ELBLASKA UCZELNIA - historia cd..doc

ELBLĄSKA UCZELNIA
   HUMANISTYCZNO-EKONOMICZNA

Rozwój koncepcji i metod fizjoterapii od 1800 roku
profesor Jan Talar

„Ludzkość kroczy stale naprzód,
jednak człowiek pozostaje ten sam”
JohannWolfgang Goethe

JChr Guts-Muths 1759-1839
„Gymnastik fur die Jugend” systematyka ćwiczeń cielesnych –
„wy uczycie religii,
wy uczycie obowiązków obywatelskich,
ale dla tworzenia zdrowia ciała
nie widzicie niczego

Henryk Ling 1776-1839
twórca podstaw rozwoju gimnastyki leczniczej. Jako szermierz zauważył, że ćwiczenia zmniejszają ból.
W 1813 roku został powołany na stanowisko nauczyciela gimnastyki w Centralnym Królewskim Instytucie Gimnastycznym w Sztokholmie.

Szwedzki system gimnastyki leczniczejLinga:
1 gimnastyka podlega analizie i kontroli nauk medycznych.
2. ćwiczenia fizyczne powinny rozwijać ciało i umysł
3. należy dążyć do harmonii i piękna
w postawie i ruchu  Gimnastykę Linga prowadzono w:
szkołach powszechnych, sierocińcach, zakładach dla obłąkanych,
szpitalach  i w armiigimnastyka pedagogiczna - ciało staje się posłusznym narzędziem woli,
gimnastyka wojskowa – wolę jednostki podporządkowujemy  swojej woli siłą fizyczną i bronią,
gimnastyka lecznicza – ruchem zmniejszamy lub usuwamy cierpienie
gimnastyka estetyczna – ruchem wyrażamy nastrój przeżycia, myśli, uczucia

Podział ćwiczeń fizycznych Linga:
-aktywne, pasywne, opory
-ćwiczenia wolne,
     z podparciem,

Podział ćwiczeń fizycznych Linga:
ćwiczenia wolne:
1 - ćwiczenia nóg, 2 – skłony napięte,
3 – ćwiczenia w zwisach, 4 - ćwiczenia równoważne, 5 - ćwiczenia  karku grzbietu i barków, 6 - ćwiczenia mięśni brzucha,

14

7 - ćwiczenia

naprzemienne tułowia, 8 – marsze i biegi, 9 – skoki,  10 - ćwiczenia głowy, ćwiczenia z przyrządami

Wskazówki metodyczne ćwiczeń Linga:
stopniowanie wysiłku,dobór ćwiczeń gwarantujący harmonijny rozwój,
różnorodność grup ćwiczących,
pokaz wykonywanych ćwiczeń,
stosowanie komend podczas ćwiczeń,
poprawianie źle wykonanych ćwiczeń,
tempo ćwiczeń: nóg-wolne, ramion-szybkie, tułowia – zawsze wolne,
zmienność ćwiczeń,
urozmaicenie ćwiczeń tańcem, śpiewem,
przy zeskoku uginać kolana,
współpomoc osobom słabym,
swobodne oddychanie podczas ćwiczeń.

Wskazówki metodyczne ćwiczeń Linga:
ćwiczenia ramion – szybkie i zdecydowane
ćwiczenia nóg – wolne,
ćwiczenia głowy i tułowia – zawsze wolne

Daniel Schreber 1801-61
Schreber traktował człowieka „dwoiście” – ducha i ciała zatem zadaniem ćwiczeń jest rozwijanie i wykorzystywanie sił w obu kierunkach.
Brak ruchu i bezczynność dwoista powoduje przytępienie w funkcjonowaniu narządów i zaniki. Każda „siła żywotna”  wzrasta jeśli jest ćwiczona.
Gimnastyka wynika z potrzeb życiowych.

Gimnastka lekarska i higieniczna-zdrowotna
autor książki Aertzliche Zimmer-Gymnastik
Wprowadził zasady leczniczych ćwiczeń gimnastycznych bez przyrządów i pomocy wykonywanych dla każdego

Gustav Zander 1835-1920
metoda mechanoterapii
zastosował dźwignie mechaniczne, stosował ćwiczenia czynne z dawkowanym oporem

Podział aparatów Zandera:
aparaty do ruchu aktywnego,
aparaty do ruchu pasywego,
aparaty do masażu,
aparaty ortopedyczno-korekcyjne
aparaty pomiarowe

Zasady mechanoterapii Zandera:
ćwiczenia z danej grupy wykonywać jedno po drugim z 5-min przerwą na końcu,
w pierwszych dniach ćwiczenia ‘lekkie”
bez przeciążeń i stresów,
stopniowanie obciążenia daje przyrost siły,
ćwiczenia kilka razy dziennie,
ścisłe wykonywanie zaleconych ćwiczeń

J Wagner 1860
autor książki Gimnastyka domowa
cz I. Ćwiczenia pokojowe z hantlami
Hantle u Greków halteres
hantle dla dzieci i kobiet 1 do 3 funtówPrzepisy ćwiczeń z hantlami Wagnera:
do ćwiczeń ubranie luźne,
ćwiczyć powoli, łagodnie, stopniowo,
dla pocz. mężczyzn hantle 10- 12 funtowe,
nie przeciążać mięśni,
po ciężkiej pracy umysłowej nie ćwiczyć bezpośrednio hantlami,
hantle stosować kilka godzin po jedzeniu,
wiosna i jesień są dobrymi okresami na ćwiczenia hantlami,
ograniczyć ćwiczenia hantlami w upały,
ćwiczyć hantlami obustronnie dwa x w tyg,

hantle dla mężczyzn 3 do 5 funtów
hantle dla siłaczy 50 do 100 funtów
1 funt – 0,46 kg

Ludwik Seeger 1878
kierownik Zakładu Gimnastyki Ortopedycznej w Wiedniu
autor książek „Gimnastyka pokojowa z okrągłą laską, hantlami i rzutkami”,
„Dietetyczna i lekarska gimnastyka”.

Ludwik Seeger zajmował się:
wartości gimnastyki,
zastosowanie laski okrągłej,
ćwiczeniami wolnymi z laską okrągłą, hantlami, na przyrządach, ćwiczenia na trapezie, kole, drabinkach, huśtawce, poręczach, równoważni, na pomoście, rusztowaniu gimnastycznym,

Seeger przedstawił zasady stosowania ćwiczeń dla:
dzieci w wieku 5 – 7 lat,
dziewcząt i chłopców w wieku 8-12 lat,
obu płci w wieku do 18 lat,
dorosłych mężczyzn do wieku sędziwego,
kobiet aż do wieku podeszłego.

Josef Schreiber 1844
twórca mechanicznych manipuacji:
masaż, pchnięcia, rąbania, oklepywania, szczypania, oklepywanie przyrządem Klemma.

Bernard Froom 1886
autor książki „Zimmer-Gymnastik”
berliński lekarz, lekarz uzdrowiska
w Norderney
książka zawiera ćwiczenia aktywne, oporowe zalecane w zapobieganiu
bocznym skrzywieniom kręgosłupa.

J. Grunfeld 1889
gimnastka pokojowa-domowa
ma zastosowanie w:
- utrzymaniu organizmu w zdrowiu i „czerstwości” do późnego wieku, wzmocnienia i ożywienia dotkniętych chorobami,
- higienie –ćwiczenia są potrzebne w każdym wieku do utrzymania ciała w świeżości i młodości, profilaktyka przed chorobami, dają poczE. Anderstei, B. Edler 1892
profesorowie wydali książkę „Haus Gymnastik fur Gesunde und Kranke”
Stosowali gimnastykę w:
zaparciach i hemoridach,
otyłości,
astmie,
anomaliach postawy- zgarbiona postawa, kręczu szyi, bocznym skrzywieniu kręgosłupa, obracaniu nóg do wewnątrz, przepuklinach w drgawkach.

ucie pewności siebie,
-  leczeniu zapobieganie otyłości, pobudzaniu pracy serca, płuc, ukł. nerw.
w leczeniu skrzywień kręgosłupa, przywraca stan normalny

H. Hughes 1893
autor książki
‘Lehrbuch der Atmungsgymnastik”
gimnastyka poprawiająca oddychanie, 
od prawidłowego oddychania zależy skuteczność ćwiczeń gimnastycznych

Largiader 1894
rektor Wyższej Szkoły w Bazylei
autor patentu „wzmacniacz piersi i rąk”

E. Bilz 1900
założył w Dreźnie Zakład lecznictwa sposobami naturalnymi
autor ksiązki „Anatomia ciała ludzkiego, leczenie naturalne, pielęgnowanie zdrowia”
-gimnastyka lecząca,mięsienie, leczenie przyrodnicze

Rudolf Klapp 1873-1949
autor ćwiczeń niskich na kręgosłup
/na czworakach, czołganie/.

Założenia metody Klappa:
1. pozycje niskie ciała eliminują szkodliwe działanie sił ciężkości.
2. Na czworakach-klęk podparty, łatwiej oddziaływać na kręgosłup.
3. Pozycja na czworakach daje właściwą funkcję klatki piersiowej w skoliozie.
4. Łatwo dokonać korekcji szczytu wygięcia kręgosłupa.
5. Istnieje zależność stopnia nachylenia kręgosłupa w klęku a umiejscowieniem szczytu wygięcia kręgosłupa.

J. Thulin 1920
dyrektor Południowo-Szwedzkiego Instytutu Gimnastyki w Lund, autor książki „Atlas gimnastyczny-Podręcznik gimnastyki”

Kenny 1933
australijska pielęgniarka pracująca w Australii a od 1933 roku w Stanach Zjednoczonych w związku z epidemią choroby ostre zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego /choroba Heinego-Medina-poliomyelitis/. Opracowała postępowanie terapeutyczne w tej chorobie:
1. Kocowanie
2. Ćwiczenia bierne

Oliva Smith 1943
fizjoterapeutka, przełożona Instytutu Szwedzkiego w Szpitalu St. Mary’s
w Londynie
wprowadziła ćwiczenia w podwieszeniu w oparciu o ramę typu „bałkan” z leżanką do ćwiczeń z zastosowaniem
bloczków, linek i ciężarków,
pozycje drenażowe,
ćwiczenia w odciążeniu.

Zasady wykonywania ćwiczeń w podwieszeniu wg Smith:
1. Ćwiczenia wykonywać wolno, spokojnie. Stosować początkowo ruchy prowadzone.
2. Kontrola instruktora ruchów chorego.
3. Pomoc instruktora w wykonywaniu ćw.
4. Ruchy w pełnym zakresie na komendę.
5. Powtarzać ćwiczenia od 1-10 minut.
6. Wykonywać ćwiczenia w leżeniu tyłem, na boku w siadzie.
7.Podwieszki taśmowe nad stawem.
8. Dostęp do chorego z każdej strony.
9. Ruchy łączone od i przywodzenia np.

Berta i Karel Bobath 1944
Berta pracowała w Princess Louise Hospital w Londynie i tam zastosowała u chorego sparaliżowanego specyficzne metody relaksacji i rozluźnienia.
Spastyczność po wylewie i porażeniu mózgowym
jest stanem zmiennym
stworzyła specjalistyczny ośrodBerta i Karel Bobath 1951
-działalność człowieka jest odruchowa w kształtowaniu jedne odruchy ustępują drugim, usprawnianie polega na rozwijaniu odruchów fizjologicznych i hamowaniu odruchów patologicznych.
Zaburzenia motoryki ciała dziecka są spowodowane wadliwym działaniem OUN
Teoria integracyjnej roli mózgu-reakcje autonomiczne pozwalają na utrzymaniu dowolnej pozycji mimo sił grawitacji

-3 strefy wspomagania:
głowa,   obręcz barkowa  i  miednica
-wczesne rozpoczęcie usprawniania przed 6 miesiącem życia.

ek rehabilitacji dzieci z porażeniem mózgowym –Centrum Lecznictwa Porażeń Mózgowych.

Stosowanie metody Bobath daje
- Sprawny OUN
- Prawidłowy mechanizm odruchu postawy
- Odpowiednie napięcie mięśniowe
              należne wzorce motoryczne
- Poprawne unerwienie
- Prawidłowy rozwój dziecka

Metoda Kabata  1945-51 początki PNF proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie /proprioceptive neuromuscular facilitation/
-wzorce ruchów w płaszczyznach skośnych
ułatwianie ruchów przez rozciąganie i opór ,
ruch w pełnym zakresie, kontrolowany, z elementami rotacji, płynny, opór początkowo mały, większy i mniejszy,
ćwiczenia zaczynano od głowy, jej stabilizacja
a następnie tułów i kończyny,
głośne polecenia, komponowanie jedzenia, oddychania

Kabat – Kaiser 1946 – 1951
Stworzyli Instytut Kaisera w Kaliforni
do leczenia, rehabilitacji, reedukacji chorych:
z zaburzeniami ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego
w stanach pourazowych, przykurczach, bocznym skrzywieniu kręgosłupa.

Główne założenia metody Kabat-Kaiser
1. Stosuje się ruchy globalne, zgodne z pracą mięśni z elementami rotacji w płaszczyznach skośnych.
2. Stopniowo narastający opór ręczny terapeuty z wykonywaniem ruchów skompl
3. Wykorzystanie synergizmów mięśniowych w celu pobudzenia słabszych grup mięśniowych.

Proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie jest zgodne z zasadą Scheringtona
Zasada Scheringtona funkcjonowania układu nerwowego:
-wyładowanie następcze – pobudzenie jednostek motorycznych trwa dłużej niż działający impuls pobudzający,
-sumacja czasowa- wiele bodżców podprogowych sumuje się dając impuls progowy,
-sumacja przestrzenna- bodżce podprogowe z różnych kierunków dają odpowiedź progową,
-promieniowanie pobudzenia- zwiększanie siły odpowiedzi na bodźce aferentne - odruchowe pobudzenie lub hamowanie
-kolejne wzbudzanie-  wzrastające pobudzenie agonistów występuje po stymulacji antagonistów,
-unerwienie przeciwstawne-reciprokalne- skurcz m. agonistów hamuje m. antagonistyczne.

Schemat ruchu /7 schematów/
zespół ruchów wykonywanych z pozycji wyjściowej –np. z przywiedzenia do
odwiedzenia i odwiedzenia do przywiedzenia.
-dwa schematy dla ćwiczeń kończyn górnych
-dwa schematy dla ćwiczeń kończyn dolnych
-jeden schemat dla głowy i szyi
-jeden schemat dla górnej części tułowia ćwiczony wspólnie z kończynami górnymi
-jeden schemat dla dolnej części tułowia ćwiczony wspólnie z kończynami dolnymi

Wzorzec ruchu
rodzaj i sposób wykonywanego ruchu w danym schemacie ze względu na pozycję stawu pośredniego. Ruch kończyny może być wykonywany z:
wyprostowanym stawem pośrednim
od wyprostu do zgięcia w stawie pośrednim
od zgięcia do wyprostu w stawie pośrednim

De Lorm i Al. Watkins 1948
Metody treningu siłowego z progresywnie wzrastającym opoprem.
Początkowo ustalili program ćwiczeń oporowych obejmujący 70-100 powtórzeń, po 10 powtórzeń w 7-10 setach po każdym wymagany był odpoczynek i wzrost obciążenia.
W 1948 roku nowa wersja obejmowała 30 powtórzeń w trzech setach z obciążeniem: ½ siły maksymalnej,  
¾ siły maksymalnej,
i obciążenie maksymalne

Andreas Peto 1948-1949
dyrektor Międzynarodowego Instytutu Peto w Budapeszcie metoda usprawniania dzieci z mózgowym porażeniem –nauczanie kierowane jako przygotowanie do samodzielnego życia. Łączy usprawnianie lecznicze, terapię psychopedagogiczną i adaptację społeczną. Przez pierwsze trzy lata usprawniają rodzice a przez następne 2-3 lata pobyt w Instytucie. Warunek –kontakt z dzieckiem

Metoda Peto:
Realizacja programu zależy od:
1. Osoby prowadzącej
2. Pracy w grupie.
3. Przestrzenności i wyposażenia.
4. Rytmicznego celowego kierowania.
5. Długofalowego programu z ustalonym planemMetoda Peto:
1. osoba prowadząca – po studiach -równocześnie pielęgniarka, kinezyterapeutka, pedagog, logopeda.

2-3. Przydział grup – rodzaj schorzeń, stopień ciężkości uszkodzenia mózgu, wieku. Grupa liczy 12-22 osoby.
Jedną grupę prowadzi zespół 5-6 terapeutów, w tym 2-3 osoby uczące się.
Każda grupa żyje w jednym pomieszczeniu- sypialnia, sala gimnastyczna, sala do nauki.
Każde dziecko ma łóżko-stół, matę, krzesło z oparciem, drabinkę.Meble szczebelkowe.

Metoda Peto:
4. Rytmiczne celowe kierowanie:
wyliczanie opis ruchu i powtarzanie
wyliczanie: 1,2,3,4,5,6,7
powtarzanie – powtarzanie opisu ruchu
i dziecko liczy 1,2,3,4,5,6,7 .
Osoba prowadząca nie dotyka dzieci, pokazuje dane ćwiczenie i wylicza a następnie dzieci wykonują ćwiczenie i liczą na tempa, też w rytm muzyki.
5. Program zajęć całodzienny.

Metoda Zinovieffa 1951
Trening siłowy będący odwróceniem metody De Lorme’a.
100 powtórzeń w 10 setach 5 x w tygodniu, każdy set o 1 funt mniejod 100 funtów do 91.

Margaret Rood  1952
Usprawnianie dzieci z porażeniem mózgowym. Istota metody polega na pobudzaniu antagonistów i rozluźnianiu agonistów poprzez mechaniczne drażnienie: pędzlowanie, pocieranie lodem, dotykanie, pocieranie, klepanie, wibrowanie.

Gardner Murphy 1952
metoda biofeedback powstała w USA i polega na dostarczaniu człowiekowi informacji o biologicznym stanie organizmu za pomocą urządzeń technicznych: termometr, dynamometr, urządzenia elektrofizjologiczne, np. pracy serca, oporność skóry, fale EEG, napięcie mięśniowe w postaci sygnału i poddanie tych reakcji woli człowieka a więc dokonanie zmiany funkcji. – trening biologicznego sprzężenia zwrotnego.

Gardner Murphy 1952 metoda biofeedback
Rodzaje biofeedbacku:
wzrokowy,
słuchowy,
termalny,
siłowy
elekktromiograficzny
elektrokardiograficzny
elektroencefalograficzny
elektrokinezjologiczny.
Ćwiczenia 5x w tygodniu czas od 10 do 30-45 minut

Metoda Hettingera i Mullera 1953
Zastosowanie ćwiczeń izometrycznych
z obciążeniem 1/3 do 2/3 siły maksymalnej w treningu maksymalnej siły mięśniowej.

1. Skurcz mięśnia powinien być wykonany
              1x dziennie.
2. Skurcz mięśnia wykonany mniej niż 7x
              w tygodniu nie daje efektów.
3. Skurcz mięśnia wykonany częściej niż
              1x dziennie nie daje efektów.
4. Przerost mięśnia wiąże się z rozwojem siły.
5. Wynik treningu zależy od jego czasu
              trwania

Metoda Mac Queena 1953
Metoda treningu siłowego:
rozwija głównie siłę mięśni
rozwija przerost mięśni.

Aby uzyskać maksymalną siłę mięśni należy:
-obciążenie nieco mniejsze od maksymalnego,
- obciążenie wzrasta z seta na set,
liczba powtórzeń wzrasta wraz
z obciążeniem

Metoda Mac Queena 1953
Aby uzyskać maksymalny rozwój mięśni należy:
- obciążenie maksymalne,
-ilość setów 3-4
-ilość powtórzeń w secie 8-10,
-ćwiczenia codziennie

Metoda Mac Queena 1953
Wersja ostateczna metody:
- Trening 3 x w tygodniu przez miesiąc,
- Cztery sety z obciążeniem maksymalnym,
- W każdym secie 10 powtórzeń.

Metoda Faya 1954
Usprawnianie dzieci z porażeniem mózgowym etapowe wykorzystując prymitywne wzorce ruchowe.
Kluczem do leczenia usprawniającego jest poziom psychomotoryczny rozwoju dziecka.
1. homologiczny wzorzec poruszania się.
żaba
2. homolateralny wzorzec poruszania się
salamandra,
3. heterolateralny wzorzec poruszania się
gady.

Metoda Phelpsa 1956
Usprawnianie dzieci z porażeniem mózgowym oparte na edukacji mięśniowej wychodząc z założenia że dzieci opanowują proste czynności /jedzenie, picie, ubieranie się stanie, chodzenie/ automatycznie niezależnie od ich rozwoju psychicznego.
Istotą jest rozluźnienie po 4-5 sekundowym napinaniu mięśni.
Do leczenia stosuje: masaż, ćwiczenia bierne, ćwiczenia czynne prowadzone, ruchy automatyczne, naprzemienne, zręcznościowe, gry i zabawy, meble.

Metoda Phelpsa 1956
Meble – pomoce techniczne:
szczebelkowe urządzenia do usprawniania:
1. Pomoce w siadzie i staniu:
              stoły pionizacyjne i krzesła z blatami.
2. Pomoce ułatwiające czynności               samoobsługi: grube trzonki, przybory do pisania.
3. Urządzenia do nauki chodzenia-barierki, narty, kijki.
4. Zabawki -układanki

Metoda Phelpsa 1956
W rehabilitacji stosował:
masaż, ćwiczenia bierne, czynne prowadzone, cz...