Siły powietrzne Albanii.doc

stan z końca lat 90.

1947 lata 90-te

Znak obecny

POCZĄTKI LOTNICTWA W ALBANII I CZASY ZIMNEJ WOJNY

    Pierwsze próby utworzenia lotnictwa wojskowego w Albanii u boku armii austrowęgierskiej uczyniono w 1918 r. zamawiając w Austrii 3 samoloty Lohner, jednak samolotów tych nie dostarczono.

Oficjalne godło Aviacioni Ushtarak Shqipëtar (wygląd obecny).

    Albańskie lotnictwo wojskowe powstało w 1947 r., gdy Sowieci dostarczyli samoloty Jak-9 (12 sztuk) i Po-2 (kod NATO: "Mule").Cały rozwój lotnictwa albańskiego znajdował się pod pełną radziecką kontrolą (aż do zarwania stosunków z ZSRR i nawiązania współpracy z Chinami w 1961 r.). Sowieci zbudowali w Albanii także kilka własnych baz lotniczych. Jedną z nich założono na wyspie Sazan, tylko 70 km od Włoch.

    Warto zauważyć, że aż do upadku reżimu komunistycznego na początku lat 90-tych siły powietrzne były jedyną formacją lotniczą w Albanii, gdyż nie istniało tam w ogóle lotnictwo cywilne. Dopiero w latach 90-tych zaczęto w Albanii stosować cywilne znaki ZA-... (np. ZA-MAL).

Jakowlew Jak-9 (kod NATO: "Frank") - pierwszy myśliwiec Albańskich Sił Powietrznych.

Podobnie jak w innych państwach UW, pierwszym śmigłowcem armii albańskiej był Mil Mi-1 "Hare".

Szkolenie odbywało się początkowo na samolotach Jakowlew Jak-11 i Jak-18 "Max" (na zdjęciu).

    W czasie Zimnej Wojny albańskie lotnictwo brało ograniczony udział w potyczkach powietrznych między Układem Warszawskim a NATO. Przykładowo w dniu 23 grudnia 1957 r. albańskie Shenjang'i zestrzeliły amerykańskiego
T-33 (nr. fabr. 514413). Doszło także do co najmniej jednego przechwycenia zachodniego samolotu pasażerskiego oraz balonów szpiegowskich NATO. W 1968 r. Albania zerwała stosunki z ZSRR na rzecz współpracy z Chinami, a w 1968 r. wystąpiła z Układu Warszawskiego.

Shenjang J-2 (MiG-15bis, kod NATO: "Fagot"). Te archaiczne myśliwce znajdują się na wyposażeniu AUS do dziś.

Shenjang F-4 (MiG-17F) służy obecnie, jako lekki samolot szturmowy.

Shenjang FT-5, dwumiejscowa treningowa wersja JJ-5 (MiG-17).

CZASY WSPÓŁCZESNE

    Obecnie większość albańskich samolotów jest produkcji chińskiej. Albania posiada 3 pułki myśliwskie i 3 szturmowe stacjonujące min. w Durres Szijak, Kucove i Valona. Obecnie stan techniczny Armii Albańskiej jest tragiczny. Najprawdopodobniej albańskie samoloty latają bardzo rzadko. W Albanii widoczny jest także brak nowych urządzeń lotniskowych. Np. na lotnisku w Tiranie (stolica Albanii) do późnych lat 90-tych nie było radaru!
    Jednocześnie trzeba przyznać, że mechanicy albańscy muszą być doskonale wyszkoleni, skoro potrafią utrzymać w kondycji lotnej takie zabytki jak J-6 (MiG-19), czy nawet J-2 (MiG-15)! Ogólnie rzecz biorąc większość sprzętu armii albańskiej pod koniec lat 90-tych przedstawiała stan techniki z lat 60-tych. Albania była i jest jedynym europejskim użytkownikiem chińskich kopii MiGów.

Shenjang J-6 (MiG-19S, kod NATO: "Farmer") - podstawowy myśliwiec AUS.

Shenjang J-6, baza lotnicza Kucove, 1999 r.

Szkolenie podstawowe pilotów albańskich odbywa się na Nanchang'u CJ-6 - zmodernizowanym Jak'u-18.

NIESPODZIEWANY CHRZEST BOJOWY

    Pod koniec XX w. Albańskie Siły Powietrzne zostały użyte bojowo w czasie dwóch konfliktów. Pierwszym z nich była wojna domowa w latach 1997-1998.
    Niezadowolenie większości społeczeństwa albańskiego z pogarszającej się sytuacji gospodarczej i rządów prezydenta Berishy doprowadziło na początku 1997 do wybuchu zamieszek i w rezultacie do zachwiania stabilności kraju. Protesty nasiliły się zwłaszcza na południu kraju, gdzie niektóre miasta zostały opanowane w 1997 przez ich mieszkańców. W czasie tych zamieszek Sali Berisha rozkazał lotnikom zaatakować strajkujący tłum w mieście Vlora na południu państwa. Pewnego marcowego dnia z lotniska Rinas koło Tirany wystartował JJ-2 (MiG-15UTI) z dwoma pilotami na pokładzie. Po starcie piloci dowiedzieli się o ww. rozkazie prezydenta i skierowali samolot w stronę Vlory. Na szczęście okazali się prawdziwymi lotnikami i zamiast zaatakować cywilów, zdecydowali się na ucieczkę do Włoch i poproszenie o azyl polityczny. Lecieli jednak uzbrojonym samolotem i obawiali się zestrzelenia przez włoskie myśliwce, więc kontynuowali lot na bardzo małej wysokości, prawie dotykając fal Adriatyku  poniżej zasięgu radarów. Wylądowali bezpiecznie na jednym z włoskich lotnisk lokalnych (Galatina), które było o 100 m krótsze niż przewiduje instrukcja JJ-2. Ludność albańska okrzyknęła ich bohaterami, lecz nie mogli wrócić do Albanii z powodu sądu wojennego, który skazał ich za nie wykonanie rozkazu. Obecnie żyją we Włoszech. W czasie tego konfliktu strajkujący tłum zniszczył także co najmniej jednego Z-5 (Mi-4) z eskadry rządowej za pomocą siekier...

Shenjang FT-2/JJ-2 (MiG-15UTI) nr. 3-26, który uciekł z Albanii na włoskie lotnisko Galatina w marcu 1997 r.

Albańskie JJ-2 nr. 5-11 oraz 3-38.

    W czasie wojny w Kosowie w 1999 r. Albańskie Siły Powietrzne zostały użyte do wsparcia wojsk ochrony pogranicza, które były atakowane przez wojska serbskie. Albańczycy przerzucili wtedy na granicę z Kosowem połowę swojej armii. W czasie działań albańskie wojska naziemne uszkodziły jednego serbskiego MiGa-29. Serbowie zestrzelili prawdopodobnie 3 albańskie J-7:

Shenjang J-7 (MiG-21F13) - trzy takie samoloty zostały prawdopodobnie zestrzelone przez serbskie MiGi-29A (oznaczone w Jugosławii jako L-18) w dniu 10 czerwca 1999 r. Jak widać różnica technologiczna między ww. myśliwcami była druzgocąca...

    Obecnie Albańskie Siły Powietrzne zatrudniają 3572 ludzi, w tym:

·         Oficerowie - 609

·         Podoficerowie - 615

·         Żołnierze - 511

·         Żołnierze w rezerwie - 1581

·         Pracownicy cywilni - 256

·         W sumie - 3572 ludzi

    Albańskie samoloty wojskowe są podzielone na pułki, które zawierają co najmniej 3 eskadry (skuadrilje). Każda skuadrilje posiada 15-20 samolotów.

    Albańskie lotnictwo wojskowe dysponuje kierowanymi pociskami powietrzne-powietrze typu RS-2US (AA-1 "Alkali") oraz K-13 (AA-2 "Atoll"). Są to najprawdopodobniej w większości  chińskie kopie tych radzieckich rakiet.