Autyzm wczesnodziecięcyDr Milena Gracka - Tomaszewska • Zaburzenia autystyczne zaliczane są do grupy całościowych zaburzeń rozwoju ( DSM-IV)• rozpoczynają się w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym.• Obejmują nieprawidłowości w funkcjonowaniu społecznym, komunikacji oraz charakteryzują się występowaniem stereotypowych i perseweracyjnych zachowań• Do całościowych zab. Rozwoju należą także :zespół Aspergera, Zaburzenie Retta, Dziecięce Zaburzenie Dezintegracyjne oraz całościowe zaburzenia rozwoju nie ujmowane w innych kategoriach diagnostycznych.Kryteria diagnostyczne autyzmu (DSM- IV)A.• jakościowe zaburzenia interakcji społecznych• jakościowe zaburzenia w komunikowaniu się• ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowań, zainteresowań i aktywności,B. Opóźnienia lub nienormalne funkcjonowanie w przynajmniej jednej ze sfer, zapoczątkowane przed trzecim rokiem życiaC. Zaburzenie nie odpowiada lepiej Zespołowi Retta lub Dziecięcemu Zaburzeni Dezintegracyjnemujakościowe zaburzenia interakcji społecznych, manifestowane przez przynajmniej 2 z:• znaczne zaburzenia w używaniu różnorodnych zachowań niewerbalnych, takich jak kontakt wzrokowy, mimika twarzy, postawa ciała i gestykulacja służąca regulowaniu interakcji społecznych• brak rozwoju relacji z rówieśnikami, odpowiednich do wieku rozwojowego• brak spontanicznego dzielenia się radościami, zainteresowaniami lub osiągnięciami z ludźmi (np. brak pokazywania, przynoszenia lub wskazywania przedmiotów zainteresowania)• brak świadomości fizycznej obecności lub uczuć innych ludzi;jakościowe zaburzenia w komunikowaniu się, min. jedno z następujących• opóźnienie lub całkowity brak rozwoju mowy (czemu nie towarzyszy próba kompensowania przez alternatywne sposoby komunikacji, takie jak gestykulacja lub mimika)• u jednostek z adekwatną mową znacznie zaburzona umiejętność do inicjowania lub podtrzymywania konwersacji z innymi• stereotypowe i powtarzające się użycie języka brak zróżnicowanych, spontanicznych zabaw w udawanie lub zabaw grupowych odpowiednich do poziomu rozwojowegoograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowań, zainteresowań i aktywności, min. jedno• pochłaniające przywiązanie do jednego lub więcej stereotypowych i ograniczonych wzorców zachowania, które są anormalne ze względu na swe nasilenie lub przedmiot• widoczne nieelastyczne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych rutyn lub rytuałów• stereotypowe i powtarzające się manieryzmy ruchowe (np. trzepotanie rękami lub palcami lub złożone ruchy ciała)• uporczywe zaabsorbowanie fragmentami przedmiotówOpóźnienia lub nienormalne funkcjonowanie, przed trzecim rokiem życia w przynajmniej jednej z następujących sfer• interakcje społeczne,• język używany do komunikacji społecznej lub• symboliczna lub wyobrażeniowa zabawa.Autystyczne spektrum zaburzeń• Przy definiowaniu autyzmu wielu autorów posługuje się terminem „autystyczne spektrum zaburzeń” - ASD. Wczesne objawy autyzmu do 1. r.ż • Brak odpowiedzi na dźwięki• Zaburzenia relacji z matką: obojętność, brak reakcji na matkę, opór przed kontaktem fizycznym, brak kontaktu wzrokowego• Dziecko mało wymagające (0-6mies), rzadko płacze, nie interesuje się zabawkami, uśmiech, gaworzenie, reakcje antycypacyjne nie pojawiają się, lub opóźnione• Zachowania stereotypowe (obracanie dłońmi, poruszanie palcami blisko oczu, bujanie się)• Niezdolność do nawiązywania społ. Komunikacji Wczesne objawy autyzmu (2-3r.ż) • Niezdolność do nawiązywania społ. Komunikacji:• Brak reakcji na obecność ludzi• Brak reakcji na nieobecność matki• Brak ekspresji emocjonalnych (przez mimikę twarzy lub gesty)• Zaburzenia w rozwoju mowy• Ubogie zabawy, stereotypowe (np. Układanie przedmiotów w szeregu, niepokój, gdy zmieniona kolejność; włączanie, wyłączanie zabawek mechanicznych, brak zainteresowania misiami, lalkami)Epidemiologia• 4-5 dzieci na 10000 (Lotter w 1966 ), w tym 1 dziewczynka na 2-3 chłopców• 10 000 osób przypada 10 - 20 osób z autystycznym spektrum zaburzeń(Bryson, 1996, Sugiyama, Abe, 1989: za Pisula, 2005).• 6,26 na 1000 osób w grupie wiekowej od 2,5 do 6,5 lat (Chakrabarti i Fombonne, 2001: za Pisula, 2005) • stosunek liczby chłopców do dziewcząt wynosi 3:1, 4:1, a nawet 5,7:1 (Pisula, 2005).• Występuje we wszystkich częściach świata, w różnych grupach społecznych• Różne rozpowszechnienie autyzmu w zależności od położenia geograficznego (Chiny – w ciągu 26 lat rozpoznano 5 przypadków autyzmu; w populacji 4,5 milionowego miasta- 2 przypadki; Japonia – wskaźnik zachorowalności 0,13-0,16 % (Kendall,2004)Przyczyny• Środowisko rodzinne– Obserwacje Kannera– Hipoteza Bettelheima – reakcja na odrzucenie emocjonalne (mech. Obronny)– Niepowodzenie w nawiązaniu dialogu behawioralnego– Podwójne wiązanie– Teoria relacji z obiektem– Odziedziczenie „zbyt dobrego mózgu”Przyczyny• Biologiczne– Czynniki oddziałujące w czasie ciąży:• Genetyczne (częściej występuje u bliźniąt jednojajowych – 36%, w przypadku dwujajowych od braku zależności do 10%) – uznaje się występowanie „predyspozycji genetycznych• Czynniki oddziałujące podczas ciąży (częściej krwawienia, poród pośladkowy, użycie kleszczy, niedowaga, ale nie u wszystkich; u niektórych dzieci różyczka w okresie prenatalnym) – Zaburzenia w funkcjonowaniu mózgu• Obniżony bądź podwyższony próg wrażliwości na bodźce• mniejsza aktywność mózgu, mózgi większe i cięższe niż u zdrowych, neurony niedojrzałe rozwojowo (Kendall,2004)• Nieprawidłowy poziom serotoniny stwierdzono u ok. 1/3 dzieci• Dysfunkcja układu przedsionkowego (odpowiadającego za rejestrację ruchu wirowego- 30%)• Zmiany w lewej półkuli (obniżona aktywność) i nadmierny rozwój prawej ok. 1/3• Zmiany w EEG u 30%• Częściej autyzm u dzieci z niedosłuchem, niedowidzących• W Ogromnej większości przypadków autyzmu nie da się ustalić przyczyn. Jedynie w 5-10% przypadków udaje się ustalić przyczynę biologiczną (Rutter, Schopler, 1997; Rutter i in, 1994, za:Kendall, 2004)• Za przyczyny autyzmu uznaje się zespół cech endogennych i egzogennych wpływających na rozwój dziecka Inne całościowe zaburzenia rozwojowe• Zespół Aspergera• Zespół Retta• Dziecięce zaburzenie dezintegracyjneZespół Aspergera• Opisany w tym samym czasie, co autyzm; często uznawany za łagodną postać autyzmu• Znaczne i długotrwałe zaburzenia w zakresie interakcji społecznych• Powtarzające się wzorce zachowań i aktywnościZespół Aspergera – różnicowanie od autyzmu• Nie występuje, (lub w nieznacznym stopniu) opóźnienie rozwoju słownictwa i w opanowaniu zasad gramatyki. Mowa nienaturalna, z nieprawidłową intonacją, gestykulacja skąpa lub przesadna, łatwo wywołać trudny do zatrzymania monolog na ulubiony temat)• Rzadsze wczesne wycofanie – dziecko interesuje się ludźmi, choć interakcje społeczne są niezdarne, upośledzona empatia i wrażliwość społeczna• Zaabsorbowanie jakimiś sprawami, zawężenie zainteresowań (zamiast stereotypii ruchowych)Zespół Retta• Występuje u dziewcząt (1 przypadek na 10000 urodzeń)• Rozwój prawidłowy do 6-18 mies. życia• Spowolnienie wzrostu głowy• Regres wcześniej nabytych umiejętności (szczególnie między 1-4 r.ż)• Stereotypie rąk: mycie, wykręcanie dłoni, trzepotanie• Postępujący charakterZaburzenie dezintegracyjne• (psychoza dezintegracyjne, zespół Hellera)• Prawidłowy rozwój do 2-6 – 10 r.ż• Następnie regresja (często towarzyszą nasilone lęki, utrata kontroli nad zwieraczami) prowadząca do upośledzenia umysłowego z cechami autystycznymiTerapia• Behawioralna – nastawiona na usunięcie niektórych objawów np. Nagradzanie za przejawy kontaktu społecznego, wzmacnianie wokalizacji, naśladowanie dźwięków mowy, karanie za nie znaczące, nazywanie przedmiotów codziennego użytku, wykonywanie czynności „na polecenie”, pozbawianie talizmanów• Holding• Metoda opcji Rokowania• W przypadku terapii behawioralnej – pozytywne skutki gdy tera[pia rozpoczęta we wczesnym wieku, trwa co najmniej 2 lata, 48 godzin w tyg.• Gdy dziecko wcześnie opanuje mowę• Ma wysoki Iloraz Inteligencji• 60% osób autystycznych niezdolnych jest do samodzielnego życia
bioeco