Mariusz Nocoń - Analiza psychologiczna młodych tenisistów ziemnych.pdf - ZESZYTY METODYCZNO-NAUKOWE - AWF Katowice - drBrennan

ANALIZA PSYCHOLOGICZNA MŁODYCH TENISISTÓW

ZIEMNYCH

Mariusz Nocoń 1

Przeprowadzone badania na młodych tenisistkach i tenisistach

ziemnych są częścią projektu pt.: „Analiza systemowa czynników

warunkujących powodzenie w szkoleniu młodych tenisistów ziemnych”

zrealizowanego w Katedrze Analiz Systemowych w Sporcie. Badania

psychologiczne

zostały

przygotowane,

przeprowadzone

przeanalizowane z psychologiem sportowym.

Wyniki przeprowadzonych badań, w połączeniu z całością projektu,

zostały poddane analizie statystycznej. Rozwiązanie tego problemu

podnieść może efektywność procesu doboru młodzieży do szkolenia w

tenisie ziemnym oraz ułatwi diagnostykę stanu wytrenowania tenisistów

ziemnych.

Słowa kluczowe: motywacja, potrzeba osiągnięć, lokalizacja kontroli,

osobowość, temperament

Wstęp

„Nie ma żadnej dziedziny, żadnej strony działalności sportowej, w

której psychologia nie odgrywałaby istotnej roli” – twierdzi Czajkowski

[1996]. Przedmiotem naszych zainteresowań jest psychologia sportu,

którą według Małej Encyklopedii Sportu [1987] jest dział psychologii

stosowanej zajmujący się badaniem psychologicznych podstaw

aktywności człowieka w wychowaniu fizycznym, sporcie, rekreacji i

rehabilitacji ruchowej. Istnieją dwa sposoby wiązania psychologii z

praktyką sportową - model P i S:

1 Katedra Analiz Systemowych w Sporcie, opiekun prof. dr hab. Igor Ryguła.

137

• W modelu P przyjmuje się, iż sport jako działalność praktyczna może

korzystać z dorobku psychologii za pośrednictwem teorii sportu, która

korzysta z wiedzy psychologicznej podobnie jak i innych nauk

empirycznych.

• W modelu S psychologia teoretyczna wpływa poprzez różne

interakcje na postać tradycyjnej wiedzy o działalności sportowej, ta

zaś na sposób realizacji działalności sportowej.

Głównym zadaniem psychologii sportu jest opis, objaśnienie, a także

przewidywanie zachowań związanych ze sportem wyczynowym, a celem

praktycznym efektywne sterowanie tymi zachowaniami z

uwzględnieniem uwarunkowań sytuacji i motywacji podejmowania

aktywności sportowej. Interesującą nas dziedziną jest psychologia sportu

profesjonalnego, którą Nitsch [1979] definiuje jako naukę empiryczną

badającą warunki, przebieg i skutki psychicznej regulacji zachowań

związanych bezpośrednio lub pośrednio ze sportem wyczynowym,

profesjonalnym, zarówno w sytuacji walki sportowej jak i treningu, a

także w procesie odnowy psychobiologicznej.

Cel badań

Celem badań jest określenie przydatności analiz cech

psychologicznych w tenisie ziemnym.

Problem badawczy:

1.Jaki jest poziom motywacji osiągnięć (P-O) u zawodniczek i

zawodników?

2.Jaki typ lokalizacji kontroli charakteryzuje zawodniczki i

zawodników?

3. Jaki typ temperamentu charakteryzuje zawodniczki i zawodników?

138

Materiał, metody i narzędzia badań

Istotą pracy jest uzyskanie odpowiedzi na wcześniej przedstawione

pytania badawcze. Materiał badań stanowią zawodniczki - 26 osób i

zawodnicy - 28 osób w dwóch kategoriach wiekowych (skrzaty do 12 lat,

kadeci do 16 lat) w tenisie ziemnym.

Metodą badawczą zastosowaną przy gromadzeniu danych była

obserwacja bezpośrednia uczestnicząca [Ryguła 2003]. Badania zostały

przeprowadzone w 2003 roku pod nadzorem psychologa sportowego. Do

badań zastosowano następujące kwestionariusze i testy:

1. Skala motywacji osiągnięć M. Widerszal- Bazyl ( P-O).

2. Skala poczucia lokalizacji kontroli J. Rottera (I-E).

3. Kwestionariusz Temperament EAS Arnolda H. Bussa i Roberta

Plomina.

Zastosowana procedura badawcza miała na celu określenie poziomu

motywacji osiągnięć. Do mierzenia motywacji osiągnięć ( P-O)

zastosowano kwestionariusz opracowany przez M. Widerstal-Bazyl

[1978]. Kwestionariusz (skala) pozwala określić poziom motywu

osiągnięć nieco jednostronnie (tendencję dążenia do sukcesu). Osoby

uzyskujące wysokie wyniki stenowe (7 -10) charakteryzują się

następującymi zachowaniami: są przekonane, że wynik działania zależy

od nich samych i to tym bardziej im wartość celu jest wyższa, w

sytuacjach przypadkowych wolą mniejsze ryzyko, ich wytrwałość w

dążeniu do celu jest duża, kierują się dłuższą perspektywą czasową, wolą

poczekać na nagrody większe niż brać od razu nagrody małe, ich

koncentracja na zadaniu jest duża, a spostrzeganie prawdopodobieństwa

wyższe niż w rzeczywistości, są bardziej niezależne w tych działaniach,

które prowadzą do sukcesu

Wszystkie osoby wyraziły zgodę na udział w badaniach i zostały

poinformowane o ich charakterze. Badani mogli w każdej chwili

zrezygnować z kontynuowania badań bez podawania przyczyny.

139

Wyniki badań

Motywacja osiągnięć najlepiej oddaje wysiłki człowieka mające na

celu samorealizację. Przez pojęcie potrzeba osiągnięć (P-O) rozumiemy

zachowania dotyczące: poziomu aspiracji, odroczenia gratyfikacji,

wytrwałości, konformizmu, uznania społecznego, dynamicznego

spostrzegania czasu, samo zaufania i perspektywy czasowej. Wskaźnik

P-O jest łączną miarą tych zachowań. Kwestionariusz pozwala określić

dwa typy ludzi o wysokiej i niskiej motywacji osiągnięć.

Tabela 1

Rozkład cechy motywacja osiągnięć

SKALA

STENOWA

ILOŚĆ

BADANYCH -

DZIEWCZYNKI

ILOŚĆ

BADANYCH

-CHŁOPCY

ILOŚC

BADANYCH

.OGÓŁEM

17,857

9,259

4-5

26,923

28,571

27,777

61,538

42,857

51,851

11,538

7,142

9,259

3,571

1,851

9-10

OGÓŁEM

100

Analiza wyników w zakresie P-O wskazuje, że 62,97 % badanych

uzyskało wyniki powyżej przeciętnej świadczące o znacznym i wysokim

poziomie motywacji osiągnięć. Dziewczęta reprezentują ten poziom w

wartościach 5, 6, 7 stena, ich wyniki cechują niski rozrzut i wysoka

spójność. Nie stwierdzono w badanej grupie wyników: bardzo niskich,

niskich i poniżej przeciętnej. U chłopców rozproszenie wyników jest

nieco większe i obejmuje również górną granice wyników niskich (18%).

Jeśli by przyjąć, że motywacja w działalności sportowej wyraża się

chęcią: współzawodnictwa, zwyciężania dążenia do celu to można by

stwierdzić ze około 90 % badanej populacji wykazuje takie

predyspozycje i ma szanse realizować swoje potrzeby w tym zakresie.

140

Poczucie lokalizacji kontroli (I-E) jest zdeterminowane przez cechy

sytuacji, wyraża zgeneralizowane oczekiwanie (wewnętrzne lub

zewnętrzne) oraz oczekiwanie specyficzne dla danej sytuacji (np. znana

lub losowa), daje się przedstawić w postaci dwubiegunowego kontinuum,

na krańcach, którego znajdują się przeciwstawne typy kontroli -

zewnętrzny i wewnętrzny.

Zewnętrzny typ poczucia kontroli wyraża się w przeświadczeniu, że

w życiu decyduje przypadek, los, działanie innych ludzi bądź czynniki

zewnętrzne. Osoba charakteryzująca się takim poczuciem łatwiej ulega

presji innych, jest wrażliwa na krytykę, bardziej lękliwa, niespokojna i

neurotyczna, ma niższą samoocenę, unika odpowiedzialności, jest

pozytywnie nastawiona do trudności, preferuje kary i nagrody

zewnętrzne, nie wierzy w swoje możliwości.

Wewnętrzny typ poczucia kontroli wyraża się w przeświadczeniu, że

w życiu wszystko zależy od własnej aktywności, zdolności i

umiejętności, mniejszą zaś rolę spełniają czynniki zewnętrzne. Osoba o

takim poczuciu jest bardziej samodzielna, skuteczna i aktywna, jej

sprawność zależy od trudności zadania (im większa, tym sprawność

wyższa), kieruje się treścią informacji, a nie prestiżem źródła, cechuje ją

zazwyczaj dobre samopoczucie i wysoka samoakceptacja, nie jest jednak

wolna do samooskarżania się, preferuje kary i nagrody wewnętrzne.

Wysokie wyniki stenowe (7-10) wskazują na poczucie lokalizacji

zewnętrznej, niskie (1-4) na poczucie lokalizacji wewnętrznej. W ocenie

wyników przyjęto wzory stenowe opracowane przez T. Rychtę [1998].

Tabela 2

Charakterystyka grupy – lokalizacja kontroli

SKALA

STENOWA

ILOŚĆ

BADANYCH -

DZIEWCZYNKI

ILOŚĆ

BADANYCH

-CHŁOPCY

ILOŚĆ

BADANYCH

–OGÓŁEM

1- 4

57,691

67,856

60,827

5- 6

38,461

28,571

33,333

7- 10

3,846

3,571

3,703

OGÓŁEM

100

141

Mariusz Nocoń - Analiza psychologiczna młodych tenisistów ziemnych.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: