Alianse strategiczne, fuzje i przejecia- referat.doc1.doc

ALIANSE STRATEGICZNE, FUZJE I PRZEJĘCIA

          Transakcje łączenia się przedsiębiorstw są jedną z podstawowych form rozrostu przedsiębiorstw już od ponad stu lat. W krajach wysoko uprzemysłowionych wielkie korporacje powstały najczęściej na drodze łączenia się bądź przejmowania innych podmiotów.

          Gwałtowny rozwój aliansów w ostatnich latach związany jest głównie ze zmianą warunków funkcjonowania przedsiębiorstw i powstaniem nowych zjawisk w ich otoczeniu. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują:

·          tzw. trend w kierunku globalizacji rynków,

·          gwałtowny postęp techniczno- technologiczny,

·          czynniki polityczne[1].

Rys. 1. Metody zewnętrzne realizacji strategii rozwoju oraz rodzaje połączeń przedsiębiorstw

Źródło:  Z. Pierścionek Strategie konkurencji i rozwój przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 2003, s. 385.

1.        Pojęcie i cechy aliansu strategicznego

Alians to związek między przedsiębiorstwami, którego zamierzeniem jest zrealizowanie przez partnerów wspólnego celu.

              W świetle tej definicji alians odróżniają od innych form kooperacji cztery atrybuty:

ü        Podział odpowiedzialność zarządzania aliansem

ü        Utrzymanie tożsamości organizacyjnej każdego z partnerów

ü        Stały transfer zasobów między partnerami

ü        Niepodzielność, integralność projektu lub instytucji aliansu[2].

Obszar powstawania aliansu:

Rys. 2. Obszar powstawania aliansu

Źródło: M. Romanowska, Alianse strategiczne przedsiębiorstw, str. 11.

Jeżeli w stosunkach między p[przedsiębiorstwami dominuje rywalizacja, mamy do czynienia z tradycyjnie rozumiana konkurencją. Jeżeli natomiast dominuje współpraca, konkurenci zmierzają do integracji. Alians może powstać wtedy kiedy nie ustaje rywalizacja między przedsiębiorstwami, ale jest ona czasowo i w wybranym obszarze działania świadomie ograniczana[3].

2.        Warunki tworzenia aliansu strategicznego:

Warunki konieczne, aby można było mówić o trwałości aliansów i dojściu do ich zawarcia w związku z utrzymaniem stabilizacji, ukierunkowane są na:

·         Zgodność celów strategicznych obu partnerów,

·         Zgodność kulturową i komunikacyjną,

·         Korzyści dla każdego z uczestników,

·          Zgodność związaną z warunkami prawno-administracyjnymi,

·         Dobór odpowiedniej kadry menedżerskiej[4].

Zdaniem C.L. Hunga alians musi spełniać cztery warunki:

ü        Cel gospodarczy działalność,

ü        Długoterminowy charakter przedsięwzięcia,

ü        Różnorodne zasoby wnoszone przez uczestników aliansu,

ü        Aktywny udział aliansów w tworzeniu i zarządzaniu aliansem

Definicja według G. Blanca: Alianse strategiczne to różne formy współpracy między aktualnymi lub potencjalnymi konkurentami, którzy zdecydowali się wspólnie prowadzić jakieś przedsięwzięcie lub rodzaj działalności, łącząc i koordynując swoje zasoby, środki i umiejętności[5].

3.        Cele aliansów i motywy ich  tworzenia.

R. P. Lynch twierdzi, że, głównym celem aliansu jest osiągnięcie efektu synergicznego. Kiedy słabe strony jednego z partnerów są zrównoważone mocnymi stronami innego, ujawniają się siła i sens aliansu.

Cele aliansu:

1. Zdobycie nowego rynku zbytu poprzez nawiązanie współpracy z zewnętrzną firmą spełniającą oczekiwania firmy inicjującej alians. Alians strategiczny musi opłacić się obu stronom, gdyż w przeciwnym wypadku aliansowi grozi rozpad (niejednokrotnie bardzo gwałtowny i przynoszący duże straty obu stronom, a zwłaszcza mniejszemu aliantowi). Alians strategiczny pozwala również wzmocnić pozycję współpracujących ze sobą firm wobec silniejszych konkurentów (dwie dotychczas słabsze firmy stają się silniejsze po dokonaniu aliansu).

2. Chęć uratowania przedsiębiorstwa będącego w trudnej sytuacji finansowej z powodu długów lub przestarzałej technologii. Słabsze przedsiębiorstwo dąży do nawiązania współpracy z silniejszym partnerem w celu zdobycia kapitału i nowej technologii umożliwiającej utrzymanie się na rynku lub produkcję pod marką silniejszego partnera. Taki alians może przybrać formę joint venture lub też zostać przekształcony w fuzję.

3. Ograniczenie kosztów reklamy poprzez nawiązanie współpracy z dotychczasowym konkurentem. Ponieważ walka konkurencyjna generuje wysokie koszty związane z walką o udziały w rynku i chęcią wyeliminowania konkurenta, dwie konkurujące ze sobą firmy mogą dojść do wniosku, że lepiej opłaca się nawiązać współpracę z korzyścią dla obu stron. Alians często chroni przed wyniszczeniem jednej z firm lub nawet obu firm z powodu wojny cenowej doprowadzającej do tego, że działalność przestaje się opłacać. Aliantami mogą być również firmy, które dotychczas nie konkurowały ze sobą i nie nawiązywały kontaktów, ale ze względu na sytuację na rynku chcą podjąć współpracę.

4. Ograniczenie ryzyka finansowego związanego z wejściem na nowy rynek. Dla mniejszych firm alians strategiczny jest jedyną szansą wejścia na nowy rynek zbytu i rozszerzenia swojej działalności

5. Zdobycie nowej wiedzy (know how) poprzez zacieśnienie współpracy między zarządami obu firm, które postanawiają wymieniać się zdobytym doświadczeniem w celu osiągnięcia obopólnej korzyści. Wymiana know how pozwala zwiększyć skuteczność działalności na rynku, uniknąć błędów popełnionych wcześniej przez jednego z aliantów i ograniczyć ryzyko związane z rozszerzeniem działalności. Zacieśnienie współpracy nie wyklucza zachowania samodzielności obu firm w podejmowaniu decyzji strategicznych i marketingowych (np. dotyczących reklamy dostosowanej do konkretnego odbiorcy na konkretnym rynku). Obie firmy mogą również w dalszym ciągu zachować w tajemnicy informacje poufne.

6. Wymiana pracowników i praktykantów pozwalająca im poznawać nową kulturę pracy i poszerzać zdobytą już wiedzę. Przykładem aliansu mającego na celu wymianę międzynarodową są przede wszystkim umowy o współpracy pomiędzy szkołami i uczelniami wyższymi z różnych krajów. Istnieją również umowy partnerskie pomiędzy współpracującymi ze sobą miastami (alianse mogą dotyczyć również organizacji non-profit, takich jak np. fundacje oraz miast, gmin, powiatów itp.)

7. Ochrona przed przejęciem przez większą i mocniejszą na danym rynku firmę. Dzięki aliansowi strategicznemu współpracujące ze sobą firmy mogą zyskać lepszą pozycję na rynku. Firmy działające w podobnych branżach mogą później przekształcić alians w fuzję, co pozwala stworzyć nową większą organizację posiadającą nową silniejszą markę i co za tym idzie silniejszą pozycję na rynku[6].

P. Lolange, J. Roos i P. Bronn dostrzegają cztery główne motywy zawierania aliansów:

ü        Obronę pozycji – dotyczy liderów, którzy znajdują dostęp do nowych umiejętności, rynków, technologii lub specyficznych zasobów i utrzymują wysoką pozycję konkurencyjną , np.: liczne alianse zawierane przez IBM z firmami softwarowymi

ü        Poprawa pozycji jest celem przedsiębiorstwa zajmującego ważnym dla firmy sektorze pozycję jednego z naśladowców alians w tym przypadku służy umocnieniu pozycji konkurencyjnej firmy i daje jej szanse na zatakowanie i zdobycie pozycji lidera w sektorze, np.: alians zawarty przez SAMB Automobile z General Motors

ü        Utrzymanie się w sektorze jest celem przedsiębiorstw, które zajmują pozycję lidera w sektorach o mniejszym znaczeniu, w tym przypadku alians staje się jedynym sposobem zainwestowania w tę działalność i wyeksploatowania w efektywny sposób schyłkowego lub jeszcze nie dość atrakcyjnego dla firmy sektora np.; alians szwedzkiego Ericssona z General Electric dotyczące radia komórkowego

ü        Restrukturyzacja jest celem przedsiębiorstwa, które w sektorze o małym znaczeniu nie zajmuje uprzywilejowanej pozycji. Dla firmy jest to okazja do ostatecznego opuszczenia sektora, albo do znaczącej zmiany pozycji w niej ( w dotychczasowym segmencie) lub rozpoczęcia działalności np.: szwedzka firma Bulten AB dzięki licznym aliansą z innymi producentami zrestrukturyzował się i ma dziś stabilną pozycję rynkową[7].

                                            Rys 3. Główne motywy zawierania aliansów

                                Źródło: M. Romanowska, Alianse strategiczne przedsiębiorstw, str. 71.

Pozostałe motywy (cele) zawierania aliansów prezentuje tabela 1.

Tabela 1. Cele zawierania aliansów strategicznych

4.        Korzyści i zagrożenia aliansu strategicznego

Korzyści:

ü        Uzyskanie dostępu do lokalnego rynku,

ü        Pełnienie roli stabilizatorów przemysłu,

ü        Uniknięcie szoku konkurencyjnego,

ü        Zwiększenie elastyczności,

ü        Obserwowanie konkurentów

ü        Szybki transfer umiejętności

ü        Szybsze stanie się firmą globalną

ü        Zmniejszenie ryzyka,

ü        Pokonanie barier wejście na rynek

ü        Rozwinięcie związków kulturowych

ü        Zminimalizowanie inwestycji kapitałowych

ü        Ustabilizowanie dochodów

ü        Zwiększenie udziału w rynku regionalnym

ü        Zmniejszenie kosztów rozwoju produktów

ü        Skorzystanie z miejscowej siły roboczej

ü        Lepsze wykorzystanie majątku trwałego

ü        Zmniejszenie udziały wydatków na badania

ü        Zmniejszenie konkurencji

ü        Nabycie zagranicznych technologii

ü        Obejście ograniczeń inwestycyjnych

ü        Zintegrowanie działania firmy[8]

Zagrożenia:

ü        Nieplanowane ujawnienie kluczowych kompetencji partnerowi( wiedza i doświadczenie nabyte w aliansie może zostać szeroko zastosowane w innych sektorach istnienie zatem realna możliwość, żę w aliansach koncentrujących się na specyficznym produkcie lub technologii jeden z partnerów przejmie umiejętności, które znajdują się poza obszarem umowy

ü        „Wciągnięcie jednego, zwykle słabszego, partnera do badań w obszarze dla niego nie istotnym” to poważne ryzyko, na które narażeni są zwłaszcza słabsi partnerzy i w rezultacie silniejsza strona dysponuje pewnego rodzaju pośrednią kontrolą na zasobami słabszego koalicjant

ü        Niemożność zaplanowania kierunku ewolucji aliansu strategicznego ( z czasem jedna ze stron może stwierdzić, że nie potrzebuje już umiejętności lub wiedzy swojego alianta , gdyż sama już nimi dysponuje. W niektórych sytuacjach może to doprowadzić do wrogiego przejęcia słabszej firmy przez silniejszą i nieplanowanej sprzedaży, która zmniejsza wartość akcji tej firmy

5.        Formy organizacyjno prawne aliansów

       Wyróznia się następujące formy aliansów (rys.4):

             Alianse udziałowe - wymagają powołania odrębnego podmiotu gospodarczego np.; joint

                                                venture.

                                             Rys. 4. Formy aliansów strategicznych

                                              Źródło:

Joint venture to typowe porozumienie udziałowe, w wyniku którego powstaje trzeci podmiot. Obaj partnerzy tego typu aliansu wspólnie powołują do życia nową firmę, która reprezentuje ich związek i realizuje interesy obu stron. Spółka joint venture jest rodzajem strategicznego związku, w którym dwie firmy lub więcej tworzą nową, prawnie niezależną jednostkę. Strony łączą środki niezbędne do realizacji założonego celu, wnoszą do nowej jednostki środki pieniężne, aktywa rzeczowe i obrotowe, wiedzę, umiejętności lub inne niematerialne składniki. Aktywnie uczestniczą w nadzorowaniu jednostki w czasie trwania przedsięwzięcia.

Alianse bezudziałowe – współpraca odbywa się w ramach istniejących podmiotów gospodarczych (obejmują kapitałowe i umowy o współpracy w różnych dziedzinach),

Alianse kapitałowe polegają na nabyciu części udziału przez jednego z partnerów lub na wzajemnym wykupie udziałów.

Umowy o współpracy – zaliczają się do nich umowy licencyjne, Franchisingowe, umowy o współpracy w określonej dziedzinie i o stowarzyszeniu się przedsiębiorstw

Umowa licencyjna – polega na udzielaniu przez jednego z partnerów prawa do stosowania jego technologii przez drugiego.

5

Umowa franchisingowa – jest formą współpracy , w której jedna ze stron(dawca) przyznaje drugiej(biorcy) prawo do wykorzystania do celów rynkowych praw dotyczących dóbr lub usług w zamian za wynagrodzenia. Przykładami jest sieci McDonald’s, Burger King, Rank Xerox, Bilikle i Computerland(Polska)

Umowy o współpracy w określonej dziedzinie polega na sformalizowaniu współpracy przedsiębiorstw, daje dużą elastyczność i pozwala zabezpieczyć interesy partnerów,

Umowy o stowarzyszeniu przedsiębiorstw przyjmują trzy formy: grupy interesów(forma współdziałania dużej liczby MSP, które łączą swój potencjał w celu ochrony ich dziedzin działalności przy zachowaniu pełnej niezależności prawnej i ekonomicznej przez każdego z nich), umowy o czasowym stowarzyszeniu( polegają na zrzeszeniu się partnerów do realizacji określonej celu , cechuje się mniejszym stopniem integracji i określonym czasem istnienia), spółka sekretna (polega na utworzeniu odrębnego podmiotu będącego własnością partnerów bez jego rejestracji.

6. Efektywność aliansów

Różne miary operacyjnej efektywności prowadzonych wspólnie działań oraz wzajemnych stosunków mogą wszakże pomóc zidentyfikować pierwsze oznaki zbliżających się kłopotów i doprowadzić do usunięcia ich przyczyn. Możemy wyróżnić cztery wymiary efektywności, które wspólnie tworzą zintegrow...