Wychowanie w języku polskim oznacza wszelkie celowe oddziaływanie ludzi dojrzałych, rodziców, wychowawców przede wszystkim na dzieci i młodzież, aby kształtować w nich określone pojęcia, uczucia, postawy i dążenia.Dlatego wychowanie zawiera w sobie opiekę, dostarczanie rozrywki i kultury, wychowanie fizyczne, umysłowej, moralne, estetyczne, ideowe, a obok tego przygotowanie do różnych zadań i ról społecznych.Wychowanie związane jest nieodłącznie z instytucjami wychowującymi, jak rodzina, szkoła, kościół, organizacje młodzieżowe, zakłady społeczne, oświatowe i kulturalne. Wychowanie młodego człowieka stało się sprawą bardzo ważną.Do najstarszych funkcji wychowawczych należą religijne, moralne i społeczne cele wychowania.Chrześcijaństwo w znacznym stopniu rozwinęło oddziaływanie wychowawcze stwarzając narody, kulturę europejską, szkolnictwo i uniwersytety przenikając całość życia społecznego ideą religijną. Wychowanie chrześcijańskie rozwijające się w ciągu prawie 2 000 lat stało się aż do czasów nowożytnych podstawą tradycji wychowania.Opiera się ono na dogmacie stworzenia, dogmacie odkupienia i dogmacie uświęcenia.Ma on więc charakter teocentryczny Chrystocentryczny i eklezjocentryczny. Centrum stanowi łaska Boża, wysłużona przez Chrystusa i udzielana przez Ducha Świętego polegająca na dopuszczeniu człowieka do udziału w życiu nadprzyrodzonym.Ideologia wychowania chrześcijańskiego wprowadza w kształtowaniu i rozwijaniu u ludzi ducha Chrystusowego, miłość dobra, wstręt do zła, szacunek dla człowieka oraz apostolską aktywność wraz z czynnym miłosierdziem i współczuciem dla ludzkich potrzeb. Wychowanie także przeobraża naturalnie egoistycznego człowieka i rozwija w nim lepsze strony jego istoty.Aby teoria stała się praktyką, wychowaniem chrześcijańskim zajmuje się doktryna wychowawcza Kościoła, która czerpie podstawy z encykliki Piusa XI o chrześcijańskim wychowaniu młodzieży. To ona zwraca uwagę na to, że wychowanie jest dziełem społecznym, a nie jednostki.Człowiek rodzi się najpierw w rodzinie, następnie wzrasta i odnajduje swe miejsce w społeczeństwie, zorganizowanym jako państwo, a do życia nadnaturalnego rodzi się przez chrzest w Kościele.W związku z tym wszystkie społeczności, przez które przechodzi wychowanek powinny się wspierać i dbać o rozwój młodego człowieka.Rodzina ma naturalne prawo do wychowania dzieci. Obowiązki rodziców dotyczą nie tylko pielęgnacji dziecka, lecz także rozwoju fizycznego, odpowiedniego wykształcenia umysłowego, przygotowania religijnego i moralnego.Rodzina chrześcijańska została nazwana przez Sobór Watykański II "szkołą bogatszego człowieczeństwa".Chrześcijańska rodzina opierając się na sakramentalnym związku małżeńskim, otrzymuje od Chrystusa specjalny mandat apostolski. Szczególne posłannictwo jakie Jezus zaleca rodzinom chrześcijańskim, ma służyć wznoszeniu Królestwa Bożego w dziejach ludzkości. Z tego powodu nazywa się ją "Kościołem domowym".Na rodzicach ciąży obowiązek przekazania swoim dzieciom nauki chrześcijańskiej i wychowanie ich w duchu Ewangelii Jezusa Chrystusa.Oni przy pomocy słowa i przykładu, mają być dla swoich dzieci pierwszymi zwiastunami wiary i miłości. Podstawą jest tu atmosfera szczerości, zaufania, świadectwo wiary dawane każdego dnia. Rodzina chrześcijańska ma świadczyć o prawdzie ewangelicznej wobec innych rodzin i otoczenia, w którym żyje.Istotą życia religijnego i wychowania chrześcijańskiego winna być wspólna modlitwa i uczestnictwo w liturgii i życiu sakramentalnym.Rodzina nie może pozostać zamknięta w sobie, musi być wrażliwa na potrzeby środowiska. Kościół domowy, działający na rzecz dobra w świecie, wychodzi poza granice własnego podwórka i pragnie przybliżyć dzisiejszy świat do Królestwa Bożego.Troska o dobro, sprawiedliwość społeczną, pokój między narodami, solidarność, a więc o te wartości, których brak odczuwa współczesny człowiek, jest uczestnictwem w realizacji misji pełnionej przez Kościół wobec świata. W ten sposób członkowie rodziny uczą się współżycia w społeczeństwie, uwrażliwiając się na potrzeby innych ludzi. Państwo również posiada prawa wychowawcze wobec swych obywateli z tytułu dobra wspólnego. Prawo to ma charakter społeczny i wiąże się z obowiązkiem niesienia pomocy rodzinom.Państwo ma prawo wymagać od obywateli określonego stopnia kultury i poziomu wykształcenia przez obowiązkowość szkoły, prowadzenie wychowania patriotycznego, obywatelskiego, wojskowego i prawa do własnej polityki kulturalno-oświatowej, byle nie sprzecznych z prawem naturalnym, ani prawami wychowawczymi rodziny i Kościoła, które nie pochodzą z ustanowienia społecznego.Kościół ma bowiem prawa nadprzyrodzone do wychowania swych wiernych z misji nauczycielskiej zleconej przez Chrystusa w słowach: "Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody udzielając im Chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego; uczcie je zachowywać wszystko, co wam przekazałem" oraz misji zbawiania dusz, gdyż: "Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony; a kto nie uwierzy będzie potępiony".Obecnie wychowanie chrześcijańskie, szczególnie po Soborze Watykańskim II dostosowuje się do problemów współczesności, jej cywilizacji technicznej i kultury masowej.W związku z tym model trzech instytucji wychowania chrześcijańskiego a więc rodzina, państwo, Kościół został rozszerzony. Uzupełnia go przede wszystkim szkoła. Stała się ona centrum, w którego wysiłkach biorą udział rodzice, nauczyciel i różne organizacje społeczne.Powołaniem nauczycieli i szkoły jest pomaganie rodzicom i zastępowanie społeczności w wypełnianiu ich obowiązków przez podejmowanie zadań wychowawczych: kształcenie umysłu, wychowanie moralne, kulturalne, zawodowe i społeczne.Szkoła katolicka zaś prowadzona pod kierunkiem Kościoła ma także cele kulturalne i dąży do prawdziwie ludzkiej formacji młodzieży ochrzczonej, którą ponadto w atmosferze ewangelii, wolności i miłości uczy skutecznego pomnażania dobra ogólnego i przygotowuje do apostolskiej służby w rozszerzaniu Królestwa Bożego.Każda z omówionych tu instytucji i władz wychowawczych ma według encykliki Piusa XI swój własny teren działania. Dlatego dla dobra wychowanków powinny te instytucje ze sobą harmonijnie współpracować.Na uwagę zasługuje tu postać pedagoga księdza Jana Bosko. On to właśnie unowocześnił wychowanie chrześcijańskie dostosowując do psychiki dziecka ruch, zabawę, wycieczki, w czym na wiele lat wyprzedził późniejszych nowatorów i twórców tzw. "nowego wychowania".Wychowanie jest procesem złożonym i wymagającym współdziałania wielu ludzi i instytucji mających na celu kształtowanie młodego człowieka i wychowanie go na wartościowego obywatela i chrześcijanina. Ważne jest aby pamiętać przy tym słowa Jana Pawła II, który mówił: "Młody człowiek pragnie odnaleźć siebie samego, dlatego szuka, czasem burzliwie szuka, prawdziwych wartości i ceni tych ludzi, którzy ich nauczają i według nich żyją".BIBLIOGRAFIA1. Kunowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki, Warszawa 1993.2. Pismo Święte.3. Dajczak J. ks., Katechetyka, Warszawa 1956.4. Łuczak H. ks., Dorastanie do miłości, Łódź 1983.5. Bissoli C., Jan Paweł II o systemie wychowawczym księdza Bosko, Warszawa 2001.
STUDENTKA26