Pedagogika dorosłych czy „andragogika” (znaczenie słowa „andragogika”)
Andragogika- prowadzenie czł. dorosłego, kształc czł dor. Aleksander Kapp 1833 r. po raz pierwszy uzył tego terminu,w Polsce wprowadzili ten termin: A. Niesiołowski i H. Radlińska,a w l.70 został wprowadzony i zastos w lit. A. została wpisana do szczegółowych dyscyplin ped., wyznaczona linią rozwoju czł.
An tworzy podstawy teoretyczne i prakt. planowanej działaln. wych-czej, zmierzającej do tego, by umożliwić ludziom dorosłym zdobycie wiedzy ogólnej i zawodowej, przyswojenie wartości społ.- moralnych i kulturowych oraz wyrobienie przekonań niezbędnych do ich funkcjonowania we współ. świecie.
Najpierw wychowaj czł, wydobądź to co dobre, aby uwierzył w swoje siły i możliwości a potem zacznij uczyć.
A.-n. o celach, treściach, met., zas., i org. kształcenia i samokszt. ludzi dorosłych, wych., i samowych. ich; w jaki sposób pracować z czł. dor., jakie stos. zas., met.
Znane nazwiska to- Lucjan Turos (twórca andrag. szczegółowej), Aleksander Kapp, Józef Półturzycki, Józef Kargul.
Zasady andragogiczne (7): z. podmiotowego trakt. dorosłych; z. tworzenia możliwości wyboru kier. ksztłc i doskonalenia; z. dialogu n-la z dor. uczniami; z. harmonijnej współpracy dor uczniów z n-lem; z. integralnego zw. wych i samowych , kształc i samokształc; z. budzenia aspiracji intelektualnych i społecznych; z. uwzględniania posiadania przez dor różnych tożsamości, różnego chartka, temperamentu, style ucz się itd. (czas kiedy lubimy się uczyć), czł to indywidualista jedyny w swoim rodz do wych i ucz się.
Działy andragogiki
-A. ogólna;
- t. wych. dorosłych;
- dydaktyka dor.;
- andrag. edukacji kulturalnej (jak zachęcac do korzystania z kultury)
-t. porównawcza systemu edukacji;
- hist oświaty dor. i myśli andragogicznej.
Platon i jego myśl andragogiczna (m.in. odniesienie do państwa, czynniki determinujące wychowanie człowieka dorosłego, 3przykłady andragogicznych poglądów Platona)
-Prekursor andrag, kształc i wych przez całe życie;
-ujmował gł mężczyzn;
-podporządkowanie wych dor zgodnie z potrzebami państwa;
-zwolennik wych przez sztukę (zdrowe ciało-w zdrowym ciele zdrowy duch);
-propagator wych umysł dor (zarobnicy-kl. najniższa od wykonania roboty);
-prekursor ksztłc dor w duchu mistrzostwa zawodowego (wykonuj swoją prace świetnie, bądź z niej dumny, masz być mistrzem w tym co robisz,
-głosiciel doskonalenia duszy (przez sport. medytowanie nad pięknem świata);
-propagator wych do pełnienia ról prokreacyjnych (kaleki nie potrzebne, nie służą państwu);
-propagator wych do naślad idei –doskonałych prawzorów;
-prekurs integracji wych zdrowotnego, estetycznego i moralnego (ciało+dusza+wybory życiowe, szczęście);
-twórca wzorowej, pierwszej stworzonej formalnej instytucji wych i kształc dor AKADEMII PLATOŃSKIEJ (tylko mężczyźni);
-obrońca prawa ludzi dor do wych i łączenia służby państwu z realizacją dążenia do szczęścia (służba dla państwa);
-prekursor filozofii wych dor.
Czynniki determinujące wych czł dor:
-wrodzone predyspozycje
-wpływ bogów
-treści, którym służy wych
-zasady, met, którymi wychowawca się posługuje
-skutki (efekty) jakie w ludziach i zbiorowościach są, powstają
Idee andragogiczne J.A. Komeńskiego (czł. jako istota troista, przynajmniej 3 przykłady tez andragogicznych Komeńskiego, w tym samowychowanie)
-Twórca „Wielkiej dydakt” ,
-prekursor idei kształc permanentnego (całe życie),
-dukacja czł rozw się do 24 r życia , (rozróżnił 4 okr w rozw czł i odpowiedni do nich 4 typy szkół)
-jako pierwszy docenił rolę matki;
-uważał, że szkoły są dla wszystkich, bezklasowe, dla dziewcząt i chłopców, biednych i bogatych.
-czł istota troista: 3 cz ciała są najważniejsze: rozum, żeby myślał,mądre myslenie, aktywność poznawcza; mowa- komunikacja, aktywność werbalna; ręce-działanie ze światem, aktywność behawioralna, psychomotoryka
-zmienił swoje poglądy kiedy zaczął się starzeć
Tezy
-ależy podsunąć każdemu czł w danym wieku to, co ważne jest dla jego rozwoju, będzie zgodne z jego zdolnościami
-ażne, aby każdy czł był świadomy po co się uczy, ustalał sobie cel własnego rozwoju
-od nas zależy skuteczność samowych i samokształc (silny charakter i wola czł)
-samowych i samokształc ma sprzyjać życiu biolog i duch: ważne jest zdrowie, orientacja w przyrodzie, aktywność czł, w tym praca
-samowych i samokształc ma zaspokajać potrzeby ludzkie.
Człowiek współczesny wg E. Fromma i K. Lorenza – krótka charakterystyka (tezy, w tym biofilizm i nekrofilizm)
I teza: natura ludzka jest stała i niezmienna (wytwór ludzkiego gatunku)
-czł dąży do zaspokojenia 5 potrzeb: afiliacji (przezwyciężenie izolacji, osamotnienia); transcendencji (istnienie na zewnątrz); zakorzenienia (realizacja postawy „braterstwa”); tożsamości (zachowanie własnej odrębności); układu odniesienia i czci jako swoistej mapy orientacji (kompensacja osamotnienia czł w świecie przyrody, np. religijność); tkwią w nas złe nawyki.
-natura ludzka –to WILK i OWCA
II teza: ludzie modlą się do pieniędzy (postawa współcz „mieć” a nie „być”); społeczeństwo jest chore; zaspokajanie wszystkich potrzeb nie sprzyja szczęściu, własność prywatna warunkuje władzę; namiętne posiadanie dla samego posiadania; warunkiem bycia są niezależność, wolność, krytyczność, aktywność, twórczość
-czł współcz ma MERKANTYLNY charakter (rozumie siebie jako towar, wszystko jest u niego na sprzedaż, upadliśmy i jesteśmy na dnie).
III teza: homo technikus uczynił maszynę bogiem
-nastąpił regres człowieczeństwa
-nastąpiła dewaluacja indywidualności
Problem nowego człowieka nowego społeczeństwa wg Ericka Fromma:
-czł jest obojętny wobec samego siebie
-należy zrezygnować z dążenia do nieograniczonego wzrostu na rzecz wzrostu selektywnego, pozbawionego ryzyka zapaści ekonomicznej
-należy zadbać o warunki, w których ludzie doznają szczęścia i radości a nie satysfakcji z pędu do zaspokojenia przyjemności
-nie trzeba budować nowego społeczeństwa lecz tworzyć i wdrażać humanistyczną naukę o człowieku.
*Zdrowa gospodarka jest możliwa dzięki niezdrowym ludziom.
*Wyzwolenie się z chęci drapieżnego posiadania możliwe jest tylko dzięki zrozumieniu na czym polega wolność.
BIOFILIZM- czł kochający życie innych ludzi, dobre jest to, co służy życiu, złe co służy śmierci; warunkiem rozwoju biofilii jest wolność.
NEKROFILIZM- (śmierć moralna); złośliwy typ destrukcyjny, miłujący śmierć; wrogość jako reakcja na zagrożenia życia, godności; wrogość destrukcyjna- rekompensata za głębokie uczucie bezsilności (ludzie, którzy nie mogą wpłynąć na innych, nie tolerują już przemocy i zachowują się wtedy groźnie).
H. Radlińska i T. Kotarbiński –kwestia „plastyczności „ człowieka
H.Radlińska- dzięki niej zauważono andrag,
-nicjatorka usankcjonowania andrag jako samodzielnej dyscypliny ped.
-wg niej –każdy czł jest twórcą własnego życia i innych ludzi, jest PLASTYCZNY; jest to zdolność do rozwoju i wychowania (kształt światopogląd czł, ale nie zmieniać go na siłę);
-kształc dor pozostaje w ścisłym zw z warunkami życia;
-wych należy wiązać z treściami życia codziennego;
-wych ma uczyć korzystania z dóbr kultury;
-cele wych dor ukierunkowane powinny być na dialog i tolerancję międzypokoleniową;
-wych powinno dbać o rozw indywidualności czł dor oraz rozw umiej komunikacyjnych i społ;
-celem wych dor jest rozwój i szczęście ludzi.
T. Kotarbiński- twórca prakseologii (skuteczne działanie);
-PLASTYCZNOŚC CZŁ- zdolność do rozwoju;
-wych to włączenie czł w świat kultury, w świat wartości;
-czł dor kształtują (wych) obiektywne sytuacje społ, polit, ekonom;
w pr kształc i wych należy pamiętać o integracji wiedzy.
Czołowi przedstawiciele andragogiki - F. Pöggeler, M. Knowles, M.H. Michelse i ich poglądy andragogiczne (podać po 2 przykłady głównych tez andragogicznych).
PÓGEGELER (Niemcy-zasady)
-ujmuje problematykę dor w kontekście przemian cywilizacyjnych, społ, ekonom
-eduk konieczna przez całe życie bez względu na intensywne przemiany
-wiedza starzeje się, dlatego dor muszą nadążać za rozw badań i teorii
-w życiu czł dor ogromnaą rolę odgrywa praca zaw, w tym dosk zaw
-istnieje zw eduk zawodowej a rozwojem gosp i społ
-ważne jest wykształc ogólne jako element wykształc zawodowego
-należy rozwijać gerontologie
-andragogika, w tym kształc ustawiczne pełni ważną rolę w przygotowaniu czł do zmiany
-cało życiowa edukacja-rozw gosp ma wpływ na eduk czł dor, musimy się zająć ludźmi starymi, należy przygotować się do bycia starym
-przemysł i gospodarka decydują o edukacji (przemiany społeczne)
-eduk do starości (przygotowujemy się do bycia ludźmi starymi)
M. H. MICHELSE (Holandia)
-istnieje duży zw opieki społecznej z rozwojem edukacji dor i instytucji zajmujących się realizacja tej edukacji
-ruch robotniczy i dorastanie klas posiadających do roli organizatora „państwa dobrobytu” są ściśle zw z dziejami oświaty dor (opieka najpierw nad kl robotnicza, która pracuje, tworzy pieniądze dla państwa).
-istnieje współzależność między rozw opieki społecznej od warunków ekonom i kulturowych w jakich żyja grupy, kl i warsty społ (jeśli chcemy mieć pieniądze na opiekę to zajmujmy się kl robotniczą, żeby miała gdzie mieszkać i pracować)
-istnieje zw między formami (jak funkcjonuje cała opieka) i system opieki społ a rozwojem form i systemów oświaty ludowej (opieka społ zaczęła wpływać na rozw edukacji ludzi na wsi)
-działalność opieki społ oprócz pomocy materialnej polegała na uczeniu kultury współżycia społecznego i dyscypliny pracy , org form dokształcenia zaw, pomoc materialną+dyscyplina pracy
-edukacja opieki społecznej: od opieki nad biednymi robotnikami do opieki nad bezrobotnymi; od charytatywnego podziału dóbr do tworzenia systemów pomocy społecznej; od wychowawczej opieki nad biednymi do pedagogiki społecznej
-adbaj o tych co pracują, aby wzrósł byt gosp a potem wspomagaj tych bezrobotnych.
M. KNOWELS (Stany Zjednoczone- najważniejszy człowiek)
-aktywność edukacyjna ludzi dor uzależniona jest od zaspokajanych potrzeb
-eduk i samoeduk naelża do tego samego pr rozw duchowego czł
-istnieje silny zw samokształc dor z przełomowymi momentami w ich życiu np. urodzenie dziecka, strata pracy, śmierć bliskiej osoby, ludzie wg niego zaczynają się pobudzać, jak zdarzy się cos innego, po traumie zaczynają się np. uczyc, wchodzic na nowy tor
-istnieje silny zw samowych z nagłymi sytuacjami zewn , np. kataklizm, rozruchy społ, coś tragicznego, a w nas zaczynają budzić się wartości, których do tej pory nie było
-ważne jest znaczenie komunikacji intelektualnej i emocjonalnej n-la z dor
-w edukacji dor ważna jest atmosfera, życzliwość zrozumienia, empatia, szacunek, spolegliwość
-poszanowanie godności i praw dor jest warunkiem rozw jego osobowości
-ważna jest aktywność ucznia dor w nabywaniu wiedzy i umiej
-oświata dor jest jedną z najważniejszych potrzeb współczesnego świata
-pzyczyna niedost rezultatów eduk dor jest niedosyt poziom rozwoju naukowej refleksji andragogicznej lub jej zróżnicowany poziom w różnych krajach
-należy opracować specjalną metodykę nauczania dorosłych
-podstawą eduk dor jest świadomość własnego JA osoby ucz się refleksja nad życiem, indywidualnością, rola w społeczeństwie
-w eduk nie wolno stosować tresury, nakazów, schematyzmów, anonimowości.
-humanizm nade wszystko!!!
Czym jest dorosłość a czym dojrzałość?
DOROSŁOŚĆ- czł, który osiągnął już postać fizyczną i siły duchowe i jest gotów do wykonywania obowiązków, mogący już wprowadzić w życie taki tryb do jakiego się przygotował.
Cechy dojrzałości ucznia dorosłego (psychiczne):
-Rozwinięta zdolność uwagi dowolnej
-Większy zakres uwagi, umiejętność dłuższej koncentracji
-Rozwinięty krytycyzm i ostrożność w wyrażaniu sądów
-Posiada umiej odróżniania cech trwałych ważnych i typowych
-Posiada rozwiniętą i twórczą wyobraźnię
-Ma lepszą pamięć bezpośrednią i logiczną (ujmowanie abstrakcji)
-Posiada rozwiniętą umiejętność kierowania własnym myśleniem
-Posiada większy zasób wiadomości i doświadczenia
-Umysł pracuje dokładniej
-Większość hamowania nad własnymi emocjami
-Racjonalnie ocenia sytuacje i własne możliwości
Tendencje zmian w poziomie inteligencji płynnej (wrodzonej, odpowiedzialnej za przetwarzanie, niezbędnej do nabywania nowych sprawności) i skrystalizowanej (społecznej, nabytej w toku uczenia się i gromadzenia doświadczeń)
DOJRZAŁOŚĆ- to odpowiedzialność za siebie innych, za uczucia swoje i te, które wzbudzamy w innych. To umiej podejmowania racjonalnych decyzji, mądrość życiowa, opanowanie.
Charakterystyka ucznia dorosłego – na własnym przykładzie (temperament, style uczenia się, itd.)
WZROKOWIEC:- lubię demonstracje lub pokazy, - lubię wykresy i tabele, - lubię opisy, - pamiętam twarze i imiona, - lubię robić notatki, - lubię patrzeć, rysować, - preferuję sztuki wizualne.
CHOLERYK- ekstrawertyk, skupiony na faktach, procesach oraz planowanych działaniach, szybko wybucha, trudny do prowadzenia i mało podatny na wpływy, ma naturę odkrywcy i pioniera, lubi przecierać nowe szlaki, z reguły jest samowystarczalny, szybko uzewnętrznia emocje;
-Ja wiem co chcę, ale ty możesz mi powiedzieć co i jak, wezmę to pod uwagę
Osobowość zawodowa wg Hollanda – opisać reprezentowaną
Holland stworzył klasyfikacje, która zakłada podział na 6 typów osobowości. Są to: realistyczny badawczy artystyczny społeczny przedsiębiorczy konwencjonalny
Osoba uzdolniona artystycznie, wrażliwa, niezależna oraz otwarta to typowy przykład typu artystycznego. Najważniejszą wartością dla takiej osoby jest estetyka. Szczególną ich cechą jest wyjątkowa wyobraźnia. Doskonałym zawodem dla typu artystycznego jest etat architekta i dziennikarza, słabe strony- biurowe, typ niezależny, niezorganizowany, oryginalny, ekspresyjny, intuicyjny.
Typ badawczy to osoba, która jest analityczna, lubi zadania teoretyczne. Wyjątkowa jej dociekliwość sprawia, że świetnie sprawdza się jako naukowiec, politolog, dentysta.
Kiedy ktoś lubi ludzi oraz pracę z nimi, jest odpowiedzialny oraz cierpliwy, to z pewnością reprezentuje typ społeczny. Zawody najodpowiedniejsze dla tego typu, to przedstawiciel handlowy, doradca personalny.
Oczywiście nie ma osoby, która posiadałaby tylko cechy jednego typu. Wszyscy posiadamy coś z każdego typu. Niektóre cechy są mocniejsze, a niektóre słabsze.
Zmiana rozwojowa jako podstawa rozwoju człowieka – charakterystyka
Podstawą rozwoju jest ZMIANA
Zachodzi w długim okresie czasu z form niższych do wyższych, zmiana celowa, rozwój zmierza ku okr celowi, to nieodwracalny ciąg zmian.
CECHY:
-nie może to być zmiana powtarzająca się w cyklu zamkniętym, ani nagła, krótkotrwała, jednorazowa, ale ciąg zmian zachodzących;
-zmiana rozw dotyczy struktury wewn czł (psyche); zmiany ilościowe (nie naruszają strukt wewn czł, powoduja wzrost, nasilenie wybranych struktur naszego mózgu, umysłu, np. przyrost wiedzy, wzrost umiejętności; zmiany jakościowe (oznaczać będą przekształcanie wewn strukt zachowania, umiej), są one b mocno widoczne w zmianie zach czł.
-zamiany zach w czł pod wpływem czynników wewn (motywacja) i zewn (sytuacja rodzinna, społ otoczenie, traumy.
Poziomy i czynniki rozwoju człowieka wg A. Brzezińskiej
-zadatki biologiczne- określane jako predyspozycje wrodzone, natura jednostki, genotyp-decydują czy się rozwijamy i jak dynamicznie
-środowisko- określane jako materialne, społeczne, obcowanie z ludźmi, organizacja przestrzenna, stymulacja zewn
-wychowanie- określane jako wpływy intencjonalne, socjalizacja, kształcenie, nauczanie, modelowanie, instruowanie
...
Diot