Materialy do zajec POP.pdf

Barbara Nowak

Prawna Ochrona Pracy

Materiały pomocnicze dla słuchaczy

Policealnego Technikum Bezpieczeństwa i Higieny Pracy

Ostrów Wielkopolski, 2010r.

Prawna Ochrona Pracy – Barbara Nowak

I. PRAWO PRACY

1. Źródła prawa pracy. Podstawowe zasady prawa pracy

Prawo pracy — przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych,

określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów

zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów,

statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Jak wynika z powyższej

definicji podstawowymi źródłami prawa pracy są więc ustawy — akty prawne uchwalane przez

Sejm RP.

Na ich podstawie tworzone są akty prawne niższego rzędu — rozporządzenia, wydawane

przez Radę Ministrów, ministrów oraz inne uprawnione konstytucyjnie organy. Dokonując

szczegółowego rozwinięcia — umożliwiają one wprowadzenie ustaw w życie. Innymi źródłami

prawa pracy, obowiązującymi w danym resorcie, są zarządzenia wydawane przez

upoważnionych ministrów, zaś w danym zakładzie pracy — porozumienia zbiorowe, takie

jak układy zbiorowe pracy, regulaminy pracy oraz wynagradzania, a także statuty.

Jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy, może być zawarte porozumienie

między pracodawcą a organizacją związkową (przedstawicielstwem pracowników) o

zawieszeniu stosowania w całości lub w części przepisów prawa pracy, określających prawa i

obowiązki stosunku pracy.

UWAGA!

Zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy nie może trwać dłużej niż przez okres 3

lat.

Podstawowe zasady prawa pracy są następujące:

* pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia i wypoczynku,

* pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki

pracy,

* pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikowi podnoszenie kwalifikacji zawodowych,

* pracownicy i pracodawcy mają prawo tworzyć organizacje w celu reprezentacji i obrony

swoich praw i interesów, lub do takich organizacji przystępować.

Prawna Ochrona Pracy – Barbara Nowak

2. Podstawowe obowiązki pracodawcy i pracownika

2.1. Obowiązki pracodawcy

Do podstawowych obowiązków pracodawcy należy m.in.:

* zaznajamianie zatrudnianych pracowników z zakresem ich obowiązków, sposobem wy-

konywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami,

* organizowanie pracy w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, oraz

osiąganie przez pracowników wysokiej wydajności i należytej jakości pracy,

* organizowanie pracy (zwłaszcza monotonnej i prowadzonej w ustalonym z góry tempie) w

sposób zmniejszający uciążliwość pracy,

* przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu,

* zapewnianie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

* prowadzenie systematycznego szkolenia pracowników w zakresie bhp,

* terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzeń,

* ułatwianie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych,

* zaspokajanie, w miarę posiadanych środków socjalnych, potrzeb pracowników,

* prowadzenie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych

pracowników,

* przechowywanie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt

osobowych pracowników w warunkach niegrożących uszkodzeniem lub zniszczeniem,

* udostępnianie pracownikom tekstu przepisów dotyczących równego traktowania kobiet i

mężczyzn w zatrudnieniu.

Pracodawca obowiązany jest też do przeciwdziałania mobbingowi (uporczywemu i długo-

trwałemu nękaniu lub zastraszaniu pracownika).

Bardzo ważnym obowiązkiem pracodawcy jest także wydawanie pracownikowi świadectwa

pracy w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy. Powinno ono zawierać

niezbędne informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych

stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne

informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia

społecznego.

Szczegółowe informacje w tym zakresie zawiera rozporządzenie MPiPS z dnia 15 maja 1996

r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i

prostowania (Dz. U. Nr 60, póz. 282, z późn. zm.).

Prawna Ochrona Pracy – Barbara Nowak

UWAGA!

Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pra-

cownika z pracodawcą, jak również uwarunkowane w jakikolwiek inny sposób.

2.2. Obowiązki pracownika

Pracownik jest obowiązany w szczególności:

* przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,

* przestrzegać regulaminu pracy,

* przestrzegać przepisów oraz zasad bhp, a także przepisów przeciwpożarowych,

* dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachowywać w tajemnicy informacje,

których ujawnienie może narazić pracodawcę na szkodę.

Na mocy odrębnej umowy zawartej pomiędzy pracownikiem i pracodawcą, pracownik może

być zobowiązany do zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej, zarówno w trakcie

trwania stosunku pracy, jak też po jego ustaniu.

Działalność konkurencyjna to działalność polegająca na godzeniu w interes pracodawcy lub

byłego pracodawcy w związku z prowadzoną działalnością. Wystąpi ona wtedy, gdy:

* pracownik będzie prowadził na własny rachunek lub w cudzym imieniu podmiot go-

spodarczy rywalizujący na rynku z pracodawcą,

* podejmie pracę w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie w takiej placówce

należącej do kogoś innego.

UWAGA!

Umowy w sprawie działalności konkurencyjnej wymagają, pod rygorem nieważności,

formy pisemnej.

2.3. Regulamin pracy

Regulamin pracy ustala organizację i porządek w trakcie pracy oraz związane z tym prawa i

obowiązki stron procesu pracy. Jest on dokumentem obowiązkowym gdy pracodawca zatrudnia co

najmniej 20 pracowników. Wymóg regulaminu nie wiąże pracodawcy, jeżeli jego obowiązkowa

treść ujęta jest w układzie zbiorowym pracy obowiązującym u pracodawcy. W pozostałych

przypadkach jest nieobligatoryjny, lecz jego posiadanie jest korzystne dla pracodawcy.

Regulamin pracy powinien ustalać w szczególności:

* organizację pracy,

Prawna Ochrona Pracy – Barbara Nowak

* warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu,

* wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały,

* wyposażenie pracowników w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej

i higieny osobistej,

* systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy,

* porę nocną,

* termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia,

* prace wzbronione młodocianym oraz kobietom, a także prace i stanowiska pracy dozwolone

młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego,

* wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym

celu niż przygotowanie zawodowe,

* obowiązki dotyczące bhp oraz ochrony ppoż.,

* sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym,

* sposób potwierdzania obecności w pracy,

* kary stosowane z tytułu odpowiedzialności porządkowej pracowników.

Regulamin pracy ustala pracodawca w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową,

a gdy taka u danego pracodawcy nie działa — czyni to sam pracodawca.

UWAGA!

Pracodawca jest zobowiązany zapoznać pracownika z treścią regulaminu pracy przed

rozpoczęciem przez niego pracy.

3. Czas pracy

3.1. Dyżur, podróż służbowa i przestój w regulacjach kodeksowych

3.1.1. Dyżur

W ramach zawartej pomiędzy stronami umowy o pracę, pracodawca może zobowiązać

pracownika do pozostania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania

pracy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. W takiej

sytuacji mamy do czynienia z pojęciem dyżuru. Należy pamiętać, iż czas dyżuru nie jest

wliczany do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik pracy nie wykonywał.

Za czas dyżuru pracownika, z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu, pracownikowi przy-

sługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku

możliwości udzielenia czasu wolnego — wynagrodzenie wynikające z jego osobistego

Prawna Ochrona Pracy – Barbara Nowak

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: