Bezpieczeństwo pracy przy LPG.pdf

Państwowa Inspekcja Pracy

Główny Inspektorat Pracy

Bezpieczeństwo i higiena pracy

pracowników zatrudnionych

przy urządzeniach zasilanych gazem LPG

materiał na posiedzenie Rady Ochrony Pracy

Warszawa, marzec 2008 r.

WAŻNIEJSZE INFORMACJE O BRANŻY GAZU PŁYNNEGO

Według danych szacunkowych Polskiej Organizacji Gazu Płynnego, w 2007 roku

sprzedaż gazu płynnego propan-butan (gazu skroplonego LPG) utrzymała się w Polsce

na poziomie z poprzedniego roku i wyniosła ok. 2 mln 450 tys. ton. Wcześniej jego sprzedaż

w Polsce biła światowe rekordy. Od 1991 roku - kiedy to kształtowała się na poziomie

175 tys. ton rocznie - do 2006 roku odnotowano ponad 14-krotny wzrost sprzedaży. Szybki

wzrost sprzedaży gazu płynnego i rozwój sieci handlowej zajmującej się jego dystrybucją

wynikał przede wszystkim z konkurencyjnej ceny tego paliwa używanego do napędu silników

pojazdów samochodowych (autogaz).

Największą dynamikę wzrostu odnotowano właśnie w segmencie rynku autogazu.

Segment ten w Polsce obejmuje aktualnie 75% rynku gazu skroplonego LPG. W latach

2002 – 2006 sprzedano łącznie 6 mln 955 tys. ton autogazu, to jest ponad 3 razy więcej

niż w poprzednim pięcioleciu. Od 2004 roku Polska stała się największym konsumentem

autogazu w Europie. Zahamowanie dynamiki wzrostu sprzedaży autogazu nastąpiło w 2007 r.,

kiedy sprzedano go zaledwie o ok. 1% więcej niż rok wcześniej (1 mln 830 tys. ton).

Polska uplasowała się też na pierwszym miejscu w Europie i drugim na świecie pod

względem liczby samochodów zasilanych autogazem. W 2007 roku ich liczba przekroczyła

2 mln szt. W tej sytuacji w ostatnich latach nastąpić musiał także znaczący wzrost liczby

stacji paliw płynnych prowadzących dystrybucję autogazu. Ich liczba w latach 2001 - 2006

wzrosła dwukrotnie. Na koniec 2007 r. było w Polsce ponad 6800 punktów sprzedaży

autogazu (łącznie z jego modułami na stacjach paliw płynnych), co daje naszemu krajowi

pierwsze miejsce w świecie.

O pozycji i wielkości rynku gazu płynnego w Polsce świadczyć mogą także liczby

znajdujących się w obrocie butli gazowych 11-kg (jest ich ponad 11 mln); butli gazowych

turystycznych (do 5 kg), których jest około 2 mln szt. i ponad 67 tys. stałych zbiorników

magazynowych gazu płynnego znajdujących się w stacjach autogazu, rozlewniach gazu

płynnego, w zakładach przemysłowych, przy domach i gospodarstwach rolnych itd.

W ostatnich latach przybywało ich średnio od 4 do 5 tys. rocznie. Dane te wskazują, że

branża gazu płynnego w Polsce należała do najdynamiczniej rozwijających się branż naszej

gospodarki.

Rozwojowi branży nie towarzyszyła jednak należyta dbałość pracodawców

o zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy. Świadczą o tym wyniki kontroli

przeprowadzonych przez Państwową Inspekcję Pracy. W latach 2004 – 2007 łącznie

skontrolowano 2561 stacji paliw płynnych prowadzących dystrybucję autogazu

oraz 190 rozlewni gazu płynnego propan-butan (ok. 95 % funkcjonujących), w tym

103 rozlewnie LPG spełniające kryteria zakładu o dużym i zwiększonym ryzyku poważnej

awarii przemysłowej – w rozumieniu dyrektywy Rady Unii Europejskiej 96/82/EC (dyrektywy

Seveso II) i ustawy Prawo ochrony środowiska.

Podczas kontroli stwierdzono, że znacząca liczba pracodawców i pracowników stacji

autogazu i rozlewni LPG nie przestrzegała elementarnych zasad i przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy. Ujawniono liczne przypadki świadczące o bagatelizowaniu, a niejednokrotnie

też o lekceważeniu spraw bezpieczeństwa, mimo że ryzyko wybuchu i pożaru w zakładach

operujących gazem płynnym jest bardzo duże. Z tego względu problematyka warunków

i bezpieczeństwa pracy w stacjach autogazu i rozlewniach gazu płynnego była przedmiotem

obrad Rady Ochrony Pracy (w 2005 roku) oraz sejmowej Komisji do Spraw Kontroli

Państwowej (w 2006 r.).

WYNIKI KONTROLI PRZEPROWADZONYCH W LATACH 2006 – 2007 W STACJACH

PALIW PŁYNNYCH ZAJMUJĄCYCH SIĘ DYSTRYBUCJĄ AUTOGAZU

Kontrolom poddano zarówno stacje sprzedające wyłącznie autogaz, jak i stacje

o pełnym profilu sprzedaży, prowadzące poza dystrybucją autogazu sprzedaż benzyn i oleju

napędowego. Łącznie w ostatnich dwóch latach skontrolowano 1364 stacje sprzedające

autogaz, większość (58%) w 2007 roku. Kontrole prowadzono z wykorzystaniem jednolitej

metodyki, opartej na specjalistycznej liście kontrolnej uwzględniającej wyniki kontroli

pilotażowych prowadzonych w stacjach paliw płynnych w 2004 roku i wcześniej.

Przestrzeganie przepisów bhp sprawdzano – zgodnie z zaleceniami Rady Ochrony

Pracy - zarówno w małych stacjach paliw zlokalizowanych na wsiach lub w małych

miejscowościach, jak i stacjach większych, w tym wchodzących w skład struktur koncernów

Shell, BP, Orlen, Statoil itd. Prawie połowę skontrolowanych stacji stanowiły stacje

całodobowe. Na terenie ponad 60 % stacji znajdowały się obiekty o charakterze handlowym

(sprzedaż prasy, części samochodowych, artykułów spożywczych), a co piątej - prowadzono

działalność gastronomiczną (bar, restaurację). Dystrybucję gazu płynnego w butlach - poza

sprzedażą autogazu, benzyn, oleju napędowego - prowadziło ponad 90 % stacji.

Kontrole wykazały, że mimo funkcjonowania większości stacji paliw płynnych od

dłuższego czasu, nadal ujawniano stacje paliw (149), których właściciele nie posiadali

decyzji administracji terenowej zezwalającej na ich użytkowanie. Stwierdzono też, że

dystrybucję autogazu - bez wymaganej koncesji Urzędu Regulacji Energetyki na prowadzenie

działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami płynnymi - prowadziło 129 skontrolowanych

stacji, a w przypadku 191 stacji pracodawcy nie poinformowali Państwowej Inspekcji Pracy

o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności. W 55 stacjach paliw eksploatowano

urządzenia poddozorowe (m.in. zbiorniki ciśnieniowe gazu skroplonego LPG)

bez wymaganej decyzji Urzędu Dozoru Technicznego. Ujawniono także przypadki

eksploatowania w 54 stacjach autogazu - w strefach zagrożonych wybuchem - 71 urządzeń

w wykonaniu zwykłym, a nie w wykonaniu przeciwwybuchowym (m.in. urządzenia chłodnicze

do napojów, oprawy oświetleniowe, gniazdka wtykowe). Stwarzało to realne zagrożenie

bezpieczeństwa dla obsługi stacji i osób trzecich.

Uwagę zwracają liczne przypadki zatrudnienia w stacjach autogazu pracowników

bez wymaganego szkolenia i kwalifikacji. Kontrolujący ujawnili, że łącznie w latach

2006 – 2007 szkolenia w zakresie bhp nie odbyło 988 pracowników (w tym 534 w 2007 r.),

a 697 osób obsługiwało instalacje LPG pomimo braku dodatkowych wymagań

kwalifikacyjnych (Transportowego Dozoru Technicznego). Do pracy dopuszczono

508 pracowników bez profilaktycznych badań lekarskich.

O niepokojąco dużej skali stwierdzonych nieprawidłowości świadczą liczby

zastosowanych przez inspektorów pracy środków prawnych, nakazujących pracodawcom

przywrócenie stanu zgodnego z prawem. W 2006 roku konieczność wydania decyzji

nakazowych zaszła aż w 96 % skontrolowanych stacji. W co drugiej wydano dziesięć i więcej

decyzji, w co czwartej – ponad czternaście, a w 10 % stacji - ponad dwadzieścia.

W 2007 roku odsetek stacji, w których inspektorzy pracy wydali decyzje nakazowe

kształtował się na poziomie 2006 roku. Zmniejszył się jednak odsetek stacji, w których zaszła

konieczność wydania dużej liczby decyzji nakazowych. I tak w 2007 roku dziesięć i więcej

decyzji wydano w 38% skontrolowanych stacji; ponad czternaście - w 15 % stacji, a w 5 %

stacji - więcej niż dwadzieścia. Wielkości te wskazują na rysujące się już symptomy poprawy

stanu przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w stacjach autogazu,

co świadczyć może o skuteczności dotychczasowych działań Państwowej Inspekcji Pracy.

Powszechnie występujące w latach 2006 – 2007 nieprawidłowości i uchybienia

w stacjach autogazu wyszczególniono w załączniku nr 1 do niniejszego opracowania.

Dla wybranych obszarów porównanie skali naruszenia przepisów w 2007 i 2006 roku

zobrazowano na wykresie zamieszczonym na stronie 4.

Wprawdzie analiza danych zawartych w zestawieniu i na wykresie potwierdza,

że w większości kontrolowanych obszarów działania Państwowej Inspekcji Pracy zaczynają

przynosić efekty w postaci poprawy przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy przez przedsiębiorców i pracowników stacji paliw sprzedających autogaz, to trzeba

zaznaczyć, że stan ten nadal jest niezadowalający.

Niepokoić bowiem musi prowadzenie działalności w zakresie obrotu paliwami płynnymi bez

wymaganych zezwoleń (decyzji) organów administracji państwowej, dopuszczenie do pracy

pracowników nieprzeszkolonych w zakresie bhp, bez wymaganych kwalifikacji, bez badań

lekarskich itd., a także takie nieprawidłowości ujawnione podczas kontroli w 2007 r., jak:

niewyposażenie 144 odmierzaczy gazu płynnego na stanowiskach tankowania

pojazdów w zawory samoodcinające, zabezpieczające przed awaryjnym wyciekiem gazu,

brak ochrony 100 stanowisk odmierzaczy gazu i zbiorników LPG przed najechaniem

na nie obsługiwanych pojazdów,

nieprzeprowadzenie okresowej oceny ryzyka na 432 stanowiskach pracy, na których może

wystąpić atmosfera wybuchowa (nieprawidłowość ujawniono w 324 stacjach autogazu),

niepoinformowanie 774 pracowników o ryzyku związanym z wykonywaną pracą,

nieprzydzielenie 470 pracownikom odpowiednich środków ochrony indywidualnej,

braki w wyposażeniu 56 stacji paliw w odpowiednią ilość podręcznego sprzętu

przeciwpożarowego,

nieokreślenie w 203 stacjach paliw podstawowych wymagań bhp przy wykonywaniu

prac szczególnie niebezpiecznych,

niepotwierdzenie pomiarami skuteczności ochrony przeciwporażeniowej przed

dotykiem bezpośrednim w 114 stacjach autogazu i w 134 – przed dotykiem pośrednim.

Odsetek nieprawidłowości stwierdzonych w kontrolowanych stacjach LPG

spełnienie wymagań (pod względem ilości i sposobu)

składowania na terenie stacji butli z gazem LPG

pomieszczenia higienicznosanitarne i ich wyposażenie

ochrona antyelektrostatyczna w przestrzeniach

zewnętrznych zagrożonych wybuchem

zadaszenie stacji autogazu i stanowisk dystrybucji LPG

ochrona odgromowa obiektów stacji paliw

instrukcja bhp dotycząca prowadzonych procesów

technologicznych

instrukcje postępowania w sytuacjach awaryjnych

wyposażenie terenu stacji w odpowiednie znaki

drogowe i informacyjno-ostrzegawcze

oznakowanie instalacji znakami bezpieczeństwa

i identyfikacyjnymi

wyznaczenie i oznakowanie stref zagrożenia

wybuchem

okresowa (nie rzadziej niż raz w roku) ocena ryzyka na

stanowiskach pracy, na których może wystąpić

atmosfera wybuchowa

2006 rok

2007 rok

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: