anatomia14.doc

Kręgosłup

              Kręgosłup to ruchoma część osi ciała i szyi położona pośrodkowo po stronie grzbietowej ciała. Biegnie od podstawy czaszki dolnego końca tułowia i razem z żebrami i mostkiem tworzy kościec osiowy. Składa się z 33 (bądź 34) symetrycznie zbudowanych kręgów poukładanych jeden na drugim. W zależności od okolicy w której się znajdują dzielimy je na:

              à kręgi szyjne (karkowe) 7 sztuk (C1àC7)                             /cervicales/

              à kręgi piersiowe 12 sztuk (Th1àTh12)                            /thoraciae/

              à kręgi lędźwiowe 5 sztuk (L1àL5)                                             /lumbales/

              à kręgi krzyżowe 5 sztuk (S1àS5)                                          /sacrum/

              à kość guziczna 4 bądź 5 sztuk (Co1àCo4, Co5)               /coccygis/

              Każdy typowy krąg składa się z :

              à część przednia (grubsza) trzon kręgu

              à łuk kręgu /arcus/ część tylna (cieńsza od trzonu)

              àotwór kręgowy

              Suma wszystkich otworów kręgowych tworzy kanał kręgowy /canalis vertebralis/ pień nerwowy i jego opony. Od łuku każdego kręgu odchodzi siedem wyrostków kolczystych:

              à ku tyłowi skierowany jest wyrostek kolczysty

              à ku górze i dołowi parzyste znajdują się wyrostki stawowe

              à bocznie skierowane są wyrostki poprzeczne (parzyste)

Ogólna budowa kręgów:             

àTrzony kręgów dźwigają masę ciała, łuki otaczają i chronią rdzeń kręgowy. Wyrostki częściowo stanowią ramiona dźwigni dla przyczepów mięśni. Częściowo służą połączeniu stawowemu kręgów między sobą. Trzon kręgu ma kształt walca, stanowi przednią, najbardziej masywną część kręgu zbuidowaną z istoty gąbczastej pokrytej cienką blaszką istoty zbitej. Na powierzchni górnej i dolnej zawiera wystającą listewkę brzeżną (kilka mm szerokości) tzw nasada pierścieniowata. Łuk kręgu  rozpoczyna się w górnej części  powierzchni grzbietowej trzonu ( z prawej i lewej strony) nasadą stanowiącą najweższą część łuku. Na swym górnym i dolnym brzegu tworzy płytkie wcięcie kręgowe górne i głębsze- dolne. Oba wcięcia dwóch sąsiednich kręgów wraz z krążkami międzykręgowymi ograniczają otwór międzykręgowy. Dalszą część łuku tworzy szeroka blaszka łuku kręgu biegnąca w przedłużeniu nasady łuku (prawa i lewa blaszka ograniczają otwór kręgowy. Wyrostek kolczysty skierowany do tyłu najlepiej rozwinięty w kręgach lędźwiowych., kręgach szyjnych (poza siódmym); jest rozdwojony a w kręgu szczytowym reprezentowany przez guzek tylny. Przyczepiają się do niego mięśnie i więzadła.

àWyrostki stawowe (dwa górne i dwa dolne) zakończone są powierzchnią stawową pokrytą chrząstką szklistą.

àWyrostki stawowe górne kierują się od łuku kręgów ku górze. Występują w kręgach szyjnych S3- S7, Th, L oraz w  kręgach Co. Mają powierzchnię stawową służącą do połączeń z odpowiednią powierzchnią wyrostka stawowego dolnego, kręgu leżącego wyżej. Wyrostki stawowe dolne kierują się od łuku kręgu ku dołowi, występują we wszystkich kręgach poza szczytowym. Służą do stawowego połączenia kręgów między sobą.

àWyrostki poprzeczne- parzyste odchodzą od łuków między wyrostkami stawowymi górnymi i dolnymi kierując się bocznie. Bardzo dobrze rozwinięte w Th. Służą do przyczepu mięśni i więzadeł.

Kręgi odcinka szyjnego (C); najmniejsze z kręgów prawdziwych. Trzony kręgów C3- C6 są niskie a kręgi C1, C2, C7 mają charakterystyczną budowę. Łuki kręgów są cienkie, lekko pochylone w dół. Wyrostek kolczysty niezbyt długi do C6 włącznie dzieli się na końcu na dwie asymetryczne części guzkowato zakończone. Ku dołowi kręgosłupa długość wyrostków stopniowo wzrasta. Wyrostki stawowe dolne i górne dźwigają okrągłe, prawie równe powierzchnie stawowe położone pod kątem ok. 45’. Wyrostki poprzeczne są krótkie, składają się z listewek kostnych łączących się na wolnym, bocznym końcu i zaopatrzonym w oddzielne guzki (przedni i tylny). Listewka przednia odchodzi od trzonu kręgów a listewka tylna od nasady. Listewki obejmują otwór wyrostka poprzecznego. Guzek przedni od tylnego oddziela bruzda (powierzchnia górna), w której biegnie gałąź przednia szyjnych nerwów rdzeniowych. Charakterystyka wybranych kręgów:

C1- krąg szczytowy (atlas); kształt pierścieniowaty, nie ma trzonu (złączył się z powierzchnią górną trzonu kolejnego kręgu).  Brak właściwego wyrostka kolczystego. Składa się z łuku przedniego i tylnego oraz dwóch części bocznych:

à łuk przedni to jedyna pozostałość trzonu; na powierzchni przedniej ma mały guzek przedni, na powierzchni tylnej okrągłą powierzchnię stawową zwaną dąbkiem zębowym dla połączenia z zębem kręgu obrotowego.

à łuk tylny to właściwy łuk kręgu- dźwiga szczątek wyrostka kolczystego w postaci małego guzka tylnego.

à części boczne to najbardziej masywne odcinki kręgu szczytowego przystosowane do dźwigania głowy. Na stronie górnej i dolnej części bocznych występują powierzchnie stawowe górne i dolne:

-          górne zwane dołkami stawowymi górnymi- służą do połączeń z powierzchnią stawową kości potylicznej

-          dolne zwane dołkami stawowymi dolnymi- służą do stawowego połączenia z kręgiem obrotowym.

Brak jest właściwych wyrostków stawowych. Wyrostki poprzeczne to miejsce przyczepu mięśni obracających głowę. Nie mają bruzdy narwu rdzeniowego ani obu guzków.

              C2- krąg obrotowy (axis) tworzy oś dookoła której obraca się krąg szczytowy wraz z głową. Ma trzon wydatnie przedłużony ku górze. Z górnej powierzchni trzonu wystaje wyrostek zwany zębem kręgu obrotowego. Zakończony jest tępym wyrostkiem. Wyróżniamy powierzchnię stawową przednią- połączenie z łukiem przednim kręgu szczytowego. Powierzchnia stawowa tylna- połączenie stawowe z więzadłem poprzecznym kręgu szczytowego. Wyrostek kolczysty jest długi, silny, na końcu rozdwojony. Występuje tylko wyrostek stawowy dolny. Brak wyrostków stawowych górnych. Występują tylko powierzchnie stawowe górne umożliwiające rozległe ruchy obrotowe kręgu szczytowego. Wyrostek poprzeczny nie ma guzka przedniego i tylnego ani bruzdy nerwu rdzeniowego. Brak wcięcia stawowego górnego.

              C7- tzw krąg wystający, przejściowy między kręgiem Th i C. Trzon jest duży, czasem dźwiga bocznie na swym brzegu dolnym małą, niekompletną powierzchnię stawową dla głowy pierwszego żebra. Wyrostek kolczysty jest długi i nie podzielony, dobrze wyczuwalny podczas zgięcia głowy do przodu. Wyrostki poprzeczne są znacznej wielkości, listewka tylna jest duża, przednia- mała (słabo zaznaczona), otwór wyrostków poprzecznych jest mniejszy, często asymetryczny, niekiedy podwójny lub nie występuje wcale.

              Kręgi odcinka piersiowego.  (th) są ruchomo połączone z żebrami; występują dołki żebrowe do połączenia stawowego z głowami żeber. Trzony zwiększają się ku dołowi. 9 kręgów głównych ma po dwie powierzchnie stawowe położone bocznie po obu stronach trzonu (powierzchnia stawowa górna większa od dolnej). Sąsiednie powierzchnie: górna i dolna wraz z krążkiem międzykręgowym tworzą wspólną powierzchnię stawową dla głowy żebra. Kręgi 11- 12 (czasem i 10) mają jedną powierzchnię stawową. Wyrostki poprzeczne odchodzą od łuku kręgu między wyrostkami stawowymi górnymi i dolnymi. Na powierzchni przedniej występują małe, pokryte chrząstką dołki żebrowe wyrostka poprzecznego służące do połączenia z guzkiem żebrowym. Nie występują na Th11 Th12 i niestale na Th10.

              Wyrostki poprzeczne odchodzą od łuku kręgu między wyrostkami stawowymi dolnymi a górnymi. Na powierzchni przedniej małe, pokryte chrząstką dołki żebrowe wyrostków poprzecznych  służące do połączenia z gózkiem żeber. Wyrostki poprzeczne nie występują na Th12- 11 a na Th10 niestale. Wyrostki stawowe Th1- 10 ustawione w płaszczyźnie czołowej a Th11- 12 w płaszczyźnie strzałkowej.

Wyrostki kolczyste Th1- 8 są szpiczaste, zachodzą na siebie dachuwkowato od Th9 są coraz krótsze, ustawiają się poziomo, spłaszczają się na końcach i grubieją. Łuki kręgów piersiowych są silnie zwężone u nasady w odcinku tylnym mają kształt płaskich, szerokich listewek. Otwór kręgowy jest okrągły (niemożliwe) i stosunkowo mały.

Kręgi odcinaka lędźwiowego. W liczbie 5. Leżą między kręgami piersiowymi a krzyżowymi. Trzony kręgów kształtu nerkowatego lub owalnego o płaskiej powierzchni górnej i dolnej. Jedynie L5 kształtu klinowatego (wysokość trzonu z przodu wyższa niż z tyłu). Brak połączeń stawowych dal połączeń z żebrami. Wyrostki poprzeczne odchodzą od podstawy łuku i od trzonu: składają się głównie ze szczątkowych żeber lędźwiowych (tzw wyrostki lędźwiowe). Są różnie rozwinięte, wąskie, płaskie, nieco odgięte ku tyłowi. Z tyłu u podstawy wyrostków żebrowych występuje mały guzek, tzw wyrostek dodatkowy- odpowiada prawidłowemu wyrostkowi poprzecznemu. Wyrostki stawowe ustawione pionowo, górne są wklęsłe, skierowane przyśrodkowo i ku tyłowi, dolne- wypukłe, skierowane bocznie i ku przodowi. Na bocznej stronie wyrostków stawowych górnych znajduje się tępy, owalny guzek kostny- wyrostek sutkowaty (suteczkowaty).

Wyrostki kolczyste mają kształt płytek leżących w płaszczyźnie pośrodkowej. Łuki kręgów lędźwiowych są mocne, zwężone u nasady- kształt pionowo ustawionych listewek. Otwór kręgowy kształtu trójkątnego lub owalnego.

Kość krzyżowa powstaje ze zrośnięcia 5 kręgów krzyżowych co następuje u osób dorosłych w wieku ok. 20- 25 lat. Dźwiga masę górnej części ciała i przenosi ją na kończyny dolne za pośrednictwem obręczy kończyny dolnej. Tworzy pierścień kostny (miednica)- kształt klina czy trójkąta wierzchołkiem skierowanego ku dołowi. Górna poszerzona część kości nosi nazwę podstawy dolna zaś- wierzchołka. Ponieważ lędźwiowy odcinek kręgosłupa jest wypukły do przodu a kość krzyżowa do tyłu to na granicy L5 i  podstawy kości krzyżowej powstaje kąt skierowany wierzchołkiem do przodu zwany lędźwiowo- krzyżowym. Wynosi on 120- 170 stopni. Wierzchołek tego kata leży na tzw wzgórku /promotorium/ utworzonym przez wypuklającą się się do przodu krawędź krążka międzykręgowego położonego między L5 a kością krzyżową. Podstawa kości krzyżowej ma wszystkie typowe składowe budowy kręgu. Część środkową podstawy zajmuje owalna powierzchnia górna trzonu S1, która za pośrednictwem krążka międzykręgowego łączy się z L5. Po bokach trzonu odchodzą ku tyłowi symetryczne listewki kostne tworzące łuk kręgu, które łącząc się stanowią podstawę dla guzka odpowiedniego wyrostka kolczystego. U nasady łuków znajdują się symetryczne wyrostki stawowe górne (wyraźnie zaznaczone w L1) służą do połączenia kości krzyżowej z ostatnim kręgiem lędźwiowym. Wyrostki stawowe pozostałych kręgów krzyżowych zrastają się w grzebienie krzyżowe, środkowe zakończone rożkami krzyżowymi. Łuk wraz z trzonem zamyka trójkątny otwór prowadzący do kanału krzyżowego. Wyrostki poprzeczne i żebra szczątkowe pierwszego kręgu zlewają się z odpowiednią częścią dalszych kręgów i tworzą tzw części boczne kości krzyżowej. Część podstawy leżąca obustronnie do boku od trzonu kręgów krzyżowych nazywamy skrzydłem kości krzyżowej. Powierzchnia przednia- miedniczna, jest gładka i wklęsła w środkowej części utworzona przez zrośnięte trzony kręgów. Występują kresy poprzeczne sięgające bocznie do otworów bocznych miedniczych tworzące 4 pary otworów przez które wychodzą gałęzie przednie nerwów krzyżowych a wchodzą gałązki rdzeniowe, tętnice krzyżowe i boczne. Powierzchnia tylna czyli grzbietowa jest wypukła ku tyłowi w linii pośrodkowej przebiega grzebień krzyżowy pośrodkowy, powstały ze zrośniętych wyrostków kolczystych 4 górnych kręgów krzyżowych występujących w postaci podłużnych guzków. Wyrostki stawowe kręgów krzyżowych zrastają się tworząc słabo występujący grzebień krzyżowy pośredni. Bocznie od grzebieni krzyżowych leżą otwory krzyżowe grzbietowe, bocznie od tych otworów leży grzebień krzyżowy boczny utworzony przez szczątkowe wyrostki poprzeczne. Części boczne kości krzyżowej powstały ze zrośniętych wyrostków poprzecznych oraz szczątków żeber. Na bocznej powierzchni odcinka górnego występuje powierzchnia uchowata dla połączenia z kością biodrową. Ku tyłowi od niej silnie guzowata powierzchnia tzw guzowatość krzyżowa. Wierzchołek kości krzyżowej skierowany jest ku dołowi ma owalną powierzchnię dla połączenia z kością guziczną. Kanał krzyżowy biegnie wzdłuż całej kości krzyżowej, rozpoczyna się u góry otworem górnym, kończy u dołu otworem dolnym kanału krzyżowego tzw rozworem krzyżowym.

Kość guziczna (kość ogonowa) składa się z 4 lub 5 szczątkowych kręgów, z których zostały zachowane głównie trzony. Najlepiej rozwinięty w pierwszym kręgu. Kształt kości zbliżony do trójkąta. Podstawa zwrócona w kierunku kości krzyżowej a wierzchołek stanowi zakończenie kręgosłupa. Podstawę kości guzicznej tworzy powierzchnia górna 1 kręgu guzicznego na którym rozróżniamy szczątkowe wyrostki poprzeczne oraz wyrostki stawowe górne tworzące rożki guziczne. Łączą się one z odpowiednimi rożkami kości krzyżowej. Górna powierzchnia podstawy kości guzicznej połączona jest z wierzchołkiem kości krzyżowej za pomocą chrząstkozrostu. Chrząstkozrost łaczy również 1 i 2 oraz 2 i 3 krąg guziczny. Pozostałe kręgi są skostniałe. Brak wyrostków kolczystych i otworu kręgowego.

Połączenia kręgów

              Połączenia kręgosłupa możemy podzielić na:

1. połączenia między trzonami kręgów

2. stawy między wyrostkami stawowymi kręgosłupa

Wyróżniamy połączenia:

              à włókniste

              à chrzęstne

              à kostne

              à maziowe

              Połączenia kręgów należą do połączeń ścisłych jak również do połączeń ruchomych stawowych (maziowych). Do połączeń ścisłych zaliczamy: chrząstkozrosty łączące trzony oraz więzozrosty łączące trzony, łuki, wyrostki poprzeczne i kolczyste.

Ad 1.  Połączenia trzonów kręgów czyli  krążki międzykręgowe. Są to płaskie płytki chrząstki włóknistej leżące między zwróconymi ku sobie powierzchniami trzonów kręgów ściśle złączonymi z nimi za pomocą cienkiej warstwy chrząstki szklistej. Mają kształt sąsiadujących powierzchni trzonów. Są nieco większe od nich. Wysokość chrząstki wzrasta od góry ku dołowi (od 4mm do 12mm) wraz z przyrostem trzonu. W części szyjnej i lędźwiowej są wyższe z przodu niż z tyłu a w części piersiowej odwrotnieà krzywizny kręgosłupa. Krążki międzykręgowe (23) łączą krążki prawdziwe.

Na kręgach szyjnych od III do VII obustronnie występuje mała jama stawowa mająca własną torebkę stawową. Krążki międzykręgowe składają się z części obwodowej (mocniejszej) oraz części środkowej tworzące bardziej miękkie jądro. Obie te części bez wyraźnej granicy przechodzą jedna w drugą. Część obwodowa tzw pierścień włóknisty składa się z koncentrycznie ułożonych blaszek równoległych do brzegu trzonu kręgów. Część środkowa chrząstki stanowi jądro miarzdzyste położone ekscentrycznie (brzegu tylnego- bliżej) w skład jądra wchodzą komórki chrzęstne i komórki wielkie charakterystyczne dla jądra. Są one liczne w młodej chrząstce, z wiekiem zanikają. Jądro miażdzyste jest pod silnym ciśnieniem w skutek czego po przeciążeniu krążka wystaje poza płaszczyzne przekroju. Czynność krążka:

              à Dzięki sprężystości wydatnie zmniejsza wstrząsy kręgosłupa

à Pierścień włóknisty dzięki swej budowie i silnemu połączeniu z górną i dolną powierzchnią     trzonów jest czynnikiem silnie hamującym ruchy kręgów.

à Jądro miażdzyste stanowi „kostną poduszkę wodną” na której w równowadze chwiejnej spoczywa trzon wyżej leżącego kręgu podczas ruchów zgięcia kręgów w jedną stronę. Jądro przesuwa się w przeciwną.

Więzadło podłużne przednie. Położone na przedniej powierzchni trzonów kręgów rozpoczyna się na guzku karkowym podstawnym kości potylicznej, kończy się na powierzchni miedniczej kości krzyżowej. Łączy się ściśle z krążkami międzykręgowymi. Składa się z kilku warstw włókien różnych pod względem długości. Przybiega na grubości w odcinku lędźwiowym. Czynność:

                            à łączy trzony

                            à hamuje ruchy zgięcia kręgosłupa do tyłu

              Więzadło podłużne tylne. Położone na tylnej powierzchni trzonów kręgów wewnętrznych kanału kręgowego. Rozpoczyna się na kości potylicznej oraz na brzegu przednim otworu wielkiego kości potylicznej kończy się w górnej części kanału krzyżowego łączy się ściśle z krążkami międzykręgowymi. Składa się z kilku warstw włókien różnej długości. Czynność:

                            à napina się podczas zgięcia kręgosłupa do przodu

              Ad 2. Połączenia wyrostków i łuków kręgów. Połączenia między wyrostkami stawowymi kręgów są to połączenia stawowe. Wyrostki kolczyste i poprzeczne oraz łuki kręgów są połączone więzadłami.

              à Połączenia międzykręgowe. Wyrostki stawowe górne i dolne tworzą 23 pary stawów międzykręgowych. Torebki stawowe łączą wyrostki stawowe dolne każdego kręgu z wyrostkami stawowym górnym następnego, niżej leżącego kręgu. Torebki stawowe są cienkie, przyczepiają się do brzegów odpowiednich powierzchni stawowych. Na kręgach szyjnych połączenia międzykręgowe są bardziej luźne niż na piersiowych i lędźwiowych.

              à Więzadła żółte (międzyłukowe) przylegają  bezpośrednio od tyłu do torebek stawów międzykręgowych, które wzmacniają; są to błony ok. 2mm zbudowane z tkanki sprężystej koloru żółtego. Rozpinają się między zwróconymi ku sobie brzegami łuków kręgów. Przebiegaja pionowo. Pierwsze ięzadło żółte łączy łuk C2 z łukiem C3. Ostatni łączy łuk L5 z łukiem S1. Zamykając szpary między łukami kręgów przyczyniają się do zamknięcia kanału kręgowego. Najsilniej rozwinięte między kręgiem lędźwiowym ze względu na sprężystość mają duże znaczenie dla statyki i mechaniki kręgosłupa. Wzmacniają torebkę stawowa międzykręgową.

              à Więzadła międzypoprzeczne rozpięte miedzy krawędziami bocznymi wyrostków poprzecznych kręgosłupa. Zbudowane z tkanki łącznej włóknistej. W okolicy L są cienkie i błoniaste a w okolicy Th występują w postaci okrągłych pasemek łączących się z głeboką warstwą mm grzbietu. W okolicy karkowej są najsłabsze lub nie występują. Napinają się podczas zgięcia bocznego kręgosłupa w stronę przeciwną.

              à więzadła międzykolcowe przebiegają między wyrostkami poprzecznymi kręgów. Najsilniejsze w L, słabsze w Th, najsłabsze w S.

              à więzadła nadkolcowe. Jest przedłużeniem więzadła międzykolcowego; łączy końce wyrostków kolczystych; biegnie wzdłuż kręgosłupa od wyrostka kolczystego S7 do grzebienia pośredniego kości krzyżowej. Napina się podczas napięcia kręgosłupa do przodu. W części S przechodzi w więzadło karkowe. Oddziela symetrycznie grupy mm karku służące im za przyczepy. Rozpięte między kością potyliczną a wyrostkami kolczystymi S2-7.

              à chrząstkozrosty łączą w wieku dziecięcym kręgi krzyżowe z kością krzyżową i kręgi guziczne z kością guziczną. Z czasem chrząstkozrost zastępowany jest kościozrostem.

Krzywizny kręgosłupa.

              Skolioza- jest to boczne skrzywienie kręgosłupa zawsze występujące w parze z dewiacja skrętna kręgów, rotacja kręgów oraz odcinka wokół długiej osi. Przyczyną skoliozy może być jednostronnie obciążenie barku oraz zła postawa siedząca.

Skolioze określa się zniekształcenie wynoszące ponad 10stopni do określenia stopnia zniekształcenia wykorzystuje się metody Comba. Obecnie skolioza rozpatrywana jest jako trójpłaszczyznowa deformacja kręgosłupa.

Zniekształcenie obejmuje:

      -skrzywienie w płaszczyźnie czołowej (boczne skrzywienie kręgosłupa)

      -skrzywienie w płaszczyźnie strzałkowej (loro lub kyfo skolioza)

      -skrzywienie w płaszczyźnie poziomej (rotacja i torsja kręgów)

Schorzenie to może się rozwijać w każdym wieku i u każdego dziecka. Jednocześnie postęp skrzywienia wiąże się z okresami przyspieszonego wzrostu pacjenta oraz brakiem właściwego leczenia. Chronologiczny podział skoliozy idiomatycznych uzależniony jest od wieku pacjenta którym pojawia się schorzenie.

Wyróżniamy skoliozy idiomatyczne:

     -Niemowlęce do 3 r.ż

     -Wczesnodzieciece 3-10 r.ż

     -Dorastających 10 lat od okresu zakończenia wzrostu.

Rozróżnia się skoliozy:

     -idiomatyczną

     -statyczną

     -wrodzoną

     -czynnościową

Kifoza- jest to łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę grzbietową. U człowieka fizjologiczna kifoza występuje w odcinku piersiowym i krzyżowym kręgosłupa.

Kifoza patologiczna może powstać w wyniku gruźlicy, krzywicy, złamania, zapaleń, nowotworów i innych czynników. Leczy się ja stosując gimnastykę korekcyjną, gorsety ortopedyczne, fizykoterapie czasem konieczna jest operacja. Kifoza patologiczna może powodować zmiany na dużym obszarze kręgów, które  są zazwyczaj próżna pozostałością dystrofii wzrostowej chrzęstnych płytek granicznych pokrywających od góry i do dołu trzony kręgów. Takie zmiany występują często w wieku 16-24 l. i prowadzą do tzw. Bolesnej kifozy młodzięczej czyli choroby Scheuermanna jej pozostałością są układowe zmiany zwyrodnieniowe kręgów środkowego odcinka piersiowego.

Lordoza- łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę brzuszną. U człowieka fizjologiczna lordoza występuje w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa. W niektórych schorzeniach np.: w porażeniach mięśni i zniekształconych kręgów zwichnięcia stawów biodrowych dochodzi do nadmiernego wygięcia kręgosłupa ku przodowi zwanego lordoza patologiczną może ona spowodować znaczne dolegliwości bólowe. W leczeniu lordozy stosuje się gorsety usztywniające czasem tez konieczna jest operacja.

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego poza dolegliwościami ze strony karku może prowadzić do osłabienia i zaburzeń czucia w obrębie kończyn górnych i dolnych, a niekiedy naśladować choroby serca lub mózgu. Kręgosłup szyjny to nie tylko mechaniczny wspornik łączący głowę z klatką piersiową. Sprawnie działające stawy kręgosłupa zabezpieczane przez więzadła i mięśnie zapewniają właściwą ruchomość głowy. Fizjologiczna ruchomość kręgosłupa szyjnego umożliwia sprawne działanie zmysłu wzroku, słuchu i równowagi. Kręcz szyi, czyli utrwalone zaburzenie ruchomości kręgosłupa będące następstwem np. wrodzonych nieprawidłowości kostnych czy okołoporodowego uszkodzenia mięśni bywa przyczyną zaburzeń wzroku i asymetrycznego rozwoju twarzy. Kręgosłup szyjny składa się z siedmiu kręgów tworzących elastyczną kolumnę, która łączy klatkę piersiową z czaszką. Najbardziej masywnym elementem kręgu jest położony przodu trzon. Tył kręgu zbudowany jest z łuków tworzących wraz z trzonem zamknięty pierścień. Pierścienie położone jeden nad drugim formują giętką klatkę zwaną kanałem kręgowym wewnątrz którego przebiega rdzeń kręgowy - zespół struktur nerwowych zapewniający przewodzenie wszystkich bodźców ruchowych i czuciowych między korą mózgową a mięśniami, właściwe napięcie i koordynację mięśni. Rdzeń kręgowy zawiaduje również elementarnymi funkcjami fizjologicznymi takimi jak odruchy wydania moczu i kału, erekcji, wytrysku nasienia, czy przepływ krwi przez niektóre narządy. Bok i tył każdego kręgu budują wyrostki kostne będące punktami przyczepu ważnych więzadeł i mięśni. Na wyrostkach znajdujących się po bokach od trzonu kręgowego znajdują się stawy międzywyrostkowe uczestniczące w przenoszeniu obciążeń i zapewniające kręgosłupowi odpowiednią ruchomość. W szyjnym odcinku kręgosłupa obecne są dwa dodatkowe wąskie kanały biegnące po bokach kanału kręgowego. Stanowią one loże dla tętnic kręgowych zapewniających dopływ krwi do tylnej części mózgowia.

Najdelikatniejszymi elementami kręgosłupa są krążki międzykręgowe. Krążki międzykręgowe, czyli dyski znajdują się między trzonami sąsiadujących kręgów. Zbudowane są z galaretowatej części centralnej zwanej jądrem miażdżystym i włóknisto-chrzęstnej otoczki określanej jako pierścień włóknisty. System więzadeł i mięśni przebiegających wzdłuż kręgosłupa zbliża do siebie kręgi, natomiast dysk spełniający rolę elastycznej poduszki stara się rozepchnąć trzony kręgowe. Taki układ stwarza stabilne połączenie elementów kręgosłupa i umożliwia ruch we wszystkich płaszczyznach.

Jak każda tkanka naszego ustroju krążek międzykręgowy z upływem lat ulega procesowi degeneracyjnemu. W następstwie powolnej utraty wody dysk staje się coraz mniej elastyczny i spłaszcza się. Jest to zjawisko rozpoczynające proces zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Przyczyn zwyrodnień kręgosłupa szyjnego nie zawsze da się uniknąć. Procesy degeneracyjne kręgosłupa postępują wraz z upływem lat u każdego z nas. Do okoliczności przyspieszających bądź objawiających chorobę może należeć uraz kręgosłupa.
Częstym urazem kręgosłupa szyjnego ujawniającym schorzenie jest popularny uraz komunikacyjny zwany obrażeniem akceleracyjnym lub urazem typu trzaśnięcia biczem. Samochodowa stłuczka polegająca na tym, że nasz pojazd zderzy się z jakimś obiektem lub zostanie uderzony z tyłu prowadzi do gwałtownego przyspieszenia lub zwolnienia szybkości jazdy. Pasy bezpieczeństwa chronią przed uderzeniem w kierownicę lub wypadnięciem z fotela, ale nie są w stanie zapewnić bezpieczeństwa kręgosłupowi szyjnemu, zwłaszcza w trakcie kolizji z przeszkodą uderzającą w przód pojazdu. W wypadkach, w których nasz samochód zostaje najechany od tyłu umiarkowanie skuteczną ochronę zapewnia zagłówek. Nagłe zgięcie i wyprost kręgosłupa towarzyszące stłuczce może doprowadzić nawet do złamania kręgosłupa i porażenia wszystkich czterech kończyn w następstwie uszkodzenie rdzenia kręgowego. Częściej jednak dochodzi tylko do naciągnięcia więzadeł i mięśni oraz różnego stopnia pęknięć w obrębie krążka międzykręgowego. Po wypadku może dojść także do zaburzeń stabilności kręgosłupa szyjnego. Uraz komunikacyjny doznany przez osobę w średnim wieku może stać się początkiem dolegliwości trwających nawet latami. W takiej sytuacji należy przypuszczać, że uraz ujawnił przewlekłe i dotychczas nie dające o sobie znać zmiany zwyrodnieniowe szyjnego odcinka kręgosłupa.
Częstszą przyczyną zaostrzającą dolegliwości są powtarzające się codzienne mikrourazy i drobne przeciążenia będące rezultatem np. wstrząsów mechanicznych towarzyszących powtarzającym się urazom głowy, skokom lub nawet biegowi po twardym podłożu, Czynnikiem przewlekle przeciążającym kręgosłup może być spanie na zbyt dużej poduszce. Nie bez znaczenia są wady postawy takie jak skolioza czy płaskostopie. Problemy z kręgosłupem szyjnym częściej mają osoby cierpiące na bóle krzyża. Dyskopatia i spondyloza Mianem dyskopatii lekarze określają zmiany chorobowe dotyczące jednej przestrzeni międzykręgowej. Najczęściej zmiany rozpoczynają się od połączenia piątego i s...