13. Prawa i obowiązki rodziców wynikające z władzy rodzicielskiej, ograniczenie, zawieszenie i pozbawienie władzy rodzicielskiej, prawa rodziców w szkole.

Władza rodzicielska i opieka prawna

-          przysługuje obojgu rodzicom (naturalnym i adopcyjnym)-pełnoletnim i nieubezwłasnowolnionym

-          jest autonomiczna

-          ma większy zakres niż opiekuna prawnego

-          opieka prawna nigdy nie jest autonomiczna, przynajmniej raz w roku opiekun musi składać sprawozdanie z opieki nad dziećmi; opiekun przysługuje osobom do 18 r. ż.

-          władza rodzicielska przysługuje matce od urodzenia dziecka; dla dziecka poczętego (jeszcze nie narodzonego) można ustalić kuratora, np. w sprawach spadkowych

-          jeśli dziecko rodzi się  w małżeństwie istnieje domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki J

-          dziecko do pełnoletniości pozostaje pod władzą rodzicielską

-          o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy

-          w przypadku separacji lub rozwodu sąd może ograniczyć władzę drugiego z rodziców

prawa i obowiązki wynikające z władzy rodzicielskiej (każde prawo sprzężone jest z obowiązkiem):

-          troszczenie się o fizyczny i duchowy dziecka

-          przygotowanie dziecka do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień

-          piecza nad dzieckiem = dbanie o nie

-          piecza nad majątkiem dziecka = sprawowanie z należytą starannością zarządu nad majątkiem dziecka; zarząd nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku

-          po ustaniu zarządu rodzicie obowiązani są oddać dziecku lub jego przedstawicielowi ustawowemu zarządzany przez nich majątek. Na żądanie dziecka musza złożyć rachunek z zarządu

-          reprezentowanie ustawowe dziecka

wraz z dorastaniem dziecka kurczy się zakres praw rodzicówà 16-latek, bez zgody rodziców, ma prawo do:

-          podjęcia pracy; [ między 13 a 16 r. ż. może pracować w 4 sektorach: reklamy, sportu, kultury,?, za zgodą przedstawiciela ustawowego, poradni psych. I dyrektora szkoły]

-          nie zgodzenia się na umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym

-          nie zgodzić się na przeszczep, pobranie organów

-          nie zgodzić się na operację związaną z ryzykiem

-          oddania szpiku

-          od 13 r. ż. dziewczyna musi wyrazić pisemną zgodę na przerwanie ciąży

zasada autonomii rodziny- ingerować może tylko sąd, wtedy, gdy istnieje zagrożenie dobra dziecka. Sprawy takie toczą się z urzędu; każdy może je zgłosić

3 możliwości ingerencji sądu w życie rodziny (cel to zawsze dobro dziecka):

1.      ograniczenie władzy rodzicielskiej

·         może to być jakakolwiek ingerencja sądu, np. zgoda na transfuzję krwi wbrew woli rodziców

·         zobowiązanie rodziców  lub dziecka do wykonywania jakichś obowiązków, wydanie zakazów, nakazów, poleceń ; można ustalić kuratora, który będzie sprawdzał czy te nakazy są przestrzegane

·         określenie spraw, których rodzice nie mogą wykonywać bez konsultacji sądu

·         nałożenie takich ograniczeń jak na opiekuna prawnego (np. rokroczne sprawozdania z opieki; brak możliwości zarządzania majątkiem itp.)

·         kurator może współdecydować o wychowaniu dziecka

·         władzę ogranicza się bez podania czasu, patrzy się na postępy w życiu rodziny

·         skierowanie dziecka na jakieś zajęcia (np. w świetlicach, palcówkach OPSu itd.)lub do placówki opieki całkowitej (ale nadal rodzice są przedstawicielami ustawowymi)- w tym czasie następuje pomoc rodzinie, by dziecko mogło do niej wrócić

2.      zawieszenie władzy rodzicielskiej

·         w razie PRZEMIJAJĄCEJ przeszkody w sprawowaniu władzy (np. wypadek samochodowy rodziców, ciężka choroba)

·         zawieszenie bez podania czasu; kiedy przeszkoda mija zawieszenie zostaje uchylone (na złożony przez rodziców wniosek). Sąd nie bada czy będą dobrze sprawować swoje obowiązki tylko czy przeszkoda, na podstawie której dokonano zawieszenia, na pewno już nie istnieje

·         wszystkie atrybuty władzy rodzicielskiej są zawieszone =  nikt prawnie nie odpowiadał by za dziecko (jeśli zawieszenie dotyczy obydwu rodziców) dlatego ustanawia się opiekuna prawnego

·         jeśli rodzic nie zmienia swojego zachowania to ograniczenie można zamienić na pozbawienie

3.      pozbawienie władzy rodzicielskiej

·         w przypadku nadużywania władzy rodzicielskiej (znęcanie się w różnych formach, skłanianie do popełnienia przestępstwa)

·         zaniedbanie obowiązków (porzucenie dziecka, nie karmienie itp.)

·         TRWAŁA przeszkoda, np. choroba nieuleczalna, długotrwałe pozbawienie wolności

·         Odzyskanie władzy na podstawie orzeczenia sądu, jeśli przeszkoda ustanie. Sąd może, ale NIE MUSI przywrócić prawa.  Orzeczenie o adopcji dziecka uniemożliwia odzyskanie praw przez biologicznych rodziców

Prawa rodziców w szkole (nie jestem pewna czy to o to chodzi, bo w zasadzie nie omawialiśmy tego na ćwiczeniach) Miałam problem z tym punktem (trochę się pokrywa z 5 o organach społ w szkole) , dlatego w końcu dużo tego wyszło. Każdy niech wybierze sobie co mu odpowiada J-chyba najważniejsze jest nawiązanie do uchwały o systemie oświaty.

Ustawa o systemie oświaty a prawa rodziców

Prawo do wyboru szkoły dla dziecka
Zniesiono obowiązek posyłania dzieci do szkół według zasady rejonizacji, zagwarantowano możliwość powstawania zróżnicowanych typów placówek oświatowych, prowadzonych zarówno przez państwo jak i przez stowarzyszenia, instytucje oraz osoby fizyczne. Zapewniono całkowite pokrywanie przez państwo kosztów utrzymania szkół publicznych i częściowe (50%) szkół niepublicznych. Fakt ten dyskryminuje finansowo rodziców i pod tym względem nie stanowi nawiązania do wolnościowych ideałów, zawartych w innych aktach prawnych.

Prawo rodziców do określania wychowania i rodzaju nauczania ich małoletnich dzieci
Reprezentowane jest ono głównie w zapisach o poszanowaniu prawa do indywidualności uczniów, wspomaganiu przez szkołę wychowawczej funkcji rodziny, autonomii szkoły jako społeczności uczniów, rodziców i nauczycieli. Służą temu również zapisy o tak zwanych radach szkół, rozwiązujących sprawy wewnętrzne, zabiegających o porozumienie pomiędzy członkami szkolnej społeczności. Ustawa dopuszcza też możliwość powoływania w szkołach reprezentacji ogółu rodziców (rad rodziców). Przez swoje uprawnienia organa tego rodzaju mogą wywierać istotny, realny wpływ na szkolną rzeczywistość, także w odniesieniu do procesu edukacji, będącego jej zasadniczym elementem.

W myśl ustawy rada szkoły jest organem uchwalającym jej statut, a więc między innymi prawa i obowiązki poszczególnych członków społeczności oraz organizację szkoły. Składa się w równych częściach z przedstawicieli uczniów, nauczycieli i rodziców, wybieranych przez ich ogół.

Poza planami budżetowymi opiniuje plany pracy dydaktyczno - wychowawczej szkoły oraz projekty innowacji i eksperymentów pedagogicznych. Z własnej inicjatywy ocenia sytuacje i stan szkoły występując z odpowiednimi wnioskami do dyrekcji, rady pedagogicznej, organu prowadzącego szkołę, innych. W sprawie tego rodzaju oceny wniosek rady szkoły ma charakter wiążący dla organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą (art. 50 p. 2 pp 3).

Prawo rodziców do wychowywania dzieci zgodnie z ich przekonaniami i światopoglądem
W uznaniu tego prawa ustawa mówi o zapewnieniu warunków do pobierania nauki religii na terenie szkoły przez dzieci, których rodzice wyrażą takie życzenie. Sejm, przyjmując ustawę w dniu 7 września 1991 roku, pozostawił w preambule akapit o "chrześcijańskim systemie wartości", mającym przenikać polską oświatę. Daje to wyraz poszanowaniu praw rodziców i uczniów, realizowanych w warunkach wolności wyznaniowej.

W ustawie zawarte są ponadto możliwości powoływania szkół zróżnicowanych w kreowanym przez nie światopoglądzie.

W ogólnej wymowie ustawa odzwierciedla upodmiotowienie rodziców, którzy w myśl jej zapisów mogą stać się - wraz z nauczycielami i uczniami - współgospodarzami każdej szkoły, a także mogą zakładać lub współorganizować nowe szkoły.

Status rodzica w aktach prawnych o zasięgu europejskim lub globalnym

Status prawny rodzica określają również inne akty prawne o zasięgu europejskim lub globalnym. Polska z racji swych związków z Wspólnotą Europejską i przynależności do ONZ honoruje m.in. :

·         Powszechną Deklarację Praw Człowieka z 10 grudnia 1948 roku,

·         Europejską Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950 roku,

·         Deklarację Praw Dziecka ONZ z 1959 roku,

·         Uchwałę Parlamentu Europejskiego o Wolności Wychowania we Wspólnocie Europejskiej z dnia 14 marca 1984 roku,

·         Konwencję o Prawach Dziecka ONZ z 20 listopada 1989 roku (obowiązuje w Polsce od 1991 roku).

Zapewniają one dziecku prawo do wychowania i nauki w ramach szkolnictwa odpowiadającego różnorodności ludzi oraz ich potrzebie swobodnego rozwoju. W odniesieniu do dzieci w wieku szkolnym odpowiada to współtworzeniu tego rodzaju szkolnictwa przez rodziców, warunkujących istotę swobody swoich dzieci.

Wpływ rodziców na proces edukacji inicjowany przez szkołę i dotyczący ich dzieci, określony w tych dokumentach, zamyka się w trzech aspektach:

1. prawo rodziców do określania wychowania i rodzaju nauczania ich małoletnich dzieci,
2. prawo rodziców do wyboru szkoły dla dziecka,
3. prawo rodziców do wychowywania dzieci zgodnie z ich przekonaniami religijnymi (w związku z tym - wyboru odpowiedniej szkoły), przy czym dziecko musi mieć zapewniony dostęp także do szkoły, w której nie jest uprzywilejowana żadna religia i żaden światopogląd.

Karta Praw i Obowiązków Rodziców w Europie

Status rodzica - członka szkolnej i lokalnej społeczności - dobrze ilustruje deklaracja Europejskiego Stowarzyszenia Rodziców (European Parents’ Association) pod nazwą Karta Praw i Obowiązków Rodziców w Europie. Dokument ten został przyjęty przez EPA w grudniu 1992 roku. Z wypełniającymi go postulatami zwrócono się wówczas do Komisji Europejskiej, Rady Ministrów, Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z prośbą o ich poparcie i pomoc w realizacji. Dokument nie ma charakteru prawnego, jednak wywiera znaczący wpływ na politykę społeczną w krajach członkowskich Unii Europejskiej.

EPA zrzesza ponad 70 organizacji edukacyjnych z krajów Wspólnoty Europejskiej, Polski i Słowacji. Jedynym polskim członkiem EPA jest Społeczne Towarzystwo Oświatowe, będące pierwszym niezależnym stowarzyszeniem rodzicielskim działającym w obszarze byłego bloku socjalistycznego. Jako takie reprezentuje na forum EPA interesy dzieci i rodziców skupionych nie tylko w obrębie swojego stowarzyszenia.

Karta Praw i Obowiązków Rodziców w Europie

 1. Rodzice mają prawo do wychowywania swoich dzieci w duchu tolerancji i zrozumienia dla innych, bez dyskryminacji wynikającej z koloru skóry, rasy, narodowości, wyznania, płci oraz pozycji ekonomicznej.
Rodzice mają obowiązek wychowywać swoje dzieci w duchu odpowiedzialności za siebie i za cały ludzki świat.

 2. Rodzice mają prawo do uznania ich prymatu jako "pierwszych nauczycieli" swoich dzieci.
Rodzice mają obowiązek wychowywać swoje dzieci w sposób odpowiedzialny i nie zaniedbywać ich.

 3. Rodzice mają prawo do pełnego dostępu do formalnego systemu edukacji dla swoich dzieci z uwzględnieniem ich potrzeb, możliwości i osiągnięć.
Rodzice mają obowiązek zaangażowania się jako partnerzy w nauczaniu ich dzieci w szkole.

 4. Rodzice mają prawo dostępu do wszelkich informacji o instytucjach oświatowych, które mogą dotyczyć ich dzieci.
Rodzice mają obowiązek przekazywania wszelkich informacji szkołom, do których uczęszczają ich dzieci, informacji dotyczących możliwości osiągnięcia wspólnych( tj. domu i szkoły) celów edukacyjnych.

 5. Rodzice mają prawo wyboru takiej drogi edukacji dla swoich dzieci, która jest najbliższa ich przekonaniom i wartościom uznawanym za najważniejsze dla rozwoju ich dzieci.
Rodzice mają obowiązek dokonania świadomego wyboru drogi edukacyjnej, jaką ich dzieci powinny zmierzać.

 6. Rodzice mają prawo domagania się od formalnego systemu edukacji tego, aby ich dzieci osiągnęły wiedzę duchową i kulturową.
Rodzice mają obowiązek wychowywać swoje dzieci w poszanowaniu i akceptowaniu innych ludzi i ich przekonań.

 7. Rodzice mają prawo wpływać na politykę oświatową realizowaną w szkołach ich dzieci.
Rodzice mają obowiązek osobiście włączać się w życie szkół ich dzieci i stanowić istotną część społeczności lokalnej.

 8. Rodzice i ich stowarzyszenia mają prawo wydawania opinii i przeprowadzania konsultacji z władzami odpowiedzialnymi za edukację na wszystkich poziomach ich struktur.
Rodzice mają obowiązek tworzyć demokratyczne, reprezentatywne organizacje na wszystkich poziomach. Organizacje te będą reprezentowały rodziców i ich interesy.

 9. Rodzice mają prawo do pomocy materialnej ze strony władz publicznych, eliminującej wszelkie bariery finansowe, które mogłyby utrudnić dostęp ich dzieci do edukacji.
Rodzice mają obowiązek poświęcać swój czas i uwagę swoim dzieciom i ich szkołom, tak aby wzmocnić ich wysiłki skierowane na osiągnięcie określonych celów nauczania.

10. Rodzice mają prawo żądać od odpowiedzialnych władz publicznych wysokiej jakości usługi edukacyjnej.
Rodzice mają obowiązek poznać siebie nawzajem, współpracować ze sobą i doskonalić swoje umiejętności "pierwszych nauczycieli" i partnerów w kontakcie: szkoła - dom.