Antykoncepcja.doc

ANTYKONCEPCJA

Świadome działanie, mające ne celu zapobieganie niepożądanej ciąży, a jednocześnie umożliwiające człowiekowi podjęcie niezawisłej decyzji o posiadaniu potomstwa.

Definicja Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)

Tak więc planowanie rodziny nie jest synonimem mało- czy wielodzietności, jest prawem człowieka do decydowania o wielkości własnej rodziny. W dzisiejszych czasach rozwój wiedzy medycznej o środkach i metodach antykoncepcyjnych wywarł zdecydowany wpływ na wartościowanie seksu, funkcji małżeństwa i macierzyństwa.

Od początku istnienia człowieka myślącego potrzeba uniknięcia niepożądanej ciąży była równie silna jak potrzeba macierzyństwa i utrzymania gatunku. Pierwszy etap antykoncepcji stanowiło dzieciobójstwo, gdy religijni Baloci w Sparcie zabijali potomstwo płci żeńskiej. W kolejnym etapie stosowano aborcję, a dopiero potem starano się zapobiegać ciąży. Pierwszym człowiekiem, a przez to także prekursorem antykoncepcji był biblijny Onan, wynalazca stosunku przerywanego.

We wszystkich kulturach prymitywnych człowiek próbował regulować swoją płodność, ale z braku wiedzy podstawowe znaczenie miała magia, obyczajowość danej kultury, religii i tzw. medycyna ludowa. Próbowano okresowej wstrzemięźliwości płciowej, przedłużania laktacji, a w Indiach buddyści stosowali metodę vajroli-mudra, polegającą na wyćwiczonym przez jogę, świadomym zamykaniu jajowodów. Kobiety próbowały zakładania do pochwy korków z korzeni, kawałków materiałów i ziół, globulek zrobionych z odchodów słoni lub miodu i odchodów krokodyla (starożytny Rzym, Egipt), okładów z pająków, zatykania pochwy algami i wodorostami morskimi (Oceania). Starożytni stosowali także “prezerwatywy” z jelit zwierzęcych i pęcherzy rybich, a Westalkom w Rzymie zakładano do macic kamienie szlachetne. Natomiast w Średniowieczu zalecano kobietom łykanie żywych os, a ich partnerom picie wywaru przygotowanego ze zmielonych jąder muła. Ówczesne kobiety piły także “herbatki krzakowe”, które powodowały wystąpienie skurczów macicy i poronień.

Całkowicie skuteczną i można powiedzieć nowoczesną metodę antykoncepcyjną wynalazły plemiona Ameryki Południowej. Tamtejsze kobiety piły napary z ziół, zawierających substancje o działaniu hormonalnym. Wypada więc uznać, że Indianie byli prekursorami stosowanej dzisiaj doustnej tabletki antykoncepcyjnej.

Natomiast o historii współczesnej antykoncepcji mówi się od roku 1897, kiedy to po raz pierwszy Beard i Prenant stwierdzili, iż w ciąży nie występuje owulacja. Kilka lat później Herman i Stein dowiedli, że za ten efekt odpowiedzialny jest progesteron. Po raz pierwszy udało się zsyntetyzować hormony sterydowe w 1930r. gdy wyekstrahowano estrogeny z jajników krowich i świńskich, a w 1935 r. Marker uzyskał progesteron z tropikalnej rośliny iguanu. W roku 1936 Kurzrokowi udała się sterylizacja za pomocą samych estrogenów. Ponieważ wydawało się, że połączenie estrogenów z progesteronem da najkorzystniejszy efekt antykoncepcyjny, próbowano stworzyć taką tabletkę. Jej twórcą został G. Pincus, który po raz pierwszy na I Międzynarodowej Konferencji Planowania Rodziny w Tokio w roku 1955 przedstawił dowody swoich prac. Preparat ten w latach 1956-1957 testowano na kobietach w Puerto Rico (Rice-Wray), optymalizując dawki hormonów dla uzyskania pewności antykoncepcyjnej oraz regularności krwawień. W rezultacie pierwsza doustna tabletka antykoncepcyjna Enovid 10, zawierająca 10 mg norethynodrelu i 150 m g mestranolu, została w 1960 r. zarejestrowana w Stanach Zjednoczonych (USA FDA), a w 1961 r. weszła na rynki europejskie (Anovlar). Od momentu pojawienia się pierwszych złożonych preparatów antykoncepcyjnych rysują się dwa trendy:

·         minimalizacja dawki ethynyloestradiolu

w celu zapobiegania epizodom zatorowo-zakrzepowym
(max. dopuszczalna przez WHO dawka ethynyloestradiolu obecnie to 50 m g/tabletkę)

·         synteza progestagenów o coraz większej selektywności i zmniejszanie ich dawki.

Prawdopodobnie w przyszłości będziemy stosować hormonalne preparaty antykoncepcyjne w postaci implantów, plastrów, krążków dopochwowych, mówi się także o tabletce stosowanej raz w miesiącu, o skutecznej metodzie hormonalnej dla mężczyzn.

Coraz prawdopodobniejsze jest stworzenie szczepionek antykoncepcyjnych dla kobiet, skierowanych:

·         przeciwko otoczce przejrzystej komórki jajowej oraz

·         przeciwko HCG (działanie wczesnoporonne).

Stosowane współcześnie metody zapobiegania niepożądanej ciąży podzielono na grupy:

·         metody naturalne

·         metody mechaniczne

·         metody chemiczne

·         wkładki wewnątrzmaciczne

·         metody hormonalne

o        w tym: antykoncepcja oparta o zastosowanie progesteronu

·         metody chirurgiczne (sterylizacja)

SKUTECZNOŚĆ ANTYKONCEPCJI

Mimo postępu wiedzy medycznej idealna metoda antykoncepcyjna jest nadal celem i marzeniem.

Uważa się, że powinna ona spełniać następujące kryteria:

·         mieć 100% skuteczność zapobiegania ciąży,
ocenianą wg wskaźnika zawodności Pearl’a (R) określającego ile razy doszło do niepożądanej ciąży wśród 100 regularnie współżyjących par, stosujących daną metodę antykoncepcyjną w ciągu roku (patrz. zastawienie skuteczności poszczególnych metod antykoncepcyjnych)

·         być łatwa w zastosowaniu

o        niezależna od stosunku płciowego

o        mieć całkowicie odwracalny efekt antykoncepcyjny

o        być akceptowana we wszystkich kulturach i przez oboje stosujących ją partnerów

o        mieć minimalne działania niepożądane

Skuteczność różnych metod antkoncepcyjnych wg. wskaźnika Pearl'a

Uważa się, że nie ma złych metod antykoncepcyjnych, są tylko nieumiejętnie zastosowane.

Częstość stosowania poszczególnych metod antykoncepcyjnych różni się w poszczególnych kulturach.

W krajach wysoko rozwiniętych, gdzie upowszechnienie najskuteczniejszych metod zapobiegania ciąży jest największe, są one w powszechnym użyciu, natomiast w krajach rozwijających się (także Polska) i w krajach Trzeciego Świata częściej stosuje się metody mniej skuteczne, np. naturalne.
Szacunkowe dane dotyczące tego zagadnienia przedstawia poniższe zestawienie:

Częstość stosowania antykoncepcji:

Częstość stosowania antykoncepcji w Polsce.

Dane szacunkowe częstości stosowania antykoncepcji w Polsce
(wg Krakowskiego Ośrodka Badań Prasoznawczych dla Unimilu 1996r.):