Myśli nowoczesnego Polaka - Roman Dmowski.txt

ROMAN DMOWSKI

MY�LI NOWOCZESNEGO POLAKA
WPROWADZENIE NORBERT TOMCZYK











Spis tre�ci



MY�LI NOWOCZESNEGO POLAKA	1
WPROWADZENIE	3
PRZEDMOWA DO WYDANIA PIERWSZEGO	6
PRZEDMOWA DO WYDANIA DRUGIEGO	7
PRZEDMOWA DO WYDANIA TRZECIEGO	9
PRZEDMOWA DO WYDANIA CZWARTEGO	10
WST�P	16
I. NA BEZDRO�ACH NASZEJ MY�LI	20
II. CHARAKTER NARODOWY	25
III. NASZA BIERNO��	32
V. OSZCZ�DNO�� SI� I EKSPANSJA	50
VI. ODRODZENIE POLITYCZNE	55
VII. ZAGADNIENIA NARODOWEGO BYTU	67
DOPE�NIENIA	73
WST�P	73
I. PODSTAWY ETYCZNE	76
II. NAR�D A PA�STWO	79
III. CEL I PRZEDMIOT POLITYKI	84
IV. POCZ�TKI POLITYKI NARODOWEJ	87
PRZEWROTY (1933)	90
I. PRZEWR�T POPOWSTANIOWY	90
II. ODBUDOWANIE PA�STWA	93
III. KRYZYS CYWILIZACJI EUROPEJSKIEJ	94



WPROWADZENIE

       Roman Dmowski jest bez w�tpienia najwybitniejszym politykiem polskim XX wieku, dlatego jego my�li powinny by� znane w ka�dej polskiej rodzinie. W ci�gu ostatnich kilkudziesi�ciu lat nie by�o w Polsce mo�liwo�ci propagowania my�li Romana Dmowskiego. Niniejsza publikacja chocia�, w skromnym stopniu zamierza nadrobi� zaleg�o�ci w tym zakresie.
       
       Roman Dmowski urodzi� si� 9 sierpnia 1864 r., w podwarszawskiej w�wczas miejscowo�ci Kamionek (obecnie dzielnica Warszawy � Praga), w rodzinie rzemie�lniczej z drobnoszlacheckim rodowodem. W 1881 r. zak�ada w III Gimnazjum w Warszawie tajn� organizacj� uczniowsk� �Stra�nica". Jeszcze w czasie studi�w wst�pi� do Zwi�zku M�odzie�y Polskiej (Zet), kt�ry by� jedn� z tajnych organizacji za�o�onych przez Lig� Polsk� kierowan� przez T. T. Je�a (Mi�kowskiego). Liga Polska i Zet powsta�y w 1887 r. W Warszawie ZMP zosta� zorganizowany przez Zygmunta Balickiego. Dmowski wst�pi� do Zetu w 1888 r. i bardzo szybko obj�� w nim przyw�dztwo. Od grudnia 1889 r. by� tak�e cz�onkiem Ligi Polskiej. Sw�j rodow�d polityczny wywodzi od Jana Ludwika Pop�awskiego, swego nauczyciela �duchowego", ojca nowoczesnej polityki polskiej. Ju� w czasie studi�w podj�� polityczn� dzia�alno�� niepodleg�o�ciow� organizuj�c w 1891 r. w setn� rocznic� Konstytucji 3 maja poch�d student�w warszawskich, b�d�cy pierwsz� wielk� manifestacj� polityczn� od 1863 r. Od sierpnia 1892 r. do stycznia 1893 r. odsiadywa� wyrok w X pawilonie Cytadeli warszawskiej za zorganizowanie manifestacji w dniu 3�maja.
       
       Z jego inicjatywy w lutym 1893 r. rozwi�zano Lig� Polsk�, a na jej miejsce powo�ano Lig� Narodow�. Po zreorganizowaniu Ligi, Dmowski wyda� w 1893 r. na polecenie Komitetu Centralnego broszur� pt. Nasz patriotyzm, w kt�rej sformu�owa� po raz pierwszy program ruchu narodowego. Zaj�� w niej stanowisko wszechpolskie (to jest obejmuj�ce wszystkie trzy zabory) i�narodowe, w przeciwie�stwie do dzielnicowego i klasowego, kt�remu ho�dowa�a orientacja socjalistyczna.
       
       W 1893 r. za zorganizowanie demonstracji w setn� rocznic� uchwalenia Konstytucji 3 Maja zostaje zes�any na przymusowe osiedlenie w Mitawie w g��bi Rosji.
       
       W 1895 r. opuszcza nielegalnie Mitaw� i udaje si� do Lwowa, gdzie od lipca tego� roku przejmuje redakcj� �Przegl�du Wszechpolskiego" (przemianowanego w styczniu z �Przegl�du Emigracyjnego"). Od stycznia 1896 r. przyst�pi� r�wnie� do redagowania pisma J. L. Pop�awski. W latach 1895-1905 �Przegl�d Wszechpolski" by� g��wnym ideowym pismem ruchu narodowego. Ruch narodowo-demokratyczny pod wodz� Dmowskiego, sta� si� jednym z g��wnych sk�adnik�w polskiego �ycia politycznego w pocz�tkach XX wieku. Nakaz my�lenia na ile by�o to mo�liwe, dzia�ania politycznego, zgodnego z jednym, wsp�lnym dla wszystkich Polak�w interesem narodowym, by� g��wnym zadaniem sformu�owanym w programie ruchu opublikowanym w 1897 r. Od tego roku Liga Narodowa podj�a si� tworzenia we wszystkich zaborach stronnictwa politycznego, kt�re mog�oby podj�� legaln� dzia�alno��. Rok ten powszechnie przyjmuje si� jako dat� powstania Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego.
       
       W 1902 r. (najpierw w �Przegl�dzie Wszechpolskim") ukaza�a si� jedna z najwa�niejszych ksi��ek Dmowskiego My�li nowoczesnego Polaka. Zawiera podstawow� wyk�adni� zasad, jakimi mia� si� od tego czasu niezmiennie kierowa� ca�y ruch narodowy. A g��wny sens tej wyk�adni patriotycznego obowi�zku Polak�w wobec w�asnej ojczyzny zawarty jest w Jego w�asnym stwierdzeniu zamieszczonym we Wst�pie: �Jestem Polakiem � wi�c mam obowi�zki polskie: s� one tym wi�ksze i tym silniej si� do nich poczuwam, im wy�szy przedstawiam typ cz�owieka". Ksi��ka ta jest na pewno arcydzie�em polskiej my�li politycznej. Mimo, �e od jej pierwszego wydania min�o ponad 90 lat, w swoim g��wnym zarysie pozostaje nadal aktualna. Zw�aszcza teraz gdy Polska odzyskuje niepodleg�o��, a nar�d swoj� to�samo��.
       
       Sprostowania i wyja�nienia wymaga stosunek Dmowskiego do �yd�w i innych narodowo�ci i pos�dzanie go o rzekomy antysemityzm. Przeciwstawia� si� jedynie dzia�aniom si�, kt�re mia�y swe w�asne cele, cz�stokro� sprzeczne z polskim interesem narodowym. Podobnie jest z pos�dzaniem go o rzekomy nacjonalizm. Dmowski wcale nie uwa�a�, co jest istot� skrajnego nacjonalizmu, �e nar�d polski jest narodem szczeg�lnym, ale �e po prostu nar�d polski, tak jak inne narody, ma prawo do obrony kluczowych praw i interes�w w swoim kraju, a tak� postaw� okre�la si� mianem patriotyzmu.
       
       Po wojnie rosyjsko-japo�skiej i po rewolucji 1905 r. jak ka�dy wytrawny polityk � Dmowski zaleca� wsp�prac�, a nawet sojusz z partnerem s�abszym w danym uk�adzie. Takim partnerem by�a w�wczas Rosja. Ca�y sw�j program polityczny, w takim zakresie jaki by� w�wczas mo�liwy do ujawnienia zawar� w s�ynnej publikacji Niemcy, Rosja i kwestia polska wydanej w 1908 r. Dokona� w niej ch�odnej, opartej na szerokiej wiedzy, analizy sytuacji politycznej Polski po�o�onej mi�dzy Rosj� a Niemcami. Wnioski jakie z tej analizy wyci�gn��, zaszokowa�y w�wczas wielu Polak�w i do dzisiaj s� aktualne. W czasie I wojny �wiatowej, w sierpniu 1917 r. Dmowski utworzy� w Pary�u Komitet Narodowy Polski, z�o�ony z dzia�aczy ze wszystkich trzech zabor�w. W 1918 r. obejmuje zwierzchnictwo nad tworz�c� si� pod dow�dztwem J�zefa Hallera armi� polsk� we Francji. Nast�pnie zyskuje uznanie Komitetu Narodowego za przedstawicielstwo Polski przez pa�stwa sprzymierzone. W 1919 roku jest delegatem Polski na konferencj� pokojow� w Pary�u. 28 czerwca Dmowski obok Paderewskiego, jako jeden z dw�ch polskich sygnatariuszy podpisa� w imieniu Polski Traktat Wersalski, kt�ry jako pierwszy dokument uznawa� Polsk� jako pa�stwo w formie prawnomi�dzynarodowej oraz walnie przyczyni� si� do zapewnienia Polsce miejsca w�r�d pa�stw zwyci�skich. Podpisuj�c Traktat Wersalski � Roman Dmowski osobi�cie, grono skupionych przy nim polityk�w oraz ca�y ruch narodowo-demokratyczny jako ca�o�� mieli waln� zas�ug� w odzyskaniu przez Polsk� niepodleg�o�ci oraz niemal ca�o�ci ziem zaboru pruskiego, w odzyskaniu przez odrodzone pa�stwo polskie nawet cz�ci tych ziem, kt�re na zachodzie nie wchodzi�y nawet w 1772 r. w sk�ad Rzeczpospolitej � cz�ci G�rnego �l�ska i �l�ska Cieszy�skiego. By�o to nie tylko rezultatem wielu wysi�k�w dyplomatycznych z lat wojny ale i okresu powojennego, gdy ustalane by�y warunki traktatu pokojowego z Niemcami. By�o to owocem trzydziestoletniej, przemy�lanej i wytrwa�ej pracy politycznej ca�ego ruchu narodowego, usilnie zabiegaj�cego o odzyskanie, a nast�pnie obron� zachodnich kres�w Polski.
       
       W 1923 r. Dmowski pe�ni funkcj� ministra spraw zagranicznych. W 1925 r. ukaza�a si� praca Polityka polska i odbudowanie pa�stwa, ukazuj�ca oraz sumuj�ca wysi�ek Dmowskiego oraz dorobek ca�ego ruchu narodowego w walce politycznej i dyplomatycznej o odzyskanie przez Polsk� niepodleg�o�ci. Warte przypomnienia i podkre�lenia jest to, �e ju� sto lat temu w�a�nie J. L. Pop�awski i Roman Dmowski stworzyli doktryn� polityczn� uzasadniaj�c� powr�t �l�ska, Pomorza i ca�ych Prus Wschodnich do Polski. Je�li chodzi o t� ostatni� spraw� � jest obecnie nadal aktualna, poniewa� enklawa kr�lewiecka pozostaj�ca poza granicami pa�stwa, stanowi sta�e zagro�enie polskiej racji stanu.
       
       W 1927 r. opublikowa� si� rozpraw� Dmowskiego Ko�ci�, Nar�d i Pa�stwo, kt�ra w swoim g��wnym zarysie pozostaje do dzi� aktualna. Zw�aszcza obecnie gdy lewica laicka i katolicka usi�uje zdyskredytowa� i os�abi� tysi�cletnie zwi�zki Ko�cio�a z Narodem polskim. Stale pozostaje Jego my�l zawarta w rozprawie o zwi�zku katolicyzmu z narodem: �Katolicyzm nie jest dodatkiem do polsko�ci, zabarwieniem jej na pewien spos�b, ale tkwi w jej istocie, w znacznej mierze, stanowi jej istot�. Usi�owanie oddzielenia u nas katolicyzmu od polsko�ci, oderwanie narodu od religii i Ko�cio�a, jest niszczeniem samej istoty narodu". Jak�e koresponduj� te s�owa Dmowskiego z homili� papie�a Polaka Jana Paw�a II wyg�oszon� podczas mszy �wi�tej w Warszawie 2 czerwca 1979 r.: �Je�li jest rzecz� s�uszn� aby dzieje narodu rozumie� poprzez ka�dego cz�owieka w tym narodzie � to r�wnocze�nie nie spos�b zrozumie� cz�owieka inaczej jak w tej wsp�lnocie, kt�r� jest jego nar�d. Wiadomo, �e nie jest to wsp�lnota jedyna. Jest to jednak�e wsp�lnota szczeg�lna, najbli�ej chyba zwi�zana z rodzin�, najwa�niejsza dla dziej�w duchowych cz�owieka. Ot� nie spos�b zrozumie� dziej�w narodu polskiego � tej wielkiej tysi�cletniej wsp�lnoty, kt�ra tak g��boko stanowi o mnie, o ka�dym z nas � bez Chrystusa. Je�li by�my odrzucili ten klucz dla zrozumienia naszego narodu, naraziliby�my si� na zasadnicze nieporozumienie. Nie rozumieliby�my samych siebie".
       
       W nast�pnym roku Zwi�zek Ludowo-Narodowy zosta� przekszta�cony w Stronnictwo Narodowe.
       
       Roman Dmowski zmar� 2 stycznia 1939 r. w Drozdowie ko�o �om�y, a pochowany zosta� w grobowcu rodzinnym na cmentarzu br�dnowskim w Warszawie.
       
       Ko�ci� katolicki doceni� Jego ogromne zas�ugi dla katolicyzmu polskiego. Najlepsi kap�ani w ko�cio�ach ca�ej Polski oddali Mu nale�ny ho�d jako Polakowi i katolikowi. W Waty...