Rozwój ekonomii jako nauki:

1.      potrzeby, dobra i czynniki produkcji

2.      przedmiot ekonomii – geneza nazwy ekonomia

3.      ekonomia pozytywna a ekonomia normatywna, mikroekonomia a makroekonomia

4.      metody ekonomii

Potrzeby – subiektywne odczuwanie braku, niezaspokojenia lub pożądania określonych warunków lub rzeczy, które człowiek uważa za niezbędne do utrzymywania go przy życiu, umożliwia mu rozwój itp.

Cechy potrzeb:

a.       indywidualizm i subiektywizm odczuwanych potrzeb

b.      ich liczba jest nieograniczona – istotna cecha determinacji

c.       są ograniczone co do pojemności

d.      najczęściej są konkurencyjne względem siebie a w niektórych przypadkach mogą być substytucyjne lub komplementarne

e.       w miarę zaspokajania potrzeby zmniejsza się intensywność jej odczuwania lecz za zwyczaj po pewnym czasie pojawia się ponownie i często ze zwiększoną siłą

Człowiek może być postrzegany jako: biosystem, socjosystem i psychosystem.

Można zatem wyróżnić następujące rodzaje potrzeb:

·         egzystencji

·         prokreacji i rozumu

·         funkcjonalne

·         społeczne

·         psychiczne

a.       podstawowe – biologiczne

b.      bezpieczeństwa

c.       kontaktów społecznych

d.      uznania

e.       samorealizacji

Struktura potrzeb człowieka według Maslowa

W ekonomii będą te sposoby zaspokajania potrzeb ludzkich które realizuje się poprzez środki wytwarzane przez człowieka

Dobra – to środki służące bezpośrednio lub pośrednio zaspakajaniu ludzkich potrzeb

Dobra 

–        rzeczy (widoczne, materialne)

-          usługi (działalność ludzka)

-          stany (zespoły warunków, czysta woda, cisza)

Klasyfikacja dóbr

a.       ze względu na udział dóbr w procesie zaspokajania potrzeb (przeznaczenie)

1. 1. 1. konsumpcyjne – bezpośrednio zaspokajają potrzeby)
      2. produkcyjne – pośrednio zaspokajają potrzeby

b.      ze względu na pochodzenie

1. 1. 1. dobra ekonomiczne – wytwarzane przy użyciu pracy ludzkiej i innych dóbr ekonomicznych oraz dóbr pierwotnych cechują je rzadkość
      2. dobra wolne – niektóre dobra dostarczane bezpośrednio przez przyrodę w nieograniczonej ilości dostępne bez ponoszenia kosztów występują w postaci nadającej się bezpośrednio do zaspokajania potrzeb np. powietrze zdatne do oddychania

c.       uzupełniająco są też

1. 1. 1. dobra pierwotne – dostarczane są bezpośrednio przez przyrodę większość z nich ma charakter rzadki tylko niektóre są wolne

Proces gospodarowania: produkcja, podział, wymiana, konsumpcja.

PRODUKCJA – świadoma i celowa działalność ludzi polegającą na przystosowaniu dóbr dostarczanych przez naturę i wykorzystywaniu sił przyrody do wytwarzania dóbr ekonomicznych malejących zdolność zaspokajania potrzeb; produkcja obejmuje również przemieszczanie przedmiotów w przestrzeni i w czasie oraz świadczenie usług

Podział – to rozdysponowanie rzadkich zasobów pomiędzy konsumentów a producentów

Wymiana jest uzupełnieniem procesu podziału i umożliwia poszczególnym jednostką dotarcie do takich dóbr które są niezbędne

Konsumpcja – proces ostatecznego zużywania wytworzonych dóbr w celu zaspokojenia konkretnej potrzeby

Czynniki produkcji:

Ujęcie klasyczne (Adam Smith)

Współcześnie dodano

-          technologia – wiedza na temat sposobu łączenia zasobów produkcyjnych

-          organizacja – sposób koordynacji ludzkich działań w procesie produkcji

-          przedsiębiorczość – specyficzny talent i rodzaj twórczej działalności oraz rodzaj twórczej działalności odnoszący się do procesu produkcji

-          informacja – dane zaprezentowane w taki sposób aby mogły być wykonywane w procesie produkcji

Ze względu na ich naturę czynniki  produkcji dzielimy na

-          rzeczowe

-          osobowe

Centralnym pojęciem współczesnej ekonomi jest rzadkość

RZADKOŚĆ – fakt że nie możemy mieć wszystkiego co chcemy przez cały czas

-          to luka pomiędzy skalą ludzkich potrzeb a możliwościami ich zaspokajania

Implikacje rzadkości ( co z rzadkości wynika):

-          mobilność alokacyjna zasobów

-          konieczność dokonywania wyborów

-          występowanie kosztu alternatywnego

Główne problemy ekonomiczne

-          co wytwarzać

-          jak wytwarzać

-          dla kogo wytwarzać

-          jak będzie poszukiwana odpowiedź na te pytania

Definicja ekonomii

-          nauka badająca w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje co, jak i dla kogo wytwarzać

-          nauka która bada w jaki sposób ludzie podejmują decyzje o zastosowaniu rzadkich zasobów do różnych celów produkcyjnych i konsumpcyjnych a także badaniem skutków tych decyzji

-          bada jak ludzie radzą sobie z rzadkościami jak rozwiązują dotkliwy problem alokacji ograniczonych zasobów w celu zaspokojenia konkurencyjnych potrzeb by zaspokoić je w możliwie największym stopniu

Konspekt do tematu  Ekonomia jako nauka

Nazwa ekonomia pochodzi od Arystotelesa Ksenofonta z języka greckiego oikos – gospodarstwo domowe nomos – prawo. Pierwotne  brzmienie oikonomikos (iv w p.n.e.)

Ekonomi jako samodzielna nauka wyodrębniła się w XVIII w

Ekonomi pozytywna – w sposób obiektywny, naukowy bada i wyjaśnia zasady funkcjonowania gospodarki, służy lepszemu poznawaniu zjawisk gospodarczych tworzy podstawy do przewidywania gospodarki na zmiany warunków działania. Formułuje wyłącznie dowiedzione tezy.

Ekonomia normatywna – ocenia rzeczywistość gospodarcze wg wartości i norm etycznych ustala słuszne stany gospodarcze oraz formułują warunki do ich uzyskania dostarcza zaleceń i rekomendacji opartych subiektywnych sądach wartościujących. Formułują sądy oparte na subiektywnym wartościowaniu i sądach tych zwykle nie sposób naukowy dowieść.

Mikroekonomia – bada zjawiska i procesy gospodarcze zachodzące w poszczególnych obszarach gospodarki np. na rynku konkretnego dobra. Procesy te obserwowane i wyjaśniane z punktu widzenia działalności gospodarczej poszczególnych podmiotów ekonomicznych czyli nabywców i sprzedawców tzn. konsumentów i producentów.

Centralnym problemem mikroekonomii jest sposób koordynacji indywidualnych decyzji ekonomicznych przez mechanizm rynkowy na poszczególnych rynkach.

Główne podmioty mikroekonomiczne:

-          gospodarstwa domowe (konsument)

-          przedsiębiorstwa (producent)

Podmiot ekonomiczny – każdy aktywny uczestnik procesów gospodarczych które poprzez swoje decyzje wywiera określone skutki ekonomiczne

Makroekonomia – bada gospodarkę jako całość lub jej główne komponenty kładzie nacisk na wzajemne związki pomiędzy różnymi częściami gospodarki upraszcza analizę poszczególnych elementów by uzyskać przejrzystość obrazu funkcjonowania całej gospodarki. Posługuje się agregatami takimi jak: zagregowany popyt, zagregowana podaż.

Metoda – sposób podejścia do badania poznania prawidłowości zachodzących w procesie gospodarczym

Etapy tworzenia teorii ekonomicznych

1.      obserwacja życia gospodarczego

2.      konstruowanie modelu ekonomicznego i wprowadzanie z niego teorii

3.      ustalanie naukowości teorii

4.      synteza teorii ekonomicznych

Postępowanie badawcze:

Abstrakcja (abstrahowanie) – pomijanie pewnych cech, elementów lub zależności w badanym obiekcie które mogą być uznane za nieistotne, pozwala wyodrębnić istotne cechy obiektu.

W wyniku  abstrahowania powstają KATEGORIE ABSTRAHOWANIA np. dobra, rynek, towar

Model – teoretyczna konstrukcja wymyślona, zbiór założeń, tworzący uproszczony obraz fragmentu lub całości gospodarki w którym można badać istotne zależności, abstrahując do zjawisk mniej ważnych.

Typowe dla modeli jest tworzenie założeń

Założenia mogą opisywać jakie cechy badane zjawisko posiada np. zakładamy że ludzie działają racjonalnie. W założeniach określamy jakich cech zjawisko nie posiada np. w modelu gospodarki rynkowej nie występuje ingerencja państwa.

Klauzula CETERIS PARIBUS – zasada która oznacza że wszystkie zjawiska w odrębnym modelu poza badanymi nie zmieniają się wobec tego nie mają wpływu na badany proces (warunek: przy pozostałych czynnikach niezmienionych)

Sposoby wnioskowania:

Indukcja – wnioskowanie na podstawie zaobserwowanych faktów wyprowadzenie twierdzenia z przesłanek które są jego pojedynczymi przypadkami

Dedukcja – wyprowadzanie z zadań ogólnych uznanych za bezwarunkowo prawdziwe twierdzeń będących ich logiczną konsekwencją (od ogółu do szczegółu)

Weryfikacja – potwierdzenie prawdziwości hipotez naukowych przez porównanie ich z wynikami obserwacji empirycznych.

Falsyfikacja – poszukiwanie przypadków zaprzeczających że teoria jest prawdziwa

Cechy naukowości teorii:

-          zgodność z obserwacjami

-          niesprzeczność logiczna

-          wartość poznawcza

-          względna prostota

Teoria ekonomiczna – zbiór twierdzeń wyjaśniających zjawiska ekonomiczne ujmowane w postaci modelu ekonomicznego

PODMIOTY GOSPODARCZE I POWIĄZANIA MIĘDZY NIMI. STYSTEM GOSPODARCZY.

1.      Główne sposoby dokonywania wyborów ekonomicznych

2.      Pojęcie podmiotu gospodarczego i klasyfikacja podmiotów

3.      Charakterystyka głównych podmiotów mikroekonomicznych i więzi między nimi

4.      Pojęcie własności i rodzaje

5.      Pojęcie systemu i systemu gospodarczego

4 Sposoby dokonywania wyborów ekonomicznych:

a.       Zwyczaj – tradycyjny typ działań który polega na osiąganiu zwyczajowo ustalonych celów za pomocą określonych przez tradycje środków bez ich rozumowej analizy .......... wpływ mogą mieć tutaj ukształtowane obyczaje, zbiorowe doświadczenie, religia, wartości etniczne. Może mu towarzyszyć presja ze strony otoczenia przymuszająca do takich wyborów.

b.      Nakaz – to sytuacja w której decyzje o produktach i podziale podejmuje władza która dostarcza podmiotom na niższych szczeblach zadania do wykonania. Występuje tutaj dyrektywne centralne planowanie – dominował w gospodarce socjalistycznej

c.       Instynkt – działalność intuicyjna uwarunkowana jest kodem genetycznym. Towarzyszy wszystkim pozostałym metodą wyboru. Nigdy nie dominował w żadnym układzie społecznym.

d.      Rynek – jako regulator zakłada określony typ zachowania podmiotów gospodarczych. Podmioty te muszą być wolne w sensie ekonomicznym (pełna zdolność do podejmowania autonomicznych decyzji). Podmioty te nastawione są na maksymalizację indywidualnych korzyści. Podmioty ponoszą odpowiedzialność za swoje decyzje. Podmioty działają w sposób racjonalny.

Klasyfikacja podmiotów według skali ich działania:

a.       podmioty mikroekonomiczne – ich działania wywierają wpływ na poszczególne rynki np. przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe, rodzinne gospodarstwa rolne, zakłady rzemieślnicze

b.      podmioty mezoekonomiczne – ich działania wywierają wpływ na grupy rynków np. holdingi, władze regionalne lub lokalne.

c.       podmioty makroekonomiczne – ich działania wywierają wpływ na funkcjonowanie całej gospodarki np. państwo (czyli wieloszczeblowa struktura administracyjna dysponująca władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą) bank centralny, centralne związki pracodawców i pracobiorców

Forma więzi pomiędzy podmiotami zależy od systemu gospodarczego

Sfera realna – obejmuje te podmioty które uczestniczą na etapach produkcji, wymiany i konsumpcji, podziału (związane z materialną działalnością)

Sfera regulacji – obejmuje procesy decyzyjne wobec tego odnoszą się do niej np. wszystkie szczeble władzy tzw. Podmioty demokracji gospodarczej itp.

Procesy decyzyjne poszczególnych podmiotów uwarunkowany jest ich uprawnieniami właścicielskimi

Własność – zbiór efektywnie wykorzystywanych uprawnień czyli praw własności jakimi podmiot własności (właściciel) dysponuje w odniesieniu do określonego obiektu (podmiotu) własności

Uprawnienia dotyczą

-          faktycznego korzystania z obiektu własności np. czerpanie z dochodu

-          udziału (bezpośredniego lub pośredniego) w podejmowaniu decyzji dotyczących wykorzystywania obiektu np. zarządzania nimi, sprzedaż

Własność ma charakter stopniowalny – własność wyłączna – pełna lub współwłasność

Dla procesu gospodarowania wiodące znaczenie ma własność czynników produkcji

Klasyfikacja własności

a.       wg sektorów własności

1. 1. 1. prywatny
      2. publiczny

...