Międzynarodowe przepływy czynników produkcji - kapitał
Przepływy kapitału
- międzynarodowe obroty kapitałowe mają charakter transakcji transferowych, tzn. że wywóz kapitału nie wiąże się z natychmiastowym importem towarów czy usług. Eksporter kapitału oczekuje korzyści w przyszłości.
- kapitał może przekraczać granicę w formie pieniężnej i w formie rzeczowej (maszyny, urządzenia w inwestycjach bezpośrednich)
Definicje
- przez przepływ kapitału w szerokim znaczeniu rozumie się wszelki odnotowany w bilansie płatniczym ruch kapitału przez granicę. Podmiotami uczestniczącymi w tak rozumianym obrocie kapitałowym mogą być przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe, banki komercyjne, budżety różnych szczebli oraz bank centralny.
- przepływ kapitału w wąskim znaczeniu to transakcje odnotowane w bilansie płatniczym, podejmowane przez podmioty gospodarcze inne niż bank centralny, kierujące się motywem zysku
Formy transferu kapitału
- przyjmując wreszcie za kryterium podziału formę wywożonego kapitału, możemy wyróżnić:
* lokaty na rynku walutowym
* kredyty zagraniczne (w tym finansowe i handlowe)
* inwestycje portfelowe
* inwestycje bezpośrednie
Lokaty
- lokaty na rynku walutowym obejmują krótkookresowe lokowanie kapitału na zagranicznym rynku w formie depozytów krótkoterminowych oraz niektórych papierów wartościowych z myślą o uzyskaniu zysku większego niż możliwy do osiągnięcia na rynku krajowym
- podstawą tego zysku są występujące między poszczególnymi krajami różnice w stopie procentowej oraz różnice kursowe
- w ostatnich latach właśnie ta forma wywozu kapitału przeżywa najbardziej dynamiczny rozwój. I tak, np. dzienne obroty na rynku walutowym wzrosły z 10 - 20 mld USD w 1970 roku do 1,5 bln USD w 1998 roku i prawie 2 bln USD w 2004 roku
- główną przyczyną tak dynamicznego rozwoju taj formy wywozu kapitału był ogromny wzrost technicznych możliwości szybkich transferów kapitału za granicę
Kredyty zagraniczne
W zależności od zasad, na których są udzielone, wyróżniamy:
- kredyty handlowe - związane bezpośrednio z wymianą towarów. Są one udzielane przez eksportera importerowi i stanowią element zwiększający konkurencyjność danego towaru. Kredyty tego rodzaju odgrywają szczególną rolę w dziedzinie obrotu gotowymi obiektami przemysłowymi, statkami, samolotami oraz w stosunkach krajów uprzemysłowionych z krajami rozwijającymi się
- kredyty finansowe - udzielane bez określenia ich przeznaczenia, głównie przez banki, ale czasami też przez rządzy i organizacje międzynarodowe; o stałej lub zmiennej stopie procentowej; pożyczkodawca często żąda gwarancji rządowych w celu zabezpieczenia się przed ryzykiem niewypłacalności
- kredyty związane sposobem ich wykorzystania - głównie kredyty rządowe i udzielane przez organizacje międzynarodowe na osiągnięcie konkretnego celu (np. stabilizację waluty, finansowanie konkretnych przedsięwzięć inwestycyjnych)
Inwestycje portfelowe
- inwestycje portfelowe to długookresowe lokaty w zagranicznych papierach wartościowych, a zwłaszcza obligacjach i akcjach
- w XIX wieku i na początku obecnego stulecia inwestowanie w obligacje zagraniczne było najważniejsza formą wywozu kapitału. Zakup przez inwestorów zagranicznych obligacji emitowanych przez bank centralny lub rząd danego kraju stanowił dla niego ważne źródło akumulacji
- w pierwszych dekadach po II wojnie światowej wywóz kapitału za pośrednictwem kupna obligacji odgrywał znacznie mniejszą rolę. W latach 70. wielkość tego typu zagranicznych inwestycji stanowiła jedynie około 5% wielkości pożyczek zagranicznych
- dominującą formę zagranicznych inwestycji portfelowych stanowi obecnie zakup akcji zagranicznych przedsiębiorstw
- wywóz kapitału w postaci inwestycji portfelowych nie da się jednak wytłumaczyć różnicą stopy zysku występującą między dwoma krajami mającą swoją przyczynę w niejednakowym wyposażeniu w czynniki produkcji
- obecnie wiele krajów jest jednocześnie eksporterem i importerem inwestycji portfelowych
- w myśl tej koncepcji inwestor może osiągać wyższą stopę zysku przy danym ryzyku lub daną stopę zysku przy mniejszym ryzyku w sytuacji gdy dysponuje portfelem akcji zróżnicowanym w ściśle określony sposób
- taki mianowicie, że spadkowi stopy zysku części z nich będzie prawdopodobnie towarzyszył wzrost stopy zysku pozostałych
kajmelka