należy też uwzględniać stopień rozkładu drewna.
b)zasady formowania kłód liściastych ze względu na zgniliznę
-przyjmuje się że zgnilizna sięga głębiej w drewnie twardzielowym niż w beztwardzielowym
-zgnilizna zauważona na czole sięga płyciej niż zaciągająca się od sęka
-jeżeli zgnilizna występuje na jednym z czół manipulant musi zbadać powierzchnię dłużycy i odszukać sęki poprzez które grzyb wdarł się do środka i na ich podstawie określać przybliżony zasięg
c)formowanie kłód ze względu na skręt włókien
d)formowanie kłód ze względu na występowanie sęków
-przy wyznaczeniu miejsca podziału dłużycy na kłody, należy uwzględnić ęki wychodzące na powierzchnię jak i zrośnięte oraz ich rozmieszczenie
-rzazy wyznacza się w miejscach wyraźnego zróżnicowania poszczególnych stref jakościowych
-podstawową czynnością jest wyodrębnienie strefy odziomkowej jako strefy najcenniejszej o gładkiej powierzchni i głęboko zalegających sękach
-nie można formować sęków kłód tak aby na ich długości występowały duże zróżnicowania sęków pod względem ich zdrowotności, stopnia skupienia oraz wymiaró
6.Wyrzynka kłód-przy pomocy piły łańcuszkowej lub tarczowej
7.Klasyikacjia kłód(jakościowa)
Uzależniona jest od wymiarów i jakości pozyskanych dalej tarcicy jak i jakości kłód.
Kłody I grupy-odpowiednik strefy dłużycy A i B ,produkcja tarcicy nieobrzynanej
Kłody II grupy- odpowiednik strefy dłużycy C ,produkcja tarcicy obrzynanej
Kłody III grupy- odpowiednik stefy dłużycy D,produkcja bali, belek, krawędziaków
Kłody IV grupy- zaliczamy kłody porażone przez zgniliznę
Dla liściastych mamy też podział ze względu na przeznaczenie: na okleiny, tarcica okrętowa, tarcica na podkłady kolejowe, tarcica wagonowa, tarcica exportowa.
Dla liściastych podział na przeznaczenie nie ma takiego znaczenia jak u liściastych.
8.Pomiar ,znakowanie i sortowanie kłód .
Iglaste
Aby uniknąć ponownego pomiaru ,robi się tylko jeden pomiar na składzie. Służy on do stworzenia wewnątrz zakładowej dokumentacji i stosuje się to przy kłodach iglastych. Dokonuje się pomiaru średnicy w cieńszym końcu kłody i jej długość. Na podstawie tych elementów ustala się miąższość kłód z odpowiednich tabel, przy czym dla iglastych uwzględnia się zbieżystość normalną i według tabel odczytuje się miąższość kłód. Pomiar w cieńszym końcu nie uwzględnia kory. Średnica w cieńszym końcu dla iglastych ma największe znaczenie.
Znakowanie iglastych kłód jest na cieńszym końcu, numeratorem podaje się średnicę w cieńszym końcu cyframi arabskimi(długość, grupę jakości cyframi rzymskimi). Jeśli kłoda zaliczona jest do produkcji s pecjalnego przeznaczenia to dodatkowo umieszcza się jeszcze symbol przeznaczenia.
Dalej jest sortowanie. Iglaste przerabia się na pilarkach ramowych. Tu należy rozsortować według średnic z rozsortowaniem co 2 cm. Zależnie od mechanizacji tartaku ,sortowanie może odbywać się na płycie manipulacyjnej lub w specjalnych mechanicznych sortowniach. Są to przenośniki łańcuchowe wyposażone w urządzenie elektromechaniczne ,przenoszące kłody w odpowiednie kieszenie.
Liściaste
U liściastych kłód pomiar średnicy jest w połowie długości oraz wykonujemy pomiar długości. Na podstawie tych parametrów odczytujemy miąższość z tabel. Nie uwzględniamy nadmiaru zbieżystości. Kłody liściaste przerabiane są głównie na pilarkach taśmowych (nie musimy ustawiać sprzęgu, czyli nie musimy stosować sortowania wymiarowego kłód) Kłodę liściastą sortuje się jedynie według gatunku drewna oraz według przeznaczenia specjalnego lub ogólnego. Znakowanie kłód liściastych jest w cieńszym końcu. Podajemy średnicę w połowie długości , długość kłody, przeznaczenie kłody. Jeśli nie ma pilarek taśmowych to kłody liściaste przerabiane są na trakach pionowych. Wtedy mamy sortowanie średnicowe z odsortowaniem co 3-4 cm.
OBRÓBKA ZASADNICZA
1.Zagadnienia
Materiał tarty-otrzymujemy przez piłowanie wzdłużne drewna okrągłego. Posiadają co najmniej obrobione piłami dwie płaszczyzny i czoła oraz odpowiadają wymaganiom jakościowo wymiarowym
Tarcica –to oznaczenie materiałów tartych mających postać sortymentów ogólnego przeznaczenia. Jest to definicja desek, bali, belek, łat, krawędziaków.
Półfabrykat drzewny-to tarcica o wymiarach elementu wyrobu gotowego lub jego krotności powiększonych o nadmiary na zeschnięcie lub jego obróbkę. W zależności od wymiaru poprzecznego mamy półfabrykaty graniakowe i deskowe. W zależności od przeznaczenia :meblowe ,stolarki budowlanej, podłogowe i inne.
2.Zasadniczy podział materiałów tartych
a)główny podział materiałów tartych
-ze względu na przeznaczenie: materiały określonego i ogólnego przeznaczenia)
-ze względu na kształt i przekrój poprzeczny: materiały nieobrzynane, obrzynane równolegle ,obrzynane zbieżyście
-ze względu na wymiar przekroju poprzecznego: obrzynane(deseczki, deski ,bale); nieobrzynane(deseczki, deski, bale, łaty, listwy, krawędziaki , belki)
-ze względu na rodzaj drewna :liściaste , iglaste
Te podziały dzielą się na tarcicę danego gatunku, materiały tarte danej grupy gatunkowej i materiały danej grupy.
Gatunek wyróżnia się gdy drewno wykazuje odmienne właściwości techniczne od pozostałych gatunków danego rodzaju botanicznego. Grupa gatunkowa jest połączeniem dwóch lub większej liczby gatunków danego rodzaju botanicznego. Grupę gatunkową wyróżnia się gdy gatunki drewna wykazują takie same lub zbliżone właściwości.
Grupa rodzajowa powstaje z połączenia dwóch lub większej liczby gatunków należących do różnych rodzajów botanicznych. Tworzenie grup rodzajowych uzasadnione jest zbliżoną przydatnością drewna gatunków wchodzących w skład grup rodzajowych.
-ze względu na jakość drewna i jakość obróbki:
Według ogólnego przeznaczenia dzielimy na klasy jakości , grupy jakości i specjalne grupy jakości.
Podział na klasy jakości to stopniowanie jakości według wad drewna i wad obróbki. Liczba klas jakości zależy od gatunku drewna i ustalona jest w normach przedmiotowych.
Grupy jakości tworzy się poprzez połączenie dwóch lub więcej klas jakości w celu zmniejszenia w uzasadnionych przypadkach liczbę stopni jakości i ułatwienie sortowania materiałów tartych.
Specjalne grupy jakości tworzy się w grupie materiałów ogólnego przeznaczenia przez wyodrębnienie z danej klasy lub grupy jakości sortymentu tej części materiałów tartych które odpowiadają dodatkowym wymaganiom. Mogą one dotyczyć cech strukturalnych drewna ,zakresu występowania lub rozmieszczenia określonej wady drewna.
Iglaste nieobrzynane i obrzynane deki i bale I II III IV klasy jakości; łaty , krawędziaki ,belki I II klasy jakości
Liściaste nieobrzynane i obrzynane deski i bale I II II klasy jakości ;listwy ,łaty, krawędziaki i belki I II klasy jakości
b)dodatkowy podział materiałów tartych:
-ze względu na pochodzenie ze strzały: odziomkowe, środkowe, wierzchołkowe
-ze względu na pochodzenie z przekroju poprzecznego: rdzeniowe, półrdzeniowe
-ze względu na szerokość słojów rocznych: iglaste(wąsko słoiste powyżej 4 słojów na 1 cm; szerokosłoiste 4 lub mniej słojów na 1 cm) ; liściaste(wąskosłoiste co najmniej 7 słojów na 1 cm; średniosłoiste od 3 do 6 słojów na 1 cm; szerokosłoiste powyżej 3 słojów na 1 cm)
-ze względu na nachylenie słojów rocznych: promieniowe, półpromieniowe, styczne
-ze względu na wilgotność: mokre powyżej 25%; załadowczo suche od 25 do 25%; powietrzno suche od 15 do 19%; użytkowo suche poniżej 15%
-ze względu na struktury powierzchni: szorstkie; gładkie
-ze względu na strukturę wymiarową partii materiałów tartych:
tarcica handlowa o jednakowej grubości i różnej szerokości i długości; tarcica o ograniczonych szerokościach i długościach i takiej samej grubości; tarcica wymiarowa o jednakowej szerokości ,grubości i długości
-ze względu na kompletowanie partii materiałów: materiały w stanie luźnym(sortowanie indywidualne bez uwzględnienia pochodzenia kłody i położenia na przekroju poprzecznym); materiały kompletowane w blokach .
3.Materiały tarte ogólnego przeznaczenia
-materiały tarte nawierzchni kolejowych: podkłady kolejowe, prostownice, podrozjezdnice
-materiały do budowy środków transportowych: tarcica wagonowa, kolejowa, szkutnicza, lotnicza,
-materiały tarte podłogowe: w dwóch klasach jakości strugane i szorstkie, deszczułki podłogowe, fryzy
-materiały tarte przeznaczeniowe: półfabrykaty stolarki budowlanej, meblowe
-materiały exportowe: iglaste obrzynane i nieobrzynane, tarcica dębowa i fryzy bukowe.
4.Tarcica iglasta ogólnego przeznaczenia(podział, klasy jakości) PN-75/D-96000
Podział zależy:
-od rodzaju drewna(sosna , świerk, jodła, modrzew)
-stopnia obróbki(obrzynana, nieobrzynana) -kształtu przekroju poprzecznego
-ze względu na długość( długie, średnie)
-ze względu na klasy jakości( deski i bale obrzynane i nieobrzynane 4 klasy jakości)
Określanie jakości: Jeśli chodzi o wilgotność to deski i bale , które są przedmiotem handlu winny mieć wilgotność nie większą niż 25% jeśli są luzem, gdy są spakowane to wilgotność nie powinna przekraczać 22%.
Zabezpieczenie przed sinizną to kąpiele antyseptyczne. Jodła ,świerk, modrzew w okresie zimowym gdy mamy do czynienia ze zgodą kontrachenta to nie trzeba zabezpieczać tarcicy przed sinizną.
Wymóg związany z wymiarami znormalizowanymi dla drewna iglastego odnoszą się do wilgotności 20%. Jeśli jest inaczej to stosujemy nadmiary na zeschnięcie z normy PN-57/D-03003. Nadmiar na zeschnięcie nie obowiązuje dla belek i krawędziaków.
Gdy jakość określana jest na podstawie rodzaju wad , ich ilości, wymiarów, stopnia nasilenia. Dla desek i bali nieobrzynanych oceniane są na podstawie lepszej płaszczyzny(jeśli jedna ma klasę I to płaszczyzna przeciwległa powinna odpowiadać co najmniej warunkom klasy niższej o jeden stopień). Dla desek i bali obrzynanych , łaty są oceniane na podstawie gorszej płaszczyzny i boku. Krawędziaki i belki oceniane są na podstawie najgorszej powierzchni lub boków.
Materiały tarte iglaste to podstawą do oceny jakości jest stopień nasilenia wad. Dla I klasy są dwa zgrupowania wad, dla II klasy trzy ,dla III klasy cztery , dla IV klasy pięć.
5.Materiały tarte liściaste ogólnego przeznaczenia(podział, ocena jakośći)PN-72/D-96002
Podział:
-ze względu na rodzaj drewna
-ze względu na rodzaj obróbki i kształt przekroju poprzecznego( nieobrzynane deski bale „no”; obrzynane deski bale „ o” ;listwy i łaty „ lł”; krawędziaki i belki „kb”
-ze względu na długość):krótka ,średnia ,długa
-ze względu na klasy jakości(obrzynane i nieobrzynane deski i bale to trzy klasy jakości ; listwy ,łaty ,krawędziaki ,belki to dwie klasy jakości)
Określanie jakości:
-wymiary dostosowane do wilgotności 15-18%
-ocena jakościowa:deski i bale nieobrzynane klasyfikujemy i oceniamy w zależności od jakości lepszej płaszczyzny. Rozbieżność między płaszczyznami 1 klasa. Dla obr...
bogusz87