0305.pdf

AGENCJA

PROMOCJI

ZDROWIA

www.apz.pl

Biuletyn APZ

01 / 05 (3) Biuletyn APZ, kompendium wiedzy w dziedzinie zdrowia i suplementacji.

Artyku³y

Vademecum suplementów

NA£ OGI

Czerwone wino

"Ma³a czarna"

Œmiercionoœny dym

Doniesienia naukowe

Kolagen wzmacnia koœci

Nadmiar kalorii os³abia odpornoœæ

Soja przeciw nowotworom

Sprawnoœæ seksualna

...coœ dla mê¿czyzn

Zasady suplementacji

Pytania do eksperta

Bardziej i mniej przyjazne

Bardziej i mniej przyjazne

NA GI

WINO

„Wino jest najszlachetniejsze wœród

napojów, najsmaczniejsze wœród lekarstw i

najprzyjemniejsze wœród pokarmów” - te

s³owa wypowiedzia³ grecki pisarz i filozof

Plutarchos jeszcze wiele lat przed nasza er¹.

Ponad 2000 lat póŸniej, naukowcy

bezsprzecznie dowodz¹ ¿e napój ten

rzeczywiœcie kryje w sobie unikalne

w³aœciwoœci terapeutyczne i prozdrowotne.

W czym zatem tkwi jego niezwyk³a moc?

Przygoda cz³owieka z winem siêga ju¿

zamierzch³ych czasów i zapewne nigdy nie uda

siê wyjaœniæ kiedy poraz pierwszy odkryto

winoroœl i rozpoczêto jego uprawê. Wszystko

jednak wskazuje na to, ¿e sta³o siê to ju¿ bardzo

dawno temu.. W po³udniowo-zachodniej czêœci

Azji upraw¹ winoroœli zajmowano siê ju¿ 4000

tysi¹ce lat przed nasza er¹. W tamtym okresie,

najprawdopodobniej znano ju¿ metodê przerobu

winogron na wino. W Egipcie, za panowania

w³adcy Menesa – za³o¿yciela pierwszej dynastii

w pañstwie, ludnoœæ oprócz hodowli, rybo³óstwa

i rzemios³a zajmowa³a siê rolnictwem, gdzie w

uprawie prym wiod³y winoroœle. Ju¿ wówczas

znano przynajmniej kilka ich gatunków. Do

Europy krzewy winne trafi³y g³ównie dziêki

mieszkañcom Fenicji (obecna czêœæ Libanu)

którzy rozpowszechnili swoj¹ uprawê w obrêbie

ca³ego Basenu Morza Œródziemnego. I tak w taki

oto sposób Francja, W³ochy i Hiszpania sta³y siê

krajami o najwiêkszej, wielowiekowej tradycji

winiarskiej.

£O

CZERWONE

Zdrowie Francji

Kondo oraz A. Matsumoto opublikowana w 1994

roku na ³amach pisma Lancet . Zdrowym

ochotnikom podawano 400-500ml czerwonego

wina dziennie przez dwa tygodnie.

Zaobserwowano u nich wyraŸne zmniejszenie

niekorzystnych przemian z³ego cholesterolu

LDL. Ale o dziwo, podobnych efektów nie

uzyskano po zastosowaniu samego alkoholu w

formie wódki. Zatem, musza istnieæ jeszcze

inne elementy tej uk³adanki

W drugiej po³owie XX wieku nast¹pi³ szalony

postêp cywilizacji. Cz³owiek z lasów, pastwisk i

pól przeniós³ siê do miast. Zamiast ganiaæ za

zwierzyn¹ i pracowaæ w polu, usiad³ w biurze

przed komputerem. Nie musi wiele chodziæ, bo

wynaleziono samochód a walkê o pokarm

zast¹pi³a pizza na telefon. Tak niemal ¿yje

obecnie ca³y cywilizowany œwiat. W efekcie

pogarszaj¹cego siê stylu ¿ycia ludzkoœæ zaczê³y

piêtnowaæ najró¿niejsze schorzenia, wœród

których prym wiod¹ choroby uk³adu kr¹¿enia i

nowotwory. Ale o dziwo, nie wszyscy

cywilizowani mieszkañcy naszego globu, w

podobny sposób s¹ nara¿eni na

niespodziewany zawa³ serca. Ju¿ od dawna

naukowcy zastanawia³ jeden fakt, dlaczego

mieszkañcy Francji, którzy stylem ¿ycia niewiele

odbiegaj¹ od innych mieszkañców Europy czy

Ameryki rzadziej choruj¹ i umieraj¹ z powodu

choroby niedokrwiennej serca. W swoj¹

kondycj¹ zdrowotn¹ bardziej przypominaj¹ ludy

dalekiego wschodu ni¿ zautomatyzowanych do

szpiku koœci Europejczyków. Po wielu latach

intensywnych badañ, francuski paradoks

wreszcie znalaz³ swoje rozwi¹zanie - powodem

dobrej kondycji Francuzów niespodziewanie

okaza³o siê - wino. W 1992 roku na ³amach

pisma Lancet Serge Ranaud przedstawi³

kilkunastoletnie wyniki badañ na ponad 30

tysi¹cach Francuzów. Jak wynika³o z obserwacji

u osób pij¹cych 2-5 kieliszków wina dziennie

prawdopodobieñstwo zgonu z powodu chorób

serca i uk³adu kr¹¿enia, zmniejsza siê o 28-38%.

Cenne flawonoidy

Szczególne znaczenie w zapobieganiu

mia¿d¿ycy i chorobom serca mog¹ mieæ

niealkoholowe, zwi¹zki polifenolowe

(flawonoidowe) zawarte w winie, wœród których

najwa¿niejsz¹ rolê pe³ni¹ kwercetyna,

resweratrol, katechina i epigallokatechina. Ich

znaczenie ¿artobliwie podsumowa³ kiedyœ jedne

ze znanych onkologów American Associacition

for Cancer Research – flawonoidy robi¹ prawie

wszystko, no, mo¿e za wyj¹tkiem czyszczenia

pod³ogi w kuchni. Polifenole wykazuj¹ przede

wszystkim szerokie spektrum dzia³ania w

obrêbie uk³adu sercowo-naczyniowego.

Zmniejszaj¹ tworzenie siê skrzepów, hamuj¹

procesy zapalne w naczyniach krwionoœnych,

zwiêkszaj¹ ich rozkurcz oraz usprawniaj¹

przep³yw krwi i zaopatrywanie serca w tlen.

Jednoczeœnie polifenole skutecznie hamuj¹

niebezpieczne reakcje wolnorodnikowe. W 1993

roku, naukowcy E. Frankel oraz J. Kanner w

podsumowaniu swej pracy badawczej

wykazali, ¿e polifenole zawarte w czerwonym

winie, w zale¿noœci od stê¿enia mog¹

zmniejszaæ utlenianie cholesterolu LDL od 60 do

98% i tym samym zapobiegaæ niekorzystnym

reakcjom mia¿d¿ycowym.

Sygna³y by³y ju¿ wczesniej

G³ównie za spraw¹ angielskiego lekarza

Selvyna St. Legera, który w 1979 roku na

podstawie danych statystycznych uzyskanych z

kilkunastu uprzemys³owionych krajów,

stwierdzi³, ze ryzyko umieralnoœci z tytu³u chorób

uk³adu sercowo-naczyniowego jest wyraŸnie

ni¿sze wœród spo³eczeñstw pij¹cych czerwone

wino.

Pocz¹tek lat dziewiêædziesi¹tych wniós³

ogromny prze³om w badaniach na wyjaœnieniem

prozdrowotnych w³aœciwoœci wina. Rozpoczê³a

siê wielka krucjata naukowa na rzecz

rozwik³ania jego tajemnic.

Resweratrol

Japoñczycy ju¿ od dawna sk³adnik ten

uwzglêdniali w opisach zio³owych mikstur

stosowanych w leczeniu zaburzeñ lipidowych,

zapaleñ i chorób serca. Ten szczególny rodzaj

polifenolu wystêpuj¹ obficie w skórkach

czerwonych winogron, gdzie chroni owoce

przed inwazj¹ mikroorganizmów, g³ównie

grzybów. Jego zawartoœæ w czerwonym winie

uzale¿niona od gatunku winogron, klimatu,

rodzaju gleby oraz techniki wytwarzania. Wino

wydaje siê nieocenionym Ÿród³em resweratrolu,

i poza nim jedynie orzeszki ziemne zawieraj¹

znacz¹ce iloœci tego zwi¹zku. Jak wykaza³ E.

Frankel i A. Waterhouse w badaniach na

zwierzêtach resweratrol zmniejsza zlepianie siê

p³ytek krwi, obni¿a syntezê t³uszczów w w¹trobie

oraz hamuje utlenianie cz¹steczek LDL-

cholesterolu i to znaczniej silniej ni¿ witamina E.

Na pozór nic szczególnego

Wino sk³ada siê z 10-14 % alkoholu –

sk³adnika niezbêdnego dla utrzymania jego

w³aœciwego smaku, zapachu i dzia³ania. Ale nie

to wydaje siê decydowaæ o wyj¹tkowoœci tego

napoju. Miêdzy innymi œwiadczy o tym praca K.

Wyj¹tkowe w³aœciwoœci resweratrolu opisa³

tak¿e w roku 1993 doktor D. Fitzgerald. W swojej

pracy badawczej dowiód³, ¿e zwi¹zek ten dzia³a

rozkurczowo na naczynia krwionoœne przez co

usprawnia przep³yw krwi. W innych badaniach

wykazano równie¿ ¿e resveratrol mo¿e dzia³aæ

hamuj¹co na najwa¿niejsze stadia powstawania

i rozwoju nowotworów. Wino, oprócz cennego

resweratrolu zawiera tak¿e inne wa¿ne

polifenole, miêdzy innymi kwercetynê – zwi¹zek

silnie hamuj¹cy powstawanie zakrzepów oraz

katechinie i epigallokatechinie. Pierwszy z ze

sk³adników zabezpiecza p³ytki krwi przed

zlepianiem siê oraz skutecznie wy³apuje wolne

rodniki, drugi wykazuje silne w³aœciwoœci

antynowotworowe. Oba zwi¹zki skutecznie

chroni¹ cz¹steczki LDL-cholesterolu przed

utlenianiem i zapobiegaj¹ ich niekorzystnym

przemianom w krwiobiegu.

Fuhrman zaobserwowali ¿e u zdrowych

ochotników spo¿ywaj¹cych 400ml czerwonego

wina na dobê przez okres 2 tygodni nast¹pi³

wzrost korzystnej frakcji cholesterolu HDL,

czego nie wykazano w przypadku wina bia³ego.

W innej ze swoich prac zaobserwowali , ¿e bia³e

wino nie tylko nie chroni³o zwi¹zków

t³uszczowych przed utlenianiem, ale wrêcz

przyspiesza³o ich uszkadzanie. Z kolei w pracy

badawczej T.Whiteheada i D. Robinsona

spo¿ycie 300 ml czerwonego wina wywo³a³o po

godzinie 18% wzrost potencja³u

antyutleniaj¹cego natomiast w przypadku

bia³ego jedynie 4%.

Ciekawe badania naukowe przeprowadzili

równie¿ H. Demrow i P. Slain. Dokonali oni

uszkodzeñ naczyñ wieñcowych u psów, co

wywo³a³o okresowe, ostre zakrzepy,

spowolnienie przep³ywu krwi w têtnicach

wieñcowych i w konsekwencji niedokrwienie

mieœnia sercowego. Nastêpnie próbowano

podawaæ do¿ylnie lub do¿o³¹dkowo czerwone

lub bia³e wino. Jak siê okaza³o niebezpieczne

zmiany ustêpowa³y jedynie po podaniu wina

czerwonego.

Bia³e czy czerwone

Wszystko wskazuje na to, ¿e w³aœciwoœci

prozdrowotne wykazuje przede wszystkim

czerwone wino, gdy¿ w procesie jego

fermentacji wykorzystuje siê nie tylko mi¹¿sz

owoców ale równie¿ cenne skórki bêd¹ce

najwa¿niejszym Ÿród³em resweratrolu i

kwercetyny. £¹czna zawartoœæ polifenoli jest a¿

dziesiêciokrotnie wy¿sza ni¿ w winach bia³ych i

niew¹tpliwie w zakresie profilaktyki

kardiologicznej to w³aœnie ono odgrywa

pierwszoplanowa rolê. Badacze A. Lavy i B.

Czy owoce

mog¹ zast¹piæ wino?

Jest oczywiste, ¿e spo¿ywaj¹c owoce

winogron dostarczamy cenne zwi¹zki

flawonoidowe. Ale czy rzeczywiœcie nasz

organizm wykorzystuje w pe³ni te wyj¹tkowe

substancje? Wszystko wskazuje na to, ¿e

biodostêpnoœæ polifenoli z owoców jest znacznie

utrudniona. W formie naturalnej wystêpuj¹ one

z³o¿onych kompleksach polimerycznych i

glikozydowych, przez co ich trawienie jest

utrudnione, a s³aba rozpuszczalnoœæ w wodzie

ogranicza ich wch³anianie. Podczas beztlenowej

fermentacji wina, zawarte zwi¹zki polifenolowe,

ulegaj¹ rozbiciu na proste formy. Podczas

procesu maceracji czerwonego wina, polifenole

obficie „wyp³ukiwane” s¹ ze skórek i pestek

le¿akuj¹cych na dnie kadzi i przechodz¹ do

roztworu wodnego, a zawarty w winie alkohol

utrzymuje je doskonale w stanie rozpuszczenia.

A co z sokami?

Przy produkcji czerwonego wina, skórki

winogron bardzo d³ugo pozostaj¹ w stycznoœci z

moszczem, w efekcie czego zwi¹zki

polifenolowe maj¹ dostateczn¹ iloœæ czasu by

przenikn¹æ do roztworu. W przypadku

wyrabiania soku z winogron, skórki s¹ niemal

natychmiast odrzucane, w efekcie czego napoje

owocowe s¹ zdecydowanie s³abszym ich

Ÿród³em a tak¿e, z tytu³u braku alkoholu jest

ni¿sza ich bioprzyswajalnoœæ. Nie oznacza to

jednak, ze sok z winogron nie ma ¿adnych

w³aœciwoœci prozdrowotnych. W 1997 roku,

naukowcy J. Keevil i N. Maalej przeprowadzili

badania dotycz¹ce dzia³ania soku z winogron,

grejpfruta i pomarañczy. Przez 7-10 dni, piêæ

zdrowych osób spo¿ywa³o poszczególne soki w

iloœci 5-7 ml na kilogram masy cia³a. Jak siê

okaza³o sok z winogron zmniejszy³ agregacjê

(zlepianie) p³ytek krwi o 96%, natomiast

pozosta³e soki nie wykaza³y ¿adnego

szczególnego dzia³ania w tym zakresie. W tym

samym roku, inni badacze – A. Day i J. Kemp

podawali 7 osobom przez tydzieñ 125 ml

koncentratu soku z winogron. Po zakoñczeniu

doœwiadczenia, stwierdzono u nich wyraŸnie

zwiêkszon¹ opornoœæ cholesterolu LDL na

utlenianie a tak¿e zmniejszy³o siê stê¿enie

aldehydu dimalonowego – zwi¹zku bêd¹cego

wskaŸnikiem stopnia uszkodzenia t³uszczów.

Na zdrowie!

Zebrany na prze³omie lat materia³ badawczy

zdaje siê potwierdzaæ wyj¹tkowe w³aœciwoœci

czerwonego wina w zakresie profilaktyki chorób

uk³adu kr¹¿enia. Mimo tego nale¿y jednak

pamiêtaæ, ¿e wino jest równie¿ alkoholem, do

którego picia istnieje tak¿e wiele

przeciwwskazañ. Jak¹ wiec iloœæ mo¿na poleciæ

z czystym sumieniem? Œwiêty Benedykt zaleca³

swoim braciom zakonnym picie do posi³ku

szklanki wina w celu pobudzenia trawienia.

Wszystko wskazuje na to, ¿e trafi³ w sedno, gdy¿

obecnie w³aœnie taka porcja wina najczêœciej

zalecana jest w celach profilaktyki chorób

serca.. Porcja 200-300 ml wina/dziennie zawiera

przeciêtnie 25-35g czystego alkoholu – czyli

dawkê uznawan¹ nie tylko za bezpieczn¹, ale

tak¿e prozdrowotn¹ . Przy takiej iloœci spo¿ytego

alkoholu na dobê stare porzekad³o wietnamskie

„wino pasuje do serca jak tygrys do lasu” z

pewnoœci¹ znajdzie pe³ne uzasadnienie.

Dariusz Szuka³a

czarna

ma³a

P obudza

witamin i minera³ów i na domiar z³ego dodatkowo

zuba¿a organizm w cenne substancje od¿ywcze.

Picie kawy zwiêksza wyraŸnie zapotrzebowanie

na ¿elazo, cynk, wapñ, magnez i witaminy grupy B

rano do ¿ycia, umila

– sk³adniki niezbêdne dla zachowania zdrowia

fizycznego i psychicznego. Kawa nie regeneruje

podró¿e i pogawêdki

organizmu energetycznie lecz jedynie stymuluje

z przyjació³mi. Pozwala

jego uk³ad nerwowy, wysy³aj¹c podstêpny sygna³:

wydajniej pracowaæ, uczyæ

- zmêczenie zlikwidowane, mo¿na dalej pracowaæ.

siê, oddala zmêczenie, dodaje energii i si³

Kofeina wnikaj¹c do krwi nasila uwalnianie

witalnych. Wspomaga tak¿e sportowców,

sk³adników energetycznych, przyspiesza akcje

u³atwia odchudzanie a nawet zapobiega

serca i zwiêksza ciœnienie krwi, wprowadzaj¹c

powstawaniu niektórych schorzeñ.

organizm w stan ukrytego stresu.

Z wielu powodów kawa wiêc cieszy siê

du¿ym powodzeniem. Ale czy jej nadmierne

spo¿ycie nie szkodzi naszemu zdrowiu?

Kawa nieprzyjazna na ¿o³¹dek

Przeciwnicy kawy maj¹ jej wiele do zarzucenia.

Zwi¹zki zawarte w kawie stymuluj¹ wydzielanie

Jak twierdz¹, pobudzanie organizmu za pomoc¹

kwasu solnego w ¿o³¹dku, powoduj¹c w wielu

kawy przypomina poganianie batem zmêczonego

przypadkach zgagê, zaœ stresogenne dzia³anie

konia. Pod wp³ywem bólu zwierzê przyspiesza, ale

kofeiny mo¿e dzia³aæ skurczowo na przep³yw krwi

tak naprawdê wcale nie jest mniej zmêczone.

w jelitach utrudniaj¹c procesy trawienne. Treœæ

Gorzka, czarna, kawa nie dostarcza energii,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: