WYWOŁANIE I UTRWALANIE GŁOSKI r, ORAZ GŁOSEK S,Z,C,DZ, Ś,Ź,Ć,DŹ, SZ,Ż,CZ,DŻ.doc

Ćwiczenia oddechowe przygotowujące do wywoływania głosek syczących

1.             Dmuchanie na chorągiewki i wiatraczki.
2. Tańczący płomyczek - dmuchanie na płomień świecy, tak by wyginać go pod wpływem dmuchania.
3. Łódki - dmuchanie na papierowe łódki, lekkie przedmioty pływające w misce z wodą.
4. Wydmuchiwanie baniek mydlanych.
5. Dmuchanie na papierowe ozdoby zawieszone na nitkach różnej długości. Przy tych ćwiczeniach posługujemy się raz nosem, raz ustami.
6. Kto dmuchnie dalej? - zdmuchiwanie kulki waty kosmetycznej, lekkich przedmiotów.
7. Wyścigi samochodowe - dmuchanie na papierowe kulki po wytyczonej trasie (narysowanej na podłodze, kartce).
8. Mecz piłkarski - przedmuchiwanie piłeczki pingpongowej do osoby siedzącej naprzeciwko, staramy się wbić gola w bramkę zbudowaną z klocków (bramka może być jedna, ustawiona na środku stołu lub kilka w różnych miejscach).
9. Gotowanie wody - dmuchanie przez rurkę do wody, aby tworzyły się pęcherzyki powietrza. Dmuchamy na zmianę: długo - krótko - jak najdłużej, słabo - mocno - bardzo mocno - gotuje się i kipi!
10. Gotowanie obiadu - rozdmuchiwanie w naczyniu chrupek, ryżu, kaszy, pociętej gąbki, kawałków styropianu.
11. Nadmuchiwanie baloników, zabawek i piłek z folii.
12. Próby gwizdania.
13. Gra na instrumentach muzycznych: organkach, trąbce, gwizdku.
14. Gra na grzebieniu owiniętym cienką bibułką.
15. Rozdmuchiwanie kropli farby wodnej na podkładce z tworzywa sztucznego.

Ćwiczenie języka.

§         Zabawa "Język na defiladzie - język maszeruje jak żołnierz na defiladzie.

raz - czubek języka na górną wargę,

dwa - czubek języka do lewego kącika ust,

trzy - czubek języka na dolną wargę,

cztery - czubek języka do prawego kącika ust.

§         Zabawa "Języczek wędrowniczek" - opowiadanie.

Język wybrał się na wycieczkę do lasu. Pojechał tam na koniu - mlaskanie. Na łące zostawił konia - prr. Następnie rozejrzał się dookoła - język ruchem okrężnym oblizuje wargi. Potem wszedł do lasu - chowamy głęboko język w głąb jamy. Przeszedł las wzdłuż i w szerz. A wtedy przedarł się przez gęstwinę gęstwinę krzewów i drzew - język przeciskamy przez zaciśnięte zęby górne i dolne. Zauważył, ze zrobiło się ciemno. Rozejrzał się w prawo i w lewo, spojrzał w górę i w dół - przesuwamy język w wymienionych kierunkach. Wsiadł na konia i pojechał do domu - kląskanie językiem.

Ćwiczenia warg.

§         Górną wargę zaciskami na dolną, dolną kładziemy na górna. Ćwiczenia te wykonujemy na przemian.

§         Górnymi zębami zaciskamy wargę dolną i mocno wypychamy powietrze.

§         Wysuwami wargi i rozchylamy. Ćwiczenia te wykonujemy naprzemiennie,

§         Lekko wysuwamy wargi do przodu i kierujemy je w prawo i w lewo.

§         Ściągamy wargi do przodu i robimy ruch okrężny: najpierw w jedna stronę, później w drugą.

§         Górną wargą zasłaniamy górne zęby, dolna warga zasłaniamy dolne zęby i otwieramy i zamykamy buzię.

§         Łączymy wargi płasko i rozciągami tak jak przy głosce "i".

Ćwiczenia podniebienia miękkiego.

§         Zabawa "Leniuszek" - nauczyciel opowiada historię o chłopcu, który nic nie chciał robić, tylko cały czas ziewał. Rano nie pomagał mamie, nie chciał się ubrać, sam jeść, myć zębów, tylko ziewał, bo się nudził - dziecko naśladuje ziewanie.

§         Język wyciągnięty z ust -kaszlemy - jak chory miś.

§         Wciąganie powietrza przez rurkę - przenoszenie skrawków papieru za pomocą rurki.

Ćwiczenia żuchwy.

§         Opuszczanie i unoszenie dolnej szczęki.

§         Przesuwanie dolnej szczęki w lewą stronę, a następnie w prawą.

§         Wysuwanie dolnej szczęki do przodu - wargi pozostają rozchylone.

§         Wykonywanie ruchów żucia.

§         Chwytanie dolnymi zębami górnej wargi.

§         Podsuwanie dolnej wargi pod górne zęby.

Etap wywołania głoski

     Po wykonaniu ćwiczeń usprawniających motorykę aparatu artykulacyjnego przechodzimy do wywoływania głoski "s" w izolacji. Polecamy dziecku aby spełniło następujące warunki:

język swobodnie leży za dolnymi zębami, czubek języka dotyka zębów, jeśli dziecko ma problemy z wykonaniem tego ćwiczenia, to możemy je ułatwić, zróbmy supeł z nitki dentystycznej i wsuńmy go pomiędzy dolne jedynki, polećmy dziecku, aby dotykało supła czubkiem języka
następnie polecamy mocno rozciągnąć wargi, jak przy szerokim uśmiechu lub wypowiadaniu samogłoski "i"
zwracamy uwagę, aby zęby były lekko złączone

Układ artykulatorów pokazujemy w lustrze, gdy dziecko świadomie, prawidłowo wykonuje powyższe polecenia możemy przystąpić do wywoływania "s". Polecamy dziecku wymawiać długie ssss, kontrolując strumień powietrza na ręce. Spółgłoskę "s" wywołujemy najpierw izolowaną, a kiedy jest prawidłowa łączymy ją z samogłoskami. Nie spieszymy się i nie pomijamy kolejności ćwiczeń. Głoska "s" musi być dobrze utrwalona, gdyż jest ona podstawową dla całego szeregu s, z, c, dz.
Jeśli dziecko nie potrafi prawidłowo wypowiedzieć "s" o poprośmy je aby spróbowało wymówić: eeeeessss . Inną metodą wywołania głoski "s" jest kilkakrotne powtarzanie ttttt, początkowo powoli potem coraz szybciej.
     Najłatwiejszym i dość szybkim sposobem dochodzenia do poprawnej wymowy "s" jest wyjście od spółgłoski "f". W czasie przedłużającego wymawiania ffff polecamy zbliżyć zęby górne i dolne i maksymalnie je odkryć, pokazać, wyszczerzyć, pokazujemy dokładnie ten układ w lustrze, mówiąc "zobacz jak ja to robię", prosimy aby dziecko rozszerzyło wargi, jeśli nie potrafi tego uczynić samo, wówczas rozciągamy je palcami.
     Po zakończeniu pierwszego etapu, czyli po wywołaniu głoski "s" w izolacji przystępujemy do zabaw z uzyskaną głoską. Naśladujemy syk węża, powietrze uchodzące z dziurawego balona lub piłki. Ćwiczymy długie sss i krótkie s, s, s.
      Utrwalamy artykulację głoski "s" w izolacji, aby móc przejść do kolejnego etapu czyli łączenia "s" z samogłoskami
     Drugi etap to łączenie wyćwiczonej głoski "s" z samogłoskami, zaczynamy od łączenia "s" z "e", ze względu na zbliżone cechy artykulacyjne samogłoski "e" i spółgłoski "s"(rozciągnięcie kącików ust). Tworzymy sylaby: se, sy, sa, so, su, es, ys, os, as, us, ese, asa, oso, ysy, usu, do ćwiczeń tych możemy wykorzystać lizak logopedyczny. Pamiętajmy o polisensorycznej zasadzie kojarzenia, którą wykorzystajmy w utrwalaniu prawidłowej wymowy głoski "s", dlatego też ćwiczone sylaby wymawiajmy i zapisujmy jednocześnie, włączając zmysły kinestezyjny, słuchu i wzroku.

·                      przedłużanie głoski c pozwala uzyskać s,

·                      głośne wymawianie c pozwala uzyskać dz,

·                      głośne wymawianie s pozwala uzyskać z.

·                      Głoskę z można uzyskać też poprzez przedłużanie głoski dz.

·                      przedłużone dz pozwala uzyskać z,

·                      ciche wymawianie z w efekcie daje s,

·                      ciche wymawianie dz daje w efekcie c,

·                      przedłużanie c doprowadzi do głoski s.

UTRWALANIE

W sylabach

48

sa, so, se, su, sy

Tworzę nowe sylaby

asa, aso, ase, asu, asy

osa, oso, ose, osu, osy

esa, eso, ese, esu, osu

usa, uso, use, usu, usy

ysa, yso, yse, ysu, ysy

W wyrazach

sad, sala, salon, sanki, sałata, samolot, samochód, sakiewka, sarna, sowa,

sok, sowa, soda, sopel, sokół, sobota

sen, sekunda

sum, sufit, supeł, sukno, suwak, sukienka, sumienie

syn, syfon, sylaba, sypialnia, sygnał, syrena, syrop, ser,sen, sekunda, sad, sala, sanki, sałata, sok, sowa, sopel, sobota, sum, sufit, sól, suwak, sukienka, syn, sylaba, sypialnia, schody, sklep, skakanka, sława, słoik, spodek, spinka, stopa, stal, smok, staw, spodnie

masa, kasa, klasa, pasek, basen, kiełbasa, fasola, osoba, osa,

osoba, asfalt, blask, posada, nosek, piosenka, włosy, busola, fusy, wesele,

deseń, wysypka, pisanka, wąsy mięso, deska, miska, pisklę, masło

wiosło, wiosna, zaspa, ospa, list, naparstek, beksa, balsam, taksówka, majster. nosek, piasek, kasa, pasek, basen, fasola, osoba, osa, kosa, piosenka, włosy, osada, fusy, wesele, deser, piosenka, wąsy, mięso, wosk, list, kiosk, opaska, most, pasta, usta, chustka, kapusta, taksówka,
 

as, las, bas, kwas, hałas, kompas, ananas, nos, los, kos, włos, głos, kłos, odgłos, kaktus, autobus, pies, owies, magnes, lis, bis, napis, wąs, kęs, kleks, stos.

 as, las, kos, bas, kwas, los, atlas, atłas, ananas, nos, włos, glos, kłos, kaktus, autobus, pies, owies, lis, napis, wąs, kleks, klops, konkurs

[s] w zwrotach

słodki sok; doskonały słuch
spokojny sen; wąskie spodnie
snopek słomy ;miejski autobus
samochód osobowy ;postój taksówek
smutna piosenka ;wiejskie wesele
pusta sala; wspaniały pomysł
ostatnia sylaba; sosnowe deski
wiosenna sałata; wysokie schody
słodki sok

słona sól

spokojny sen

snopek słomy

sękata laska

samochód osobowy

smutna piosenka

pusta sala

niebieska sukienka

ostatnia sylaba

wiosenna sałata

wysokie schody

jasna smuga

wąskie spodnie

doskonały słuch

miejski autobus

wiejskie wesele

postój taksówek

pstra pisanka

garstka pestek

sosnowe deski

[S] w  zdaniach

To stół, a to sanki.
To jest stół, a to są sanki.
To jest duży stół, a to są małe sanki.
To jest spokojny pies.
Pies stoi smutny.
Las jest gęsty.
W lesie są smukłe sosny.
Na wiosnę pod lasem rosną sasanki.
Włosy są spięte spinką.
Po stawie pływają gąski.
Sabinka ma sukienkę w paski.
Mama wysłała Sławka do sklepu.
Klasa słucha wesołej piosenki.
Samochód stoi na postoju.
Pies stoi smutny.

W lesie rosną wysokie sosny.

Wiosną rosną sasanki.

Po stawie pływają gąski.

Włosy są spięte spinką.

Sabinka ma sukienkę w niebieskie paski.

Syfon stoi na stole.

Mama wysłała Sławka do sklepu.

Stefan dostał stopień z polskiego.

Samochód stoi na postoju.

Notes został zapisany.

Sarenka skubie listki.

Na polu stoją snopki.

Samolot startuje z lotniska.

Staś ma stalówkę.

Klasa jest smutna.

Samolot leci wysoko.

Sebastian lubi sałatę.

Zosia myje się sama.

Samochód stoi na parkingu.

Sylwek sam narysował słonia.

Staś zainstalował system alarmowy.

Sylwia jest samotna.

Sabinka ma skręcone włosy.

Stach otrzymał list.

Sąsiad kupił stolik.

Stolarz stanął obok stosu desek..

Spokojny Stefan zasnął w samochodzie.

Kostek lubi smakołyki.

Wujek Sam lubi smakołyki.

Sabinka pije sok.

Stefek ma nowy samochód.

Stasia dostała nową suknię.

Sylwia je słodycze.

Staś skacze przez skakankę.

Różnicowanie dźwięków

Posłuchaj, będę mówiła wyrazy, kiedy powiem źle to klaśniesz w ręce.

sanki - szanki

rak - lak

kawa - tawa

sok - szok

syrop - szyrop

lower - rower

szałata - sałata

...