ZAKAŻENIA I ZAPALENIA NARZĄDÓW PŁCIOWYCH
Zakażeniem określa się proces wtargnięcia drobnoustrojów chorobotwórczych do organizmu, natomiast zapalenie jest to odczyn obronny organizmu na miejscowe działanie czynników szkodliwych.
Wczesne rozpoznanie zakażenia umożliwia zahamowanie procesu zapalnego na takim etapie, aby nie doszło do zniszczenia tkanek, oraz możliwie pełną rehabilitację strukturalno – czynnościową komórek, tkanek lub narządów płciowych objętych procesem zapalnym.
Zagrożenie zakażeniem narządów płciowych kobiety wynika głównie z anatomii i położenia, funkcji rozrodczych i higieny osobistej.
¨ Uwarunkowania anatomiczne – narządy płciowe są położone w bezpośrednim sąsiedztwie odbytu i cewki moczowej oraz na tym, że jama otrzewnej łączy się przez jajowody, macicę, kanał szyjki i pochwę ze środowiskiem zewnętrznym.
¨ Funkcje rozrodcze mogą sprzyjać rozwinięciu się zakażenia:
- Stosunki płciowe,
- Poronienia samoistne i sztuczne,
- Resztki po poronieniu,
- Poród przedwczesny,
- Zakończenie porodu przed terminem często wymaga interwencji operacyjnej, co zwiększa zagrożenie zakażeniem wstępującym, szczególnie w przypadku nieprawidłowej biocenozy pochwy.
¨ Higiena osobista, zwłaszcza zewnętrznych narządów płciowych, nie tylko u kobiet, ale także u partnerów seksualnych, często decyduje o częstości i rodzaju zakażeń nabytych podczas współżycia płciowego.
Drogi zakażenia:
¨ Wstępująca – od zewnątrz (z przedsionka pochwy do otrzewnej),
¨ Zstępująca – źródło zakażenia w ogniskach wewnątrzustrojowych (ropne zapalenie migdałków, zęby martwicze, wyrostek robaczkowy zmieniony zapalnie), drogą naczyń krwionośnych.
Mechanizmy obronne- oprócz ogólnoustrojowych, istnieją dodatkowe w narządach płciowych, tj. mechaniczny, chemiczny i biologiczny.
¨ Obrona mechaniczna polega na względnym zamknięciu „kanału” poszczególnych odcinków narządów płciowych i tym samym ograniczeniu szerzenia się zakażenia drogą wstępującą.
W mechanizmie tym istotną rolę odgrywają:
- błona dziewicza zamykająca wejście do przedsionka pochwy,
- przyleganie ścian pochwy do siebie,
- ujście zewnętrzne i wewnętrzne kanału szyjki (jego zwężenia),
- czop śluzowy w ujściu i kanale szyjki macicy,
- perystaltyczne ruchy jajowodów w kierunku do macicy,
- ruch rzęsek komórek nabłonka jajowodu skierowany do jamy macicy.
¨ Obrona chemiczna jest uwarunkowana:
- kwaśnym środowiskiem pochwy,
- zasadowym odczynem czopa śluzowego w kanale szyjki macicy.
¨ Obronę biologiczną stanowi:
- układ krwinek białych, przeciwciał znajdujących się w treści pochwowej i śluzie szyjkowym,
- lizozym zawarty w śluzie szyjkowym,
- układ makrofagów.
Przed okresem dojrzewania najważniejszą rolę spełnia obrona mechaniczna, później, w okresie dojrzałości płciowej, powstają nowe mechanizmy obronne, tj. chemiczny i biologiczny.
Rozpoznanie:
- objawy,
- badanie mikrobiologiczne (stopień czystości pochwy),
- badanie ginekologiczne.
Cel zabiegu:
¨ pobranie wydzieliny z okolicy cewki moczowej i tylnego sklepienia pochwy,
¨ rozpoznanie flory bakteryjnej pochwy w celu postępowania terapeutycznego,
¨ przygotowanie do zabiegu w obrębie pochwy, szyjki macicy i krocza (założenie szwu okrężnego na szyjkę macicy u ciężarnej), czy HSG.
Przygotowanie pacjentki do badania:
¨ nawiązanie kontaktu z pacjentką, poinformowanie o celu i niebolesności badania,
¨ co najmniej 3 dni (przed badaniem)- bez stosunków płciowych, leczenia dopochwowego, irygacji,
¨ niepodmywanie się przed badaniem,
¨ najkorzystniejszy okres to 11dc. (nie jest to konieczne),
¨ nie wcześniej niż 6 tygodni po porodzie, poronieniu lub zabiegach w obrębie narządu rodnego,
¨ ułożenie pacjentki w pozycji ginekologicznej na fotelu.
U kobiet z zachowaną błoną dziewiczą oraz u ciężarnych nie stosuje się wziernika.
Krwawienie z pochwy wyklucza wykonanie badania.
Stopnie czystości pochwy:
I0 komórki nabłonka i bardzo dużo komórek Doderleina,
II0 komórki nabłonka, dużo pałeczek Doderleina, pojedyncze bakterie G – dodatnie
i G – ujemne, pojedyncze leukocyty,
III0 komórki nabłonka, brak pałeczek Doderleina (lub pojedyncze), liczne leukocyty,
liczna mieszana flora bakteryjna (początkowe stadium zapalenia narządu
rodnego),
IV0 brak pałeczek Doderleina, bardzo liczne leukocyty i flora mieszana bakteryjna,
rzęsistek, grzyby – wskazuje na zaawansowany stan zapalny.
Przyczyny:
¨ Współistnienie stanu zapalnego dróg moczowych,
¨ Czynniki
-> chemiczne > proszki do prania, mydła, preparaty do płukania pochwy w celach
kosmetycznych,
-> termiczne > przegrzanie lub przechłodzenie,
-> fizyczne > zbyt ciasna, obcisła i obcierająca bielizna, czynności masturbacyjne,
ciała obce w pochwie, stosowanie pessariów, tamponów, współżycie seksualne.
Ujemny wpływ na środowisko pochwy wywierają także spływające do niej – krew miesiączkowa i śluz szyjkowy.
Podział:
¨ pierwotne > drobnoustroje przedostają się do pochwy (bakterie, wirusy, grzyby),
¨ wtórne > drobnoustroje rozwijają się na podłożu zmian uprzednio istniejących w pochwie (następstwo uszkodzenia ścian pochwy przez pessary, ciała obce, płukania, masturbacje).
Przyczyna -> grzyby drożdżopodobne (Candida albicans)
Do wystąpienia infekcji predysponują:
- antybiotykoterapia – zmniejsza ilość pałeczek kwasu mlekowego,
- ciąża – sprzyja hiperestrogenizm,
- cukrzyca – zmniejsza odporność komórkową,
- doustna antykoncepcja hormonalna,
- radioterapia.
Objawy:
- świąd i pieczenie sromu,
- upławy białe, gęste -> serowate, ściśle przylegające do podłoża,
- dolegliwości bólowe (np. podczas oddawania moczu – dysuria),
- zaczerwienienie warg sromowych (z drobnymi otarciami),
- ściany pochwy obrzęknięte i zaczerwienione.
- badaniem mikrobiologicznym (stopień czystości pochwy),
Leczenie:
¨ terapia miejscowa -> dopochwowe środki p/grzybicze (kremy, tabletki, globulki), najczęściej Klotrimazol, Pimafucin, Mikonazol, Tiokonazol, Terkonazol, Nystatyna.
¨ terapia ogólna -> leki > Ketokonazol, Flukonazol, Triazol, Diflukan
Stosowanie przez 1 – 3 dni, przy nawrotach przedłużenie kuracji od 7 do 15 dni,
stężenie leku w pochwie utrzymuje się o kilka dni dłużej.
W przypadkach nawracających infekcji zaleca się stosowanie krótkich (5-11 dniowych) kursów leczenia preparatami dopochwowymi, bezpośrednio przed miesiączką lub po niej.
Wywołane przez pierwotniaka Trichomonas vaginalis, do zakażenia dochodzi na drodze płciowej oraz na skutek nie przestrzegania zasad higieny osobistej.
- cuchnące, obfite, ropne, często pieniste upławy
(zielona, ropna wydzielina o nieprzyjemnym zapachu),
- rozlane zaczerwienienie pochwy z wybroczynami w nabłonku (punkcikowate owrzodzenia),
- świąd sromu i pochwy, szczególnie dotkliwie odczuwalne podczas oddawania moczu (obecność pierwotniaka w pęcherzu moczowym),
- wzmożone napięcie w trakcie badania ginekologicznego.
//zakażenie może przebiegać również bezobjawowo//
¨ Rzęsistek może uszkadzać komórki nabłonka pochwy i naczynia krwionośne powodując śródnabłonkowe wylewy krwawe i hemolizę krwinek czerwonych.
¨ Zakażenie ma charakter wstępujący i często występuje z zakażeniami innymi drobnoustrojami.
¨ Mężczyźni zakażeni rzęsistkiem zaledwie w kilku procentach mają objawy zapalne, głównie cewki moczowej i błony śluzowej napletka, natomiast z reguły są nosicielami choroby.
- ocena mikrobiologiczna (stopień czystości pochwy),
Leczenie: powinno obejmować zawsze oboje partnerów!!!
- Metronidazol, Tinidazol (doustnie i dopochwowo) w pojedynczej dużej dawce doustnej (lub przez 7 dni dawki mniejsze),
- Klotrimazol (dopochwowo) – w czasie ciąży.
Zakażenie przenoszone drogą płciową, spowodowane przez dwoinki rzeżączki Neisseria gonorrhoea, które można stwierdzić w wydzielinie cewki moczowej, szyjki macicy, odbytu lub gardła.
¨ Zakażenie może obejmować inne części narządów płciowych (zapalenie jajowodów),
¨ U osób chorych, a nie leczonych rozwija się zakażenie w obrębie miednicy mniejszej, lub może dojść do uogólnienia procesu chorobowego,
¨ Przebieg choroby nie ma typowego obrazu.
- ropne upławy wypływające z cewki moczowej i kanału szyjki macicy,
- pieczenie cewki moczowej przy oddawaniu moczu,
- przy uogólnieniu: gorączka, dreszcze, zmiany skórne o charakterze pęcherzykowo – grudkowym.
W późniejszym czasie może dojść do zapalenia stawów, niekiedy również do zapalenia wątroby, opon mózgowych i mięśnia sercowego.
¨ badanie mikrobiologiczne wymazów z cewki moczowej, szyjki macicy, odbytu,
¨ badanie ginekologiczne, ucisk na cewkę moczową przez pochwę powoduje wyciek ropny.
...
Blackkalia