Temat: Pedagogika pracy jako
dyscyplina pedagogiczna
1.Rodowód pedagogiki pracy,
2.Przedmiot, zadania i działy pedagogiki pracy oraz dominujace tereny badań,
3.Miejsce pedagogiki pracy wsród nauk pedagogicznych i nauk o pracy
1. Pojęcie pedagogiki pracy-powstanie i rozwój pedagogiki pracy:
Pedagogika pracy, chociaż jest młodą dyscypliną pedagogiczną, ma jednak — jak wykazuje Tadeusz Nowacki — długi rodowód. Związana jest nierozłącznie z ruchami społecznymi, szczególnie z zagadnieniem stosunku człowieka do pracy.
Pierwsze wyraziste i konsekwentne określenie wysokiej wartości pracy w wychowaniu znajdujemy w poglądach takich przedstawicieli utopijnego kierunku filozofii, jak Thomas Morę, Tomasso Cam-panella, Morelly i inni, którzy zajmując się wychowaniem wyznaczali pracy szczególną rolę. Od tego okresu zagadnieniem pracy i wychowaniem przez pracę zajmują się niemal wszyscy myśliciele, w tym Jan Amos Komensky, Samuel Hartlib, William Petty, John Bellers, John Locke i Jean Jacąues Rousseau, a także encyklopedyści.
W Polsce problematyka wychowania przez pracę żywo interesuje i nurtuje takich reformatorów Komisji Edukacji Narodowej, jak Grzegorz Pirambwicz, Antoni Popławski, Adolf Kamieński i inni, który uznani być mogą za prekursorów pedagogiki pracy. Oni właśnie postulowali to, co dziś nazwalibyśmy kształceniem politechnicznym, a także propagowali objęcie kształceniem zawodowym chłopów i mieszczan.
Mimo że w czasach Komisji Edukacji Narodowej idea wychowania przez pracę i przygotowania młodzieży do pracy w gospodarstwie przyjęła już treści konkretne, to jednak realizacja tychże przypadła dopiero Stanisławowi Staszicowi. Właśnie jemu zawdzięczamy głównie koncepcję i realizację kształcenia i wychowania zawodowego na potrzeby gospodarki kraju, gdyż nadał on relacji: człowiek — wychowanie — praca realne treści i kształty. Z tego też względu S. Staszica nazywamy ojcem polskiego szkolnictwa zawodowego. W XIX w. problematyka, wchodząca w skład dziedziny, zwanej dzisiaj pedagogiką pracy, żywo interesuje twórców marksizmu. Szczególnego znaczenia nabierają poglądy Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, a w późniejszym okresie poglądy Włodzimierza Iljicza Lenina i Nadieżdy K. Krupskiej. Interesujące są też poglądy i dążenia twórców różnych odmian szkoły pracy.
W latach międzywojennych w Polsce omawiana problematyka interesuje Władysława Przanowskiego, Wiktora Ambroziewicza, Władysława Spasowskiego, Stefana Rudniańskiego, Henryka Rowi-da i innych propagatorów wychowania przez pracę oraz kształcenia politechnicznego. Ich ideę przewodnią stanowiły w dużym stopniu poglądy pedagogiczne K. Marksa, W. I. Lenina i N. K. Krupskiej
W pierwszych latach powojennych najwięcej uwagi poświęcono tworzeniu nowego szkolnictwa zawodowego, przy czym, ze zrozumiałych względów, dominowały prace organizacyjne oraz programowe. Dopiero od lat sześćdziesiątych można wyraźniej dostrzec początki wyodrębniania się nowej dyscypliny pedagogicznej — pedagogiki pracy. Rola inicjatywna i sterująca przypadła, i przypada nadal, prof. dr T. Nowackiemu.
2. Przedmiot,zadania i działy pedagogiki pracy oraz dominujące tereny badań:
Obszary problemowe pedagogiki pracy:
W latach (siedemdziesiatych) opacowano główne obszary pedagogiki pracy, a zarazem działy pedagogiki pracy, stało się to gł. z inicjatywy Zygmunta Wiatrowskiego.
Wyróżniono trzy nastepujace dzialy:
· Pedagogikę przedzawodową
· Pedagogikę zawodową
· Pedagogikę zakladu pracy
I.Pedagogika przedzawodowa.
Obszar pedagogiki przedzawodowej obejmuje to wszystko, co decyduje o rozwoju jednostki w okresie poprzedzającym kształcenie zawodowe i co zbliża ją do wyboru zawodu zgodnie z warunkami osobistymi i potrzebami społecznymi. W obszarze tym mieści się kształcenie ogólne widziane jako podstawa kształcenia zawodowego, wychowanie przez pracę realizowane w domu rodzinnym, w przedszkolu i w szkole ogólnokształcącej (podstawowej i średniej), kształcenie politechniczne, preorientacja oraz orientacja szkolna i zawodowa, wreszcie — przyuczenie do zawodu realizowane głównie w szkole ogólnokształcącej i w zakładzie pracy.
II.Pedagogika zawodowa.
Obszar pedagogiki zawodowej zawiera kształcenie ogólnozawodowe i specjalistyczne, realizowane w różnych instytucjach kształcenia zawodowego, głównie w szkole zawodowej i w zakładzie pracy, prowadzące do uzyskania kwalifikacji zawodowych oraz warunkujące przydatność zawodową, wysoką wydajność i zadowolenie z wykonywanej pracy, W obszarze tym znajdują się cele, treści i programy kształcenia i wychowania zawodowego, proces kształcenia zawodowego, formy, metody i środki kształcenia zawodowego, warunki skuteczności i wyniki kształcenia zawodowego, w tym powodzenia i niepowodzenia szkolne uczniów szkół zawodowych, losy oraz przydatność zawodowa absolwentów szkół zawodowych, wreszcie — orientacja i poradnictwo zawodowe oraz struktura i organizacja kształcenia zawodowego w Polsce i na świecie, jak również problematyka wychowania w szkole zawodowej.
III.Pedagogika zakładu pracy. Obszar pedagogiki zakładu pracy obejmuje doskonalenie zawodowe realizowane w całym okresie aktywności zawodowej pracownika i prowadzące do nieustannego
wzbogacania osobowości człowieka pracy oraz do mistrzostwa w zawodzie. W obszarze tym mieści się dokształcanie zawodowej pracujących, doskonalenie ogólne i zawodowe pracujących, w tym funkcje doskonalenia zawodowego, szczeblowy system doskonalenia zawodowego, dochodzenie do bogatej osobowości człowieka pracy i do mistrzostwa w zawodzie, poradnictwo zawodowe, problemy kształcenia ustawicznego oraz zakład pracy jako środowisko wychowawcze.
Naukowe i metodologiczne podstawy pedagogiki pracy. W obszarze naukowych i metodologicznych podstaw pedagogiki pracy mieści się związek pedagogiki z innymi dyscyplinami naukowymi, historia kształcenia zawodowego i przygotowania do pracy zawodowej, wpływ rewolucji naukowo-technicznej na proces kształcenia i doskonalenia zawodowego oraz na proces pracy człowieka, kształcenie i doskonalenie zawodowe w jednolitym systemie edukacji narodowej, teoretyczne podstawy kształcenia i doskonalenia zawodowego, problemy zawodoznawstwa, problemy osobowości i postawy zawodowej ze szczególnym uwzględnieniem wiedzy i świadomości zawodowej oraz motywacji i umiejętności, wreszcie problemy pedeutologiczne i metodologiczne.
Tereny badawcze pedagogiki pracy
Jak z powyższego wynika wykaz problemów i zagadnień składających się na przedmiot pedagogiki pracy jest stosunkowo długi i bogaty, a przecież jeszcze nie zamknięty.
Do najbardziej typowych terenów badawczych pedagogiki pra-cy należą:
dom rodzinny, przedszkole i szkoła oraz inne ośrodki wychowania przez pracę i kształtowania osobowości młodego człowieka,
szkoły i inne ośrodki (instytucje) wychowania spełniającefunkcję przygotowania młodzieży do wyboru zawodu (dom rodzinny, szkoła ogólnokształcąca, organizacje młodzieżowe, środki masowego przekazu itp.),
szkoły i inne placówki oświatowo-wychowawcze realizująceproces przygotowania do pracy zawodowej (w tym i zakłady pracy),
ośrodki kształcenia ustawicznego pracowników, w tym szkoły dla pracujących, kursy i studia podyplomowe, zakłady pracyi organizacje społeczne prowadzące różne formy ustawicznej oświaty zawodowej,
ośrodki prowadzące badania nad organizacją i skutecznościąkształcenia i doskonalenia zawodowego,
zakłady pracy traktowane jako znaczące środowiska wychowania.
W następstwie powyższych ustaleń i wymagań naukoznawczych pedagogikę pracy przyjęlo się okreslać jako subdyscyplinę naukową, której przedmiotem badań sa pedagogiczne aspekty relacji: czlowiek-wychowanie-praca, chociaż często akcentuje się też drugą relację trójczlonową:czlowiek-obywatel-przcownik- jako również dobrze oddajacą istotne problemy i zadania tej nowej dyscypliny pedagogicznej. Wynika z tego ,że o przedmiocie pedagogiki pracy stanowią te wszystkie uklady i związki przedmiotowo-tresciowe, przez które nade wszystko przewija się idea przygotowania czlowieka do przcy zawodowej, ale także idea pomyslnego oraz wielostronnie skutecznego udzialu czlowieka w tej pracy.
Konkretyzujac tę myśl, można stwierdzić, że: przez pedagogikę pracy rozumiemy dyscyplinę pedagogiczną, której przedmiotem zainteresowań i badań naukowych są problemy wychowania przez pracę, kształcenia politechnicznego, przygotowania do pracy zawodowej i doskonalenia ogólnego oraz zawodowego pracowników, a także problemy wychowawcze zakładu.
3.Miejsce pedagogiki pracy wśród nauk pedagogicznych i nauk o pracy:
Klasyfikacja nauk pedagogicznych
Nauki pedagogiczne stanowią już rozbudowaną grupę nauk zajmujących się zagadnieniami wychowania, kształcenia i oświaty. Jak stwierdza Stefan Wołoszyn1, globalny charakter myślenia tradycyjnej pedagogiki rozwijanej jako „sztuki wychowania" zastępuje współcześnie coraz bardziej zróżnicowany i wyspecjalizowany system dyscyplin pedagogicznych.
W literaturze spotkać się. można z różnymi próbami klasyfikacji nauk pedagogicznych. W ujęciu ogólniejszym, przy tym tradycyjnym, wyróżnia się: pedagogikę ogólną, teorię wychowania, historię wychowania i dydaktykę. Szczegółowa analiza prowadzi jednak do klasyfikacji bardziej złożonej. Niżej zamieszczono wykaz i strukturę dyscyplin pedagogicznych, tworzących system nauk pedagogicznych, w koncepcji Polskiej Akademii Nauk, zmodyfikowanej przez autora niniejszych rozważań.
System nauk pedagogicznych
2. 3.
1.Pedagogika ogólna
Historia oświaty i wychowania oraz doktryn pedagogicznych
Teoria wychowania
· Teoria wychowania społeczno-moralnego
· Teoria wychowania fizycznego
3.3Teoria wychowania estetycznego4.Dydaktyka
· Dydaktyka ogólna
· Dydaktyka rozwojowa
· Dydaktyka szczegółowa
· Technologia dydaktyczna5. Teoria kształcenia ustawicznego6.Pedagogika kierunkowa
· Pedagogika wychowania rodzinnego
· Pedagogika wychowania przedszkolnego i wczesnoszkolnego
· Pedagogika wychowania szkolnego (ze szczególnymuwzględnieniem szkoły ogólnokształcącej)
· Pedagogika szkoły wyższej
· Pedagogika pracy (przed zawodowa, zawodowa, zakładu pracy)
· Pedagogika społeczna (w tym opiekuńcza)
· Pedagogika dorosłych (andragogika)
· Pedagogika specjalna
7.
6.9. Gerontologia pedagogicznaInne dyscypliny pedagogiczne
· Pedagogika porównawcza
· Pedeutologia
· Pedagogika cybernetyczna
· Polityka oświatowa
· Ekonomika oświaty
Wspomniany już S. Wołoszyn wyraża pogląd, że można stosować zamiennie nazwy — nauki pedagogiczne i pedagogika, jednak pod warunkiem pojmowania pedagogiki w znaczeniu globalnym, a więc jako ogólnej nauki o wychowaniu człowieka.
Zadania pedagogiki
Zgodnie z przedstawioną wyżej klasyfikacją nauk pedagogicznych mówić można o różnych zadaniach tych nauk. W ujęciu ogólnym podstawowym zadaniem pedagogiki jest wyposażenie tych, którzy zajmują się organizacją procesów dydaktycznych i wychowaw...
szyszka250