102 13 Nadszedł już piękny miesišc maj, a Józef Odrowšż nie powrócił jeszcze do zdrowia. Wiosenna zielonoć okryła rany poszarpanej ziemi. Pióra, licie, szypułki, pokrętne badyle i wielorakie odmiany barw osłoniły rany ziemi i zalecały się oczom ludzkim. Podobnie jak wsysały w siebie wilgoć i zgniliznę, tak samo barwami, kształtem i nieskończonš potęgš swego rozrostu chciały wessać w siebie cierpienie dusz, zniszczyć pamięć o tym, co już padło i umarło. Na dobro nowego życia rosło i bujało wszystko na stratę mierci. Słowik piewał nocami nad wodš, w sšsiedztwie wzgórka, pod którym Hubert Olbromski znalazł schronienie. We dworze niezdolskim inne cokolwiek zaczęło się życie. Pani Rudecka jęła godzić i przyjmować służbę, parobków, skupować inwentarz, zaprowadzać ład, pracę i rygor w gospodarstwie. Mylała już o odbudowaniu stodół, obór i spichlerza. Gotowano obiady i wieczerze. Szczepan stał znowu przy patelni, rondlach i saganach. Miał do dyspozycji popychadło, brudne dziewczysko, szturmaka od szorowania statków i skubania kurczšt. Krzyczał na nie dzikim głosem za wszystkie czasy i poszturgiwał je odbijajšc w dwójnasób dawnš kucharskš bezwładzę. Stosownie do zastarzałego przyzwyczajenia gadał z ogniem, co mu owiadczał, dowodził, kłócił się, twierdził i zaprzeczał. Nieraz widocznie ogień bardzo mu się sprzeciwiał, bo stary tupał krypciami i wygrażał mu pięciš. Czekano wcišż, że ojciec panny Salomei, stary pan Brynicki, rzeczywisty od wielu lat gospodarz w Niezdołach, rzšdca całego majštku, niepostrzeżenie z partii wróci, obejmie władzę, zaprowadzi na nowo porzšdek, nastawi i w ruch puci cały ten wielki, dawny zegar gospodarski. Czekano nadaremnie... Pewnego odwieczerza przyszedł do dworu zdrożony wieniak z odleglejszych stron, ze więtokrzyskich lasów, przynoszšc wieć okropnš: ojciec panny Salomei już nie żył. Raniony w bitwie kędy w górach, krył się ciężko chory po chałupach wieniaczych w pobliżu klasztoru więtej Katarzyny, u dobrych ludzi pewnej lenej wsi. Kurował się sam, jak mógł i umiał, starymi żołnierskimi sposoby. Przykładał różne macie na rany, pił odwar z ziół sobie wiadomych. Nadaremnie! Nadeszła chwila, kiedy pojšł, że już koniec żywota. Uprosił tedy wieniaka, który go u siebie krył i przechowywał, ażeby zaniósł wieć do córki. Napisał list. Na szorstkim i twardym skrawku siwego papieru, który w pochodach gdzie zdybał, w braku przyborów pisarskich zaostrzywszy kozikiem ostatniš ołowianš kulę, która w torbie została napisał do córki przedzgonne posłanie. Bogu jš polecał i zacnoci krewniaków, z którymi tyle lat trudy dzielił i chleb łamał. Zaklinał, żeby strzegła dobrego imienia, żeby żyła i pracowała uczciwie. O sobie donosił, że jest ciężko chory i nie sposób mu już z tego miejsca, gdzie pisze, ani się wydostać, ani kurować gdzie indziej. Nogi odjęło. W głowie huk. Mrok w oczach. Pisał także, że w duszy nie czuje dawnej mocy, a w sercu ma wielki smutek. W przypisku dodawał, że posyła drogiej córce Salomei ostatni grosz, jaki ma, czterdzieci siedem złotych polskich. Raz jeszcze polecajšc córeczkę Miję Bogu, z którym w sercu umiera, Jemu, co niezmiennie czuwa nad wiatem żegnał jš i błogosławił. Włocianin, który list przyniósł, dodał ustnie, że ów starszy powstaniec pomarł był wkrótce po napisaniu tego listu i nocš cichaczem pogrzebany jest przez wiejskich ludzi na starym cmentarzu kapliczki tej wsi górskiej w więtokrzyskich stronach. Chłop ów rozsupłał węzełek i uczciwie wyłożył na ławie ganku doręczone mu czterdzieci siedem złotych polskich. Opowiedział potem wiele szczegółów o ostatnich chwilach życia tego starszego powstańca. Człowiek ten był zgoła inny niż chłopi niezdolscy. Stał po stronie wiary, jako i wszystkie sšsiady we wsiach tamecznych. Głęboko się dziwował chłopom odgrażajšcym się na Polaków, których spotykał w drodze swej, gdy szedł w daleki, pierwszy raz przemierzany wiat, niosšc zlecenie. W jego bowiem okolicy ludzie wierzyli swoim i na polskš patrzyli stronę pomagali w przeprawach, ukrywali rannych, a nawet sami, co młodsi a ognistszego ducha, z partiš chodzili. Obdarowany dziękczynieniem i nakarmiony poszedł nazad, gdyż trzeba było pieszyć co prędzej w dużš drogę, a cieżkami nieznanymi, mało uczęszczanymi wskro lasów, żeby się z wojskiem nie zetknšć. Panna Salomea odprowadziła go parę wiorst miedzami pól ostatniego wiadka, bolesnego zwiastuna. Po rozstaniu patrzyła za nim długo długo za gońcem, co przyszedł do niej od ojca, a teraz szedł w to miejsce, gdzie on jest. Postać jego malała, czyniła się podobnš do ziemi... do zmierzchu... Gdy się oddalił i znikł, popadła w głębokš rozpacz. Zabiła jš na duszy ta wieć. Podwójnie, potrójnie, po tysišckroć wielkie było jej cierpienie, gdy zestawiła daty i przekonała się, że ojciec dogasał w samotnoci wówczas, kiedy ona oddała się kochankowi. Umierał w tym czasie czy w pobliżu owej nocy niezapomnianej, kiedy ciężkš i niewolę nakładajšcš wydawała jej się ojcowska miłoć. Zmartwiała, bez łez w oczach, biegła teraz rozkwitłymi polami do tego domu. Krzyk boleci wydzierał się z jej ust. I oto nagle tym większš, straszliwszš, jedynš i bezgranicznš zapałała do kochanka miłociš. KONIEC ROZDZIAŁU
Poszukiwany