ROZPORZĄDZENIE
RADY MINISTRÓW
z dnia 23 października 2009 r.
w sprawie sposobu i trybu postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień przez funkcjonariuszy Straży Granicznej
Na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2005 r. Nr 234, poz. 1997, z późn. zm.[1])) zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
§ 1. Rozporządzenie określa:
1) sposób i tryb postępowania przy wykonywaniu przez funkcjonariuszy Straży Granicznej uprawnień określonych w art. 11 ust. 1 pkt 4–5b ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, zwanej dalej „ustawą”:
a) legitymowania lub ustalania w inny sposób tożsamości osoby,
b) zatrzymywania osób w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw oraz doprowadzania ich do właściwego organu Straży Granicznej, sądu lub prokuratury, a w przypadku cudzoziemców, wobec których są prowadzone postępowania określone w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z późn. zm.[2])) oraz w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. z 2009 r. Nr 189, poz. 1472), także do właściwej jednostki organizacyjnej Policji, wojewody, Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców, przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, placówek opiekuńczo-wychowawczych lub zakładów opieki zdrowotnej,
c) zatrzymywania osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia;
2) wzory dokumentów stosowanych w sprawach, o których mowa w pkt 1;
3) podmioty uprawnione do zarządzania doprowadzenia osób, o których mowa w pkt 1 lit. b;
4) szczegółowe warunki dokonywania doprowadzeń przy użyciu środków transportu.
§ 2. 1. Funkcjonariusz Straży Granicznej, zwany dalej „funkcjonariuszem”, przystępując do czynności służbowych związanych z wykonywaniem uprawnień określonych w § 1 pkt 1, podaje swój stopień, imię i nazwisko w sposób umożliwiający odnotowanie tych danych, a także podstawę prawną i przyczynę podjęcia czynności służbowej.
2. Funkcjonariusz nieumundurowany wykonując uprawnienia, o których mowa w § 1 pkt 1, w toku czynności innych niż określone w art. 66 ust. 2 ustawy, okazuje ponadto legitymację służbową, a na żądanie osoby, wobec której podjęto czynności, umożliwia odnotowanie numeru legitymacji, organu, który ją wydał, oraz nazwiska funkcjonariusza.
§ 3. W przypadku ujawnienia w toku czynności służbowych, o których mowa w § 1, przedmiotów, które stwarzają niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia ludzkiego lub mienia, funkcjonariusz, w granicach dostępnych środków, niezwłocznie podejmuje czynności ochronne, a w szczególności zabezpiecza miejsce zagrożone przed dostępem osób postronnych oraz powiadamia dyżurnego operacyjnego oddziału Straży Granicznej lub dyżurnego właściwej miejscowo jednostki organizacyjnej Policji o konieczności zarządzenia działań usuwających to niebezpieczeństwo.
Rozdział 2
Legitymowanie osób
§ 4. Funkcjonariusz ustala tożsamość osoby legitymowanej na podstawie:
1) dowodu osobistego;
2) dokumentu paszportowego;
3) dokumentu podróży;
4) innego niebudzącego wątpliwości dokumentu zaopatrzonego w fotografię i oznaczonego numerem lub serią;
5) oświadczenia osoby, która funkcjonariuszowi jest znana osobiście;
6) oświadczenia innej osoby, której tożsamość została ustalona w sposób, o którym mowa w pkt 1–5.
§ 5. Funkcjonariusz, legitymując z tej samej przyczyny osoby znajdujące się w pobliżu, wykonuje czynności określone w § 2 łącznie wobec wszystkich tych osób.
§ 6. Funkcjonariusz może odstąpić od legitymowania osoby, która jest mu znana osobiście.
§ 7. Legitymując osoby znajdujące się w pojeździe, funkcjonariusz może zażądać opuszczenia przez nie pojazdu, jeżeli jest to niezbędne do ustalenia ich tożsamości.
§ 8. Funkcjonariusz ustala tożsamość osoby legitymowanej w sposób umożliwiający udokumentowanie w notatniku służbowym lub na odpowiednim nośniku technicznym albo w notatce służbowej:
1) daty, czasu i miejsca legitymowania;
2) przyczyny legitymowania;
3) następujących danych osoby legitymowanej:
a) imienia (imion) i nazwiska oraz adresu zamieszkania lub pobytu,
b) obywatelstwa, gdy osoba legitymowana posiada obywatelstwo inne niż polskie,
c) numeru PESEL, a w przypadku braku informacji o numerze PESEL – daty i miejsca urodzenia oraz imion rodziców i nazwiska rodowego,
d) rodzaju i cech identyfikacyjnych dokumentu, na którego podstawie ustalono tożsamość osoby legitymowanej;
4) danych osoby, o której mowa w § 4 pkt 5 i 6.
Rozdział 3
Ustalenie tożsamości w sposób inny niż legitymowanie
§ 9. W razie niemożności ustalenia tożsamości osoby legitymowanej lub wątpliwości co do jej tożsamości funkcjonariusz pobiera od niej odciski linii papilarnych w celu przeprowadzenia wywiadu daktyloskopijnego.
§ 10. Pobieranie odcisków linii papilarnych w celu ustalenia tożsamości osoby następuje w sposób określony w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 października 2005 r. w sprawie gromadzenia przez Straż Graniczną odcisków linii papilarnych, zdjęć oraz danych osobowych, ich przechowywania, wykorzystywania i przekazywania innym organom (Dz. U. Nr 211, poz. 1763).
§ 11. W razie niemożności ustalenia tożsamości osoby przez legitymowanie lub pobieranie odcisków linii papilarnych funkcjonariusz może wykorzystywać inne dane identyfikacyjne pozwalające na określenie tożsamości osoby, w szczególności zdjęcia i opisy wizerunku.
Rozdział 4
Zatrzymywanie osób
§ 12. 1. Funkcjonariusz przy zatrzymaniu osoby:
1) informuje osobę zatrzymaną o zatrzymaniu oraz o obowiązku zastosowania się do wydawanych poleceń, a także o możliwości użycia środków przymusu bezpośredniego w przypadku niepodporządkowania się wydanym poleceniom lub próby ucieczki;
2) sprawdza, czy osoba zatrzymana posiada przy sobie broń lub inne niebezpieczne przedmioty mogące służyć do popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego albo przedmioty mogące stanowić dowody w postępowaniu lub podlegające przepadkowi;
3) odbiera osobie zatrzymanej broń i przedmioty, o których mowa w pkt 2;
4) ustala tożsamość osoby zatrzymanej.
2. W przypadku zatrzymywania osoby, co do której z posiadanych informacji lub okoliczności faktycznych wynika, że może posiadać broń palną lub inne niebezpieczne przedmioty mogące służyć do popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego albo przedmioty mogące stanowić dowody w postępowaniu lub podlegające przepadkowi, funkcjonariusz, przystępując do zatrzymania, poprzedza je okrzykiem „Straż Graniczna”, a następnie w kolejności:
1) sprawdza, czy osoba zatrzymana posiada przy sobie broń lub inne niebezpieczne przedmioty mogące służyć do popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego albo przedmioty mogące stanowić dowody w postępowaniu lub podlegające przepadkowi;
2) odbiera osobie zatrzymanej broń i przedmioty, o których mowa w pkt 1;
3) wykonuje czynności, o których mowa w § 2;
4) informuje osobę zatrzymaną o zatrzymaniu oraz o obowiązku podporządkowania się wydawanym poleceniom, a także o możliwości użycia środków przymusu bezpośredniego w przypadku niepodporządkowania się wydanym poleceniom lub próby ucieczki.
§ 13. Funkcjonariusz w razie uzasadnionej potrzeby udziela osobie zatrzymanej pierwszej pomocy medycznej, w granicach dostępnych środków, oraz zapewnia przeprowadzenie badań lekarskich w trybie określonym w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 czerwca 2002 r. w sprawie trybu przeprowadzania badań lekarskich osób zatrzymanych przez funkcjonariuszy Straży Granicznej (Dz. U. Nr 98, poz. 893).
§ 14. 1. Po dokonaniu zatrzymania funkcjonariusz niezwłocznie wykonuje następujące czynności:
1) poucza osobę zatrzymaną o prawie:
a) wniesienia w terminie 7 dni od dnia dokonania czynności zażalenia na zatrzymanie do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zatrzymania lub prowadzenia postępowania,
b) wniesienia w terminie 7 dni od dnia dokonania czynności zażalenia na sposób przeprowadzenia zatrzymania do prokuratora właściwego ze względu na miejsce przeprowadzenia czynności,
c) żądania powiadomienia o zatrzymaniu osoby najbliższej lub innej wskazanej przez zatrzymanego, pracodawcy, szkoły lub uczelni,
d) nawiązania w dostępnej formie kontaktu z adwokatem albo z radcą prawnym, jeżeli przepisy odrębne dopuszczają udzielenie pomocy prawnej przez radcę prawnego, a także bezpośredniej z nim rozmowy w obecności funkcjonariusza,
e) nawiązania w dostępnej formie kontaktu z właściwym urzędem konsularnym lub przedstawicielstwem dyplomatycznym, jeżeli osoba zatrzymana jest cudzoziemcem;
2) wysłuchuje osoby zatrzymanej;
3) sporządza protokół zatrzymania osoby;
4) doręcza osobie zatrzymanej, za potwierdzeniem, kopię protokołu zatrzymania;
5) podejmuje, na żądanie osoby zatrzymanej, czynności mające na celu realizację jej uprawnień, o których mowa w pkt 1;
6) powiadamia właściwego miejscowo prokuratora o zatrzymaniu osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa lub zatrzymanej na podstawie ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach albo na podstawie ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej;
7) powiadamia o zatrzymaniu dowódcę jednostki wojskowej w razie uzyskania informacji, że osoba zatrzymana jest żołnierzem.
2. Jeżeli zachowanie osoby zatrzymanej wskazuje na to, że jest ona pod wpływem alkoholu lub innego podobnie działającego środka albo z innych powodów ma zakłóconą świadomość, czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5, wykonuje się po ustaniu tych przyczyn.
3. Wzór protokołu zatrzymania określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.
§ 15. W razie wniesienia przez osobę zatrzymaną zażalenia na zatrzymanie lub na sposób jego przeprowadzenia funkcjonariusz niezwłocznie przekazuje właściwemu sądowi lub prokuratorowi kopię protokołu zatrzymania osoby wraz z materiałami uzasadniającymi zatrzymanie.
§ 16. 1. Czas zatrzymania liczy się od chwili faktycznego pozbawienia wolności, chociażby poinformowanie o zatrzymaniu nastąpiło później.
2. Osobę zatrzymaną w razie potrzeby umieszcza się w pomieszczeniu jednostki organizacyjnej Straży Granicznej lub jednostki organizacyjnej Policji przeznaczonym dla osób zatrzymanych, które jest wyposażone i zabezpieczone w sposób zapewniający bezpieczeństwo tym osobom oraz realizację celu zatrzymania.
3. Osobę zatrzymaną umieszcza się w pomieszczeniu jednostki organizacyjnej Policji przeznaczonym dla osób zatrzymanych w szczególności w przypadku, gdy jest to uzasadnione odległością od siedziby najbliższej jednostki organizacyjnej Straży Granicznej wyposażonej w takie pomieszczenia lub charakterem czynności, które będą podejmowane wobec osoby zatrzymanej.
4. Każdy przypadek zatrzymania dokumentuje się w ewidencji osób zatrzymanych prowadzonej w jednostce, o której mowa w ust. 2.
§ 17. Osobę zatrzymaną zwalnia się natychmiast:
...
asiab.90