Reykowski - Konflikt i porozumienie.pdf - Reykowski - Konflikt i porozumienie - henioka

[t). ir4 ?lill P

,,Krrrrlllkl i Po rztttrlictlic t'sychc ogiczne podstawy demokracjideliberatywnei"

1rrllI r'l.rIirkcj.1

|anrrsz llcykttwskiego

Spistreci

()( (rl'yrillhtby thc authos atrci for this edition

lry Wyr,lirwnictwo SWPS Academica, W arszawa f007

All lililtts r('s('rved

Wnzt.Ikir:pritwa Zastlzeone' KoPiowanie w caoci

Il||lwt. l'rnglTlcntaclr jakkolwiek technik

l,r.zprsctrrrrcj

Wstp

- lanusz Rrykowski

Rozdzia 1

Czy demokracja deliberawna naprawi wsplczesn demokracj?

- locek Wnsilcwski

Podstawy demokracji deliberatywnej

Czy demokracja bezporedniastanowi remedium na slaboci ,,realnej.,

demokracli?

Czy deliberacja jest lekiem na caezo?

Nie budu jmy nowych utopii

zgody wydawcy z,rbronione

Prt)f' Krysfy|1t]sknrysk

dr hab. Mntgorzata Kossowska

|{t'tr.tlzt.lr<.i:

?.tt

l{cr|akklr prowadzcy: Andrzej btlzki

Kllrckta; A.gnlcszka Kililska

l(r'tlakcjateclrniczna Matgorzata Chmielewska

Sk|ad, arnarrie, przygotowanie do dr:oku].Mter

l)rojekt okadki: Pzt,ulRosoiek

Rozdzialf

Rozwizywanie sprzecznoci ideologicznych i sprzecznoci interesw

w grupach spoecznych _ teolia i badania

- lanusz Reykowski

sPrzecznocimidzy ludmi jako powszechnyskladnik ycia

spotecznego

Zasady demokratyczne jako sposbradzeniasobieze spoecznymi

sPrzecznociami

Uzgadnianiestanowiskw grupach spoecznych _ teoria

Uzgadnianiestanowiskw gluPach sPolecznych- wyniki bada

empirycznych

Podsumowanie

Wyrlanie I

Rozdzia 3

o roli facylitatora w rozwizywaniu

sporw w maych grupaclr

lstlN 978-83-89281-42-5

- Piotr Rycielski,

PiotrOlal Zylicz

Role i funkcje facylitatora .

Standardy pracy i podane cechy facylitatorw

Rodzaj facylitatacji, a rozwiz1'wanie problemw w grupach _ badania

wasne

Warunki prowadzenia debat

lnice w efektaclr oddziaywa facylitatora

Eft'kty debaty w zaIcznociocl Pocztkowych Postaw badanej grupy

IJfcktodtlziirIywal1 l.|(.y

tJ9

Spoecznej,,Academica,,

Wllx}il1;.-.'"ooy Wyszej

Psychologii

Iil.l('yiIlych w zalt'noci

od grupy badancj

ul. Chodakowska 19l31

03-815 Warczawa

tcl. (+ 48 22)8706f f4

c-rrail:aciltlcmica@swps.cdu.pl

il,,,i..i .,1u.u*n.

Itxlsu!)row,rr('

fnx () 22 868.|+()2

lK", l(.t () 22 t6l].jtt-68,

,,|.JN|.|)ht

.ffi.*

-E.lJ

st'ts1'ltEscl

st,tstl{tis(

l{ozdzial 4

Debatadeliberatywna w sytuacji konfliktuinteresw

- Ludmin Rycielska

Ikrzdzial S

Sk)Pieirdeliberatywnocidebat wokl uchwalenia konstytucji oraz ustaw

rt'gttltljcych dopuszczalrro przerywania ciy

- Pkltr ola| fylicz, RcnntaGsowska

.93

.95

.97

.99

, Piott Rycielski

Konflikt przestrzenny jako przykad konfliktu interesw

Dotychczasowe sposoby radzeniasobie z konfliktami Przestrzennymr

Debata jako sPosb radzeniasobie z konfliktem

Dyskusje dotyczcezagospodarowania przestrzennego

Rezultaty dyskusii

Wnioski

tlJ|l

Debata deliberatywna jako sposb rozwizywania sporw i szukani.r

roz'wiza integratywnych

lft(

le(

l9l

l9?

Analiza debat

Analiza debatykonstytucyjnei

Analiza debatwokdopuszczalnoci

101

105

plzerywaniaciy

Podsumowanie i wnioski

Zakoczenie

- lanusz Reykowski

Zalcznik.

I'rogram bada Pt. ,,Psychologiczne uwarunkowania i konsekwellt.jr'

dcliberatywnego podejmowania decyzii w grupach politycznych"

- lnnusz Rcykowski

htdeks osb

2tl

108

109

110

"t7f

115

116

?,|

2?.'

"t17

179

lndeks podstawowych terminw

22t

Rozdzia6

Mechanizmy wyzwalaiece procesy syner8iczne bdanta8onistyczne

w grupachdeliberawnych

-Elbietwesolquska

121

"tz3

126

r28

128

732

136

140

1,46

.' . .

wstP . .

Zaloircnia debatydeliberatywnei .

Metoda .

Analiza przypadkw

GruPa zantagonizowana

Crupa z poowicznym Porozumieniem

Grupa konsensualna

skusja wynikw

Podsumowanie

153

lfJ

156

158

766

1,71

177

l7()

KONFLIKT IPOI{OZUMIENIE

Czydemokracja

del

iberatywna

pogldww te'sPrawie by bardzovysoki.Grupy terniysi co do osi-

nitych porozumie. tedna osigna

naprawiWsp|czesnq

demokraci?

peneporozumienie, druga- Porozu-

a trzecianie signa porozumienia. Autorka prbuie

wskazacynniki, ktre mogy miewpyw na zaobserwowane rnice'

WiesawSzydo przedstawia rnestrategie, dzieki ktrym d9bahrjace gru.

py mogyosiga porozumienie, mimo dzielrych p sprzecznoci.

mienie ccio*e,

opisup on

i strate8l ne8oqowa-

i*i" n]o*"" strategie. shategiunikaa niezgodnoci

ko[cznoci, ktre prowadzdo epowodzenia

debaw.Gwnl'rn.pood"* .'i"powodzenia jest koncentracja sporu na sche.

matach ideologiczych majcyc}rcentra]ne

nia ic Dokladniej-wyjania

znaczmie dla jei uczeshtikw.

Kocowy tkst, i iotrao|;fa y|icza i Renaty Gsowskiei, wychodzi poza

obszar prowadzonych przez nas bada empirycznych, zajmujcsi proble.

matytjaenue.acji w skali makrospoecznej'Autorzy przedstawiai analiz

dwch debat doryczcych decyzji majcychbardzo istotny wPyw na ycie

publiczne w Polsce:dbaty nad konstyhrcj i debaty nad ustaw antyabor.

'cvina. Autorzv staraisi pokaza,ew tei pierwszei, w znacznie wiekszym

sipu niwtei drugiej, udaosi zachowaelementy procesudeliberatyw-

nejo. Dochodz do injiosku, epowodem niepowodzenia procesu delibe.

."{*."go byi ideologizac)a spru, ktra prowadzido Postaw absoluty-

srytznycih. Ustalenia t s'poobne do ustale opisanych w tozdz\a|e

W' Szydo.

Naiey podkreli ,ze ideologizacja sporu nie jest faktem nieuchronnym.

Wyniki naszych bada pokazu|, espr monatoczy na innych paszczy.

ch take wtedy, gdy u jego podstaw lesPrzecznoci

Jacek Wasilewski

szko|a Wysza

Psycho|ogii

spo|ecznej

Narasceniezadowolee z funkcpnowaniawspczesnej demokracji (,,real.

nej,,demokracji) sq'rnu-lujeposzukiwaniazrrrierzajce

do jej usprawnimia. Jed.

na z propozyc$reformowaa demokracjizrana jestjako ,,demokracja delibe-

ratywna,,. }est to wielowtkowy Projekt, na ktry skada si nie lko

akademickie teoretyzowanie,badania i lecz takredziaania

praktycznei ruch spoeczno.policzny,ktry propaguiei wciela w Lycie

rcz-

maite elementydemokracji deliberatywnej. Podstawowezasady demokracji

deliberatywnejprzedstawiemw artykule ,,Demokraja deliberatywna:stanowi.

ekai nadzieie,, (Wasilews 200D.Teraz w skrcie je PrzyPomn, a nastpnie

rozPahzwybraneprakczne moliwosci realizaciideliberatywnegoprojekfu.

ideologiczne'

Analizy przedta-i''" * ''l'.i"1'"ym tomie nie $'yczerpuj caocimate-

.iau ze,iego w toku naszych badi. W przyszch publikacjach bdzie'

mY starali si materiaten peniejwykorzysta.

lanusz Reykowski

Podstawy demokracjideliberatywnej

Demokracja jest form sprawowania wadzy.warto wic rozpocz od krt-

k|egoprzypomnienia,e rozpowszechnionewe wspczesnychnaukach

npolcczrrych poicie wadzynawizujedo klasycznegoujciaMaxa Webera

(2002, s' 39-a0),ktre mwi o w|adzy iako o zdolnociprzeprowadzenia

wejwo|i,nawetwbrewoporowiinnych,w ramachpewnego stosunkuspo-

lt'czncgo,a wadz Pastwa |czyz zastosowaniem,lub grobazastosowa-

tl|n, }'rzymusu.Jest to asymetryczne

i konfliktowepojmowaniewadzy,co

w|qesi1'z przymusem (o ile jest spoecznieusankcjonowany)l,

z kontrol,

||||'/r||ltx'!]k.||n|lLfJtlttrlwnntt

rr1rrl|t't.znlc,

11lt Pr,yklnd Prfcrnoc zastosowana przez bandyt

w(|l|l (||||y,

||kl Ilr| |r.|.rr.|'1

whltll',y

rrprllr'r.zncJ,

rr|r.jt.l|

w|.rtlzr1w

ro,.uDrieni!socio|oBicznym'

ctzyI)ltM()Kt{A(,lA

l)Iir, 1t{A'IyWNA NApt(AWL..

KONITLIKT

IPOITOZUMIENIE

lstotrrczci procesudeliberacjijest podawanie swoich rac|i (uzasad.

nicit)i wysuclranie

spoecznymi (por. nP' Lukes,2005). Prowadzi

do postrzeganiastosunkw wadzyw kategoriachgry o sumie zerowei:im

wicejwadzy mam ja,tym mniejmasz iej'

Zwolennicy podejcia

racji innych'Podkrela

i nierwnociami

2alenoci

si,edeliberacjato co naimniei

)'ycz'|twe

i nieuprzedzonezapoznanie siz raciamiinnyc ktrzy haktowa.

ltisjako rwni i wolni.W tokudeliberacji niemamieiscana epatowaniesta-

tttlwiskiem,wpywami, si,stafusem materialnymczypolitycznym. Nie ma

lrtkzcmiejscana odwoywaniesido informacji tajnychczy w inny sposb

llit't|ostpnych

sceptycznie nastawienisdo We-

berowskiego definiowaniawadzy. Nawi raczej do wizji stosunkw

spoecznych

deliberat}'wnego

jako obszarumoliwej wsppracy i harmonii.Wadza jest tu

traktowana jako zbiorowy potencjai zbiorowe osigcie. Jest Postrzegana

w kategoriach gry o sumie dodatniej,gdy wyz.\^/olonyw dziaaniupotencia

wsplnoty prowadzi do sytuacji, iLewszyscy zyskuj,a nikt nie traci: ,,wa-

dzi jest spriwowana wraz z innymi,a nienadinnymi" (Lukes,2005' s. 497).

Naiistotnieiszy Posfulat zwolennikw demokracii deliberafinej sprowa.

dza si do tego,aby deryzje polityczne w jak naiwikszym zakresiebyywy-

Pracor^r'ane

lub niezrozumiaych dla wszystkich uczestnikwdeba.Za-

klnrla si, 'e ka'dyuczestnik ma dostP do penej gamy informacji2 nie-

zll,rlnych do wyrobienia sobiezdania w danejsprawie. Celem deliberacji

|t.st wypracowaniezbiorowej decyzji'najlepiej bdcejwyrazemkonsensu,

I nai|cpiej opatrzonej sankciwykonawcz,to Znaczy majcejformalno-

llrllw|ry statusdecyzjipolitycznej' Temocnewarunkina ogniesspenio-

ttt.,rtkccntrrje

siwszake, edeliberacja

to nie jest akademickadyskusja czy

bezPorednio przez obywateli' W toku swobodnej i powtarzanej

debaty (deliberacji wanie),

fttlt,lcktualna

rozgrywka,lecz pragmatyczniezorientowane budowaniefre

fui rlccyzjipolitycznej. .

- Zwtllcnnicy demokracji deliberatywnej silnie podkrelai,

gdzie w nieuprzedzony sposb Prezentowane

i uzasadnianesstanowiska,ob}'watele zdolni sdo wypracowania konsensu

w okrelonych

eobywatel-

sprawach,a jelipenazgoda jest niemoliwa do osignicia,

to przynajmniej do zbiienia stanowisk i klarownego zdefiniowania obsza-

rw wsplnyc obszarw niezgody (gdy nie ma szans na porozumienie)

i obszarw utrzymujcychsi kontrowersji,ale moliwych w przyszocido

uzgodnienia.Mwi si w tym kontekcie

rk|('uczcstnictwow demokracji przedstawicielskiej,

czyli takiej, jakznamy

tnke z polskich dowiadcze,

jest zindywidualizowane (eby nie powie-

i opartena egoistyczneizasadziemaksymalizowa-

n|nwlasnychkorzyci. Podejmujacpolityczndecyzje, co d|a ,,zwykego,,

trbywateleoznaczaprawie wy|cznieglosowaniew wyborach,kierujemy

rlgswoiminteresem (tak, iak go pojmujemy)

rlzic ,,zatomizowane,,)

o realizacji zasady ,,ekonomizowa-

nia moralnejniez gody,, , to znaczyminimalizowaniu rnic midzy oponen-

tami i poszukiwania takich dziedzin, gdzie wspipraca jestmoliwa.Nie

moemy w adensposbporozumie siw sPrawieaborcji (obszar niezgo-

dy),bo kierujnami odmienne waocimoralne i religijne. Jeeli taki bdzie

wynik deliberacji _ postuluj4 deliberatyci- to powiedzmy to sobie gono

i zadaimy pytanie, czy mimo tei ni:eprzezwycizalnej rnicy nie moemy

wypracowa porozumienia w innych obszarach,np. w kwestii poPrawy

oPieki socjalneii medycznej nad kobietami w ciLy

i wybieramyz ofertypartii po-

||tycznyclt (lub poszczeglnychkandydatw) t , ktra,naszymzdaniem, te

|ntcrcsynajlepiejreprezenhrje' Partia (lub kandydat), ktraw skalikrajowei,

rrgitlnalnejczy lokalnejuzyskanajwicej takichindywidualnych wyborw,

uzykujemandatna sprawowanie w|adzyprzez okrelony

czas. Jej upraw-

n|enit' do rzdzeniajest wicefektem Prostego zagregowaniagoswodda-

ttychw zaciszukabiny wyborczejprzezpojedynczo dziaaicychobywateli.

'lil nitl jcst wybr - twierdz deliberatyci

' W ten sposb pole nie-

zgody nie ulega wprawdzie zaweniu, ale obudowanezostaje polami

koplracji, dziki czemu gstniejesiatka wizi spoecznych, wzajemnekon-

takty sczstszei bardziej intens1'wne, uczestniry interakcji coraz lepiej sie-

bie poznaj4i w efekcie przestaiaby wrogami, ktrych na1eyznlszczy,

a stij si oponentami w jednejsprawie, lecz patnerami w innych. Stwarza

to nidziejefze intens}'wnakooperacja doprowadzi w przyszoci

- dokonanyprzez spoeczestwo,

tlp|niqpubliczn,klas spoeczn

czy wsplnotlokaln.To jest wybr do-

ltlnny przez agregat jednostek mieszkajcych na danym terytorium.Poj.

(| lpolcczefistwa, opinii publicznej,klasy czy wsplnoty zawierajw sobie

e|nlentywizi spoecznej,

sieciwzajemnychrelacji,podobiestwa systemu

wnr|()ci

itp.,czyli elementyskada|ce

sina pojciegrupy spoecznej'

te-

take do

rlt.ntyczorrkami

rozmaitychgruP spoecznych

i czonkostwow ch gru.

r(.|t ihricdeterminuje naszezachowania:dziaamyjako czonkowiegrup.

'f'ytttr'zust'rn

zmnieiszenia fundamentalnej rnicy midzy stronami.

Zwolennicy koncepcji deliberatywnych zakadaj (i maj Po temu Po.

waneargumenty), esamprocesdebaty sprzyjakoncyliacji, eliminowaniu

nieporozlimie i oglnemulianiu stanowisk,przynajmniej w tych spra.

waih, ktre nie budzfundamentalnych kontrowersji moralnych' Z drugiej

strony, nie monalekceway stanowiskaprezentowano np' przez Shapiro

(2006: 36-40),ktry wskazuj edeliberacja moeprzynosi odwrotncSkut'

ki:pogbienie

w podejmowaniuzbiorowych decyzjio wyborzenaszych pized-

rlnwit.ic|i tizialamy w znaczneimierzejakoindywidua, a nie jako czonko-

wk. !'t't|p'

Naszyclrwyborw na ognie uzgadniamy i nie konsultujemy

||||ty|lti

czkxrkanri grupy, nie rozwazamy

grupowo,kt6ra partiaczy ktry

ujawnienie tego,epod powierzclrni |]a P()7r

lric)nicz'lych rozbienoci

, |rt| rlnrllllr4

rozbienoci,

rrprilw4,

r.zyl4lIzil.r1ttllrIz Ict]()

dostqPuskor'.ysta'

skrywajo si gl.xlkie

rniccztlali.

Reykowski - Konflikt i porozumienie.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: