Zbigniew joachimiak Migotania przeja�nienia czerwone tunele wyb�r wierszy dokonany przez autora i ludwik� topp TOWER PRESS Gdafsk 2001 Tower Press, Gdafsk 2002 Opracowanie graficzne Tomasz Bogus.awski Redakcja Sonia Cynke Korekta Zesp�. Druk Drukarnia �STELLA MARIS� 80-822 Gdafsk, ul. Rzeenicka 54/56 tel. 769 45 54. fax 769 45 04 tel. 769 45 57 � 59 � Copyright by Zbigniew Joachimiak & Tower Press, Gdafsk 2002 ISBN 83-87342-43-2 Tower Press, Gdafsk 2002 Modlitwa ze Zbyszkiem 1. Jest wielu Joachimiak�w. Jest Joachimiak bardzo mi bliski, kiedy pisze o Emierci (kt�ra oswoi.em) lub o Gdafsku (�Ta kobieta ma na imi� Gdafsk� � wychodzi na to, Zbyszku, �e po�era nas ta sama kobieta). Ale jest te� Joachimiak jakby troch� dalszy, na przyk.ad kiedy pisze o Bogu (kt�rego przecie� nie ma) lub o kobietach (kt�rych nie rozumiem i kt�rych panicznie si� boj�). Ale mimo tej swojej wieloEci tak naprawd� Zbigniew Joachimiak jest jeden. Cz.owiek osobny, chodzacy tylko w.asnymi Ecie�kami, i tw�rca � nie waham si� powiedzie� � fascynujacy. 2. Joachimiakowi poecie towarzysz� praktycznie od zawsze. Bowiem poznaliEmy si� jeszcze przed debiutem (jego i moim). I od zawsze te� nasze wzajemne stosunki by.y doE� szczeg�lne. Falowa.y. Od fascynacji ku irytacji. Od bliskoEci ku oddaleniu. Od akceptacji ku odrzuceniu. I � przewa�nie � z powrotem. Ale, co ciekawe, nigdy w tych naszych stosunkach wzajemnych nie by.o oboj�tnoEci. Zawsze by.o goraco. 3. Zbigniew Joachimiak od samego poczatku, od pierwszych wierszy z poczatk�w lat siedemdziesiatych, by. poet� osobnym, wyraenym i innym od nas � swoich r�wieEnik�w. Kompletnie ignorowa. literackie mody i pokoleniowe fascynacje. Wydaje mi si�, �e by.o tak przede wszystkim dlatego, i� nie istnia.a dla niego wyrazista granica mi�dzy �yciem a poezja. Jego wiersze pulsowa.y �yciem, a jego �ycie toczy.o si� wyraenym rytmem wiersza. 4. KiedyE, kiedy byliEmy jeszcze m.odzi, zbuntowani i pe.ni wiary, �e poezja zbawia, cz�sto k.�cili�my si� o to, czym ta poezja jest i czym by� powinna. Zbyszek Joachimiak niezwykle ostentacyjnie od�egnywa. si� od tego, co doE� nieszcz�Eliwie nazywano w�wczas �poezja spo.eczn� lub �poezja polityczna�. Natomiast ja by.em Ewi�cie przekonany, �e Ewiadome odci- nanie si� od problem�w spo.ecznych to objaw najzwyklejszego pi�knoduchostwa, sztuczne odcinanie si� od rzeczywistoEci, w kt�rej przysz.o nam �y�. Mnie nie interesuje polityka i socjologia w sztuce � twardo twierdzi. Zbyszek. A ja myEla.em � idiota, jak mo�na ogranicza� si� do opisywania tylko jednego wycinka naszego �ycia. A jednak to on, a nie ja, napisa. jeden z najwspanialszych, najboleEniejszych wierszy �spo.ecznych� lat siedemdziesiatych � �Atletom polskim�: je�eli kogoE obchodzi je�eli kogoE obchodzi historia ludzi je�eli kogoE obchodzi historia ludzi o jednej twarzy je�eli kogoE obchodzi historia ludzi o jednej twarzy szarej obsypanej popio.em je�eli kogoE obchodzi historia ludzi o jednej twarzy szarej obsypanej popio.em �wier�wiekowego rygoru wstawania o piatej rano je�eli kogoE obchodzi historia ludzi o jednej twarzy szarej obsypanej popio.em �wier�wiekowego rygoru wstawania o piatej rano by zda�y� na pociag do pracy je�eli kogoE obchodzi historia ludzi o jednej twarzy szarej obsypanej popio.em �wier�wiekowego rygoru wstawania o piatej rano by zda�y� na pociag do pracy kt�rym wr�ca do domu gdy nie b�dzie ju� dnia je�eli kogoE obchodzi historia ludzi o jednej twarzy szarej obsypanej popio.em �wier�wiekowego rygoru wstawania o piatej rano by zda�y� na pociag do pracy kt�rym wr�ca do domu gdy nie b�dzie ju� dnia i pozostanie jedynie mo�liwo�� jak najszybciej si� po.o�y� je�eli kogoE obchodzi historia ludzi o jednej twarzy szarej obsypanej popio.em �wier�wiekowego rygoru wstawania o piatej rano by zda�y� na pociag do pracy kt�rym wr�ca do domu gdy nie b�dzie ju� dnia i pozostanie jedynie mo�liwo�� jak najszybciej si� po.o�y� by zda�y� na pociag do pracy je�eli kogoE obchodzi historia ludzi o jednej twarzy szarej obsypanej popio.em �wier�wiekowego rygoru wstawania o piatej rano by zda�y� na pociag do pracy kt�rym wr�ca do domu gdy nie b�dzie ju� dnia i pozostanie jedynie mo�liwo�� jak najszybciej si� po.o�y� by zda�y� na pociag do pracy kt�rym wr�ca do domu gdy nie b�dzie ju� dnia i pozostanie jedynie (kropka) 5. Ale poezja Zbyszka Joachimiaka to nie tylko rytm, myEl i � jak�e typowa dla artyst�w � niekonsekwencja. To tak�e odwaga, kt�ra niejednokrotnie mnie zdumiewa.a. Odwaga tw�rcy, kt�ry potrafi podejmowa� trudne tematy. Odwaga cywilna � nigdy nie zapomn� tego, �e Zbyszek by. jednym z pierwszych gdafskich tw�rc�w, kt�ry zjawi. si� w Stoczni Gdafskiej w sierpniu 1980 roku. Ale to tak�e odwaga zupe.nie innego rodzaju. Oto w roku 1983 ukaza. si� jeden z najniezwyklejszych tom�w poetyckich ostatnich dziesi�cioleci � �Pe.ni r� ob.�du�. Gdyby to by. tylko wsp�lny tom dwojga poet�w � Anny Czekanowicz i Zbigniewa Joachimiaka � nie by.oby w tym fakcie wydawniczym nic szczeg�lnego, takich ksia�ek troch� ju� by.o. I rozpatrywa.bym go tylko w kategoriach lepszej lub gorszej ksia�ki. Ale bezprecedensowoE� tego tomu polega.a na tym, �e wiersze w nim zgromadzone nie sa podpisane! I tak do kofca nie wiadomo, kt�re z nich napisa.a Czekanowicz, a kt�re Joachimiak. A przecie� by� artysta, to by� egotykiem, indywiduum. To chcie�, a w.a�ciwie musie�, podpisa� ka�dy utw�r swoim imieniem i nazwiskiem. MyEl�, �e takie odindywidualizowanie swoich utwor�w, to nie tylko kaprys, to przede wszystkim odwaga. 6. Kiedy dziE czytam wiersze Zbyszka, co chwila przecieram oczy ze zdumienia. Przez ca.e nieomal �ycie spieraliEmy si�, dokonywaliEmy odmiennych wybor�w artystycznych i �yciowych. Czyli, tak na zdrowy rozum, powinienem te wiersze czyta� z czymE w rodzaju ch.odnej oboj�tnoEci. A tak nie jest. Nie da si� ukry�, �e te wiersze wciagaja mnie, fascynuja. I, co wi�cej, te Zbyszkowe wiersze coraz bardziej, nieomal z wersu na wers, staja si� tak�e moimi wierszami. Fascynuje nas tajemnica tego samego miasta. Razem, rami� w rami�, depczemy te same bruki w beznadziejnym poszukiwaniu odpowiedzi na podstawowe pytania. Podniecaja nas te same � czy mo�e bezpieczniej by.oby powiedzie� �podobne� � kobiety. A i noca budzimy si� obaj zlani potem z powodu tych samych strach�w � czasami to b�dzie tylko nag.e skrzypni�cie pod.ogi w przedpokoju, a czasem strach przed ostatecznoEcia, przed Emiercia. I tylko czasem w t� moja lektur� wbija si� ma.y kolec. JakaE zadra, kt�ra zawsze � myEl� � towarzyszy czytaniu wierszy ludzi nam w jakiE spos�b bliskich. Nag.a, jak olEnienie, myEl � �Jezu, jak on to zrobi.! �e te� mnie si� tak nie uda.o�. Ale to na szcz�Ecie szybko mija. Mija, bowiem wierszy nie czyta si� zazdroEcia. Wiersz czyta si�, powinno si� czyta�, pytaniem, zachwytem i prze-ra�eniem. Jak modlitw� przed Emiercia. 7. Jest takie pytanie, kt�re pada zawsze, kiedy mamy do czynienia z wyborem wierszy z blisko trzydziestu lat. Brzmi ono � na ile przez te lata, przez te wiersze, zmieni. si� ich autor. Jak na to pytanie odpowiedzie�? Zmiana zewn�trzna rzuca si� w oczy. Nie ma ju� mi�dzy nami niedojadajacego, hipisujacego Zbyszka ze zmierzwiona broda i w wytartych d�insach. Tamten cz.owiek co najwy�ej ko.acze si� gdzieE w zakamarkach naszej pami�ci, wychyla si� ze starych, po��.k.ych fotografii ( p r z e w a � n i e robionych przez Janka Led�chowskiego). Zastapi. go elegancki, starannie ostrzy�ony m��czyzna. Ale to tylko kostium, to tylko zewn�trze. A na ile zmieni. si� Zbyszek jako poeta, jako cz.owiek? Ot� � i to jest chyba najbardziej krzepiace � nic si� nie zmieni.. Oczywi�cie dojrza., ale wszak wszyscy dojrzewamy, to bana.. Zbyszek, mimo �e zamieni. d�insowy str�j na dobrze skrojone marynarki, pozosta. tak naprawd� tym samym cz.owiekiem, tym samym poeta. Pe.nym niepokoju i nieustannych zdziwief. Poda�aj�cym przez �ycie � i przez kartki papieru � niezwykle swoistymi meandrami trop�w i skojarzef. Wcia� stawiaj�cym zasadnicze pytania. Te, na kt�re tak naprawd� nigdy nie uzyskamy odpowiedzi. Chyba �e Zbyszek ma racj� i rzeczywiEcie istnieje B�g. A wi�c ten, kt�ry jest nasza jedyna szansa. Kt�ry jest odpowiedzia. Antoni Pawlak Okazja do pytania Czarny cz.owiek na czarnym bicyklu w czarnej nocy to okazja do pytania przed soba cienka struna nieustannie gra tyE muzykiem grasz noc to czarna substancja kt�ra si� nadziewa na srebrna strun� stana.e� noc to czarna substancja kt�ra zalewa wszystko co jest milczeniem cz.owiek na bicyklu boi si� ciemnoEci ruszy. p�dem coraz szybciej ucieka kroi noc to okazja do pytania tak dobrze jest brak kofca i bezkofca ko.ysze chce si� dalej by� wi�c dalej r�wno to warunek by by. spok�j prosto przed siebie wzrok t�py nie myEl �e si� ruszasz graj cz.owiek na czarnym bicyklu w czerni nocy to dow�d �e przep.ywa obok b�g i jego pies nieskofczonoE� Wieczne amazonki (1976) Tancerka ju� maki zakwit.y i obr�ci.y si� w perz ju� m.ode drzewa tworza b�r ju� dawne pieEni zagin�.y wEr�d nowych a na wcia� m.odym tafcowisku tancerka go.ymi stopami rytm wystukuje o twardy mur widz�w co stan�li rz�dem wok�. i brukiem g.�w ustanawiaja lincz spazmatycznemu cia.u liniom n�g i rak w�z.om �y. stopom stwardnia.ym na prochu tych co setki lat temu przy widowisku usn�li na starym tafcowisku wcia� ta sama tancerka � nie wyroEni�te nigdy dziecko z p�.u�miechem na ustach z zapomniana przesz.o�ci� w oczach plasa a cia.o pomi�te w sinym ju� konaniu obok niej walczy i o mokrej studni marzy i nie wiadomo ju� czy wijace si� chude ramiona w poddaniu oczu sa czy te� niebieskich ust skrzywieniu i czy jest tu tancerka czy tylko jej w pyle zbudzone wspomnienie ju� jesie� zbiela.a w nowych korytach stare rzeki p.yn� ju� najstarsi ludzie nie wiedza jak tafczy� spr�chnia.e ich pieEni a na tym samym tafcowisku tanc...
Poszukiwany