ANALIZA ODCHYLEŃ W ANALIZIE FINANSOWEJ.pdf

ANALIZA ODCHYLEŃ W ANALIZIE

FINANSOWEJ

Analiza podstawowych odchyleń na podstawie analizy finansowej.

Analiza finansowa obejmuje ocenę wielkości ekonomicznych w wyrażeniu

pieniężnym, w tym stanu majątkowo-kapitałowego, wyników finansowych i

ogólnej sytuacji finansowej firmy. Analiza ta, będąca częścią analizy

ekonomicznej stanowi najwyższy stopień jej uogólnienia. Przedmiotem analizy

finansowej są zagadnienia dotyczące całokształtu działalności gospodarczej firmy.

Zalicza się do nich:

 wynik finansowy i związaną z tym ocenę efektywności gospodarowania –

rentowność;

 przychody i koszty ich osiągnięcia;

 sytuację majątkowo-finansową;

 analizę wzrostu wartości firmy i jej płynności finansowej;

Analiza odchyleń to ustalenie przyczyn odchyleń w celu podjęcia działań

naprawczych.

Wszystkie ustalone odchylenia przedstawione są w oparciu o przykład.

Przykład 1

Przedsiębiorstwo ALPHA wytwarza jeden typ wyrobu, który nosi nazwę SIGMA.

Produkt jest wytwarzany w jednym procesie technologicznym, którego

standardowe koszty są następujące:

£ £

Materiały bezpośrednie

2 kg materiału A po 1 £/kg

1 kg materiału B po 3 £/kg

Robocizna bezpośrednia 3 godziny po 3 £/godzinę

Koszty pośrednie

Koszty zmienne 3 godziny po 2

£/godzinę

Koszty stałe 3 godziny po 4 £/godzinę 12 18

Koszty standardowe

wyrobu

Standardowy narzut zysku

(25%)

Standardowa cena

sprzedaży

Przedsiębiorstwo ALPHA planuje wytworzyć 10 tysięcy sztuk wyrobów SIGMY w

kwietniu. Budżet kosztów opracowany na podstawie powyższych danych

standardowych jest następujący:

£ £ £

Sprzedaż (10 000 szt. razy

40£)

400

000

Materiały bezpośrednie

A:20 000 kg po 1

£/kg

20 000

B: 10 000 kg po

3 £/kg

30 000 50 000

Robocizna bezpośrednia

30 000 godz. po

3 £/godz.

90 000

Zmienne (30 000

godz. po 2 £/godz.

60 000

Koszty pośrednie

Stałe

120

000 a

320

000

Planowany zysk

80 000

a Planowane stałe koszty pośrednie wynoszące 120 000 £ miesięcznie, będą

naliczane na postawie planowanej liczby roboczogodzin bezpośrednich, stąd też

stabilizowana stawka stałych kosztów pośrednich wyniesie 4 £ na 1 roboczogodzinę

(120 000 / 30 000).

Wyniki faktycznie osiągnięte w kwietniu

£ £

Sprzedaż (9 000 szt. Po 42

£)

378 000

A: 19 000 kg po 1,1 £/kg 20 900

Materiały bezpośrednie

B: 10 100 kg po 2,8 £/kg 28 280

Robocizna bezpośrednia

(28 500 godz. Po 32

£/godz.)

91 200

Zmienne koszty pośrednie

52 000

Stałe koszty pośrednie

116 000 308 380

Zysk

69 620

Koszty pośrednie są absorbowane przez produkcję na podstawie roboczogodzin

bezpośrednich. Sprzedaż i produkcja w kwietniu wyniosły 9 000 sztuk.

Odchylenia cen materiałów

Punktem wyjściowym dla kalkulacji tego odchylenia jest porównanie ceny

standardowej materiału z ceną aktualnie realizowaną. W przykładzie 1

standardowa cena materiału A została określona na l £ za kilogram, ale cena,

jaką płacono, wynosiła 1,1 £/kg. Różnica cen wynosiła, więc 0,10 £ na kilogram.

Miałoby to małe znaczenie, jeżeli zakupiono by małą ilość materiałów. Jeżeli

jednak zakupiono znaczne ilości materiałów, to skutki różnic cen będą istotne

Różnica cenowa powinna być, więc pomnożona przez ilość zakupionych

materiałów. Dla materiału A różnica cenowa wynosi 0,10 £ na jednostkę a

zakupiono 19 000 kg, stąd też odchylenie cenowe zakupionych materiałowi

wyniosło l 900 £ i jest niekorzystne. Wzór odchylenia jest następujący

(SP-AP)xQP.

Odchylenie cenowe materiałów to iloczyn różnicy między standardową ceną ,

(SP) a aktualną ceną (AP) jednostki materiałów przez ilość zakupionych

materiałów (QP).

Dla materiału B standardowa cena wynosi 3 £, natomiast faktyczna cena

wyniosła 2,8 £, co dało oszczędności 0,20 £ na każdym kilogramie. zakupiono 10

100 kg, całkowite odchylenie cenowe materiałów B wyniesie 2 020 £ (10 100 x

0,2). Odchylenie to jest korzystne. Zazwyczaj wartość chyleń jest opisana przy

użyciu liter K i N, wskazujących na charakter odchylenia: K- korzystne, N-

niekorzystne.

Prawdopodobne przyczyny

Zakładanie, że odchylenie cenowe materiałów będzie zawsze wskaż}

efektywność pracy wydziału zaopatrzenia, nie jest prawidłowe. Aktualne mogą

przekroczyć standardowe ceny z powodu zmian warunków rynkowych, które

pociągają za sobą zmianę ogólnego poziomu cen stosowanych materiałów.

Dlatego też odchylenie cenowe może być poza kontrolą działu zaopatrzenia. W

innym przypadku niekorzystne odchylenie cenowe może wskazywać słabości

działu zaopatrzenia w poszukiwaniu korzystnych źródeł dostaw Korzystne

odchylenie cenowe może być wynikiem zakupu materiałów o słał jakości, które

mogą ujemnie wpłynąć na produkcję lub na wzrost braków, strat Na przykład

odchylenie cenowe materiału B jest korzystne, ale, jak zobaczymy w następnym

punkcie, jest ono neutralizowane przez odchylenie nadmiernego zużycia tych

materiałów. Jeżeli przyczyną tego nadmiernego zużycia jest zakup niewłaściwych

materiałów, to odchylenie to powinno obciążyć dział zaopatrzenia.

Jest możliwe również, że inny wydział może być odpowiedzialny za całość odchylenia

cenowego materiałów. Na przykład niedobory materiałowe wynikłe ze złej polityki

zapasami mogą spowodować pojawienie się zakupów interwencyjnych. Dostawcy mogą

ponieść dodatkowe koszty obsługi i przewozu, za co dla specjalnych zamówień

zażądają wyższych cen. W tej sytuacji odchylenie cenowe l będzie w zakresie

odpowiedzialności magazynu, a nie działu zaopatrzenia.

Obliczenia odchyleń na podstawie ilości materiałów

zakupionych czy zużytych

W rzeczywistości odchylenia cenowe mogą wynikać z różnych przyczyn; l

niektóre z nich mogą być poza kontrolą przedsiębiorstwa, inne zaś mogą być l

spowodowane nieudolnością firmy. Dlatego też rzeczą ważną jest szybkość l

dostarczenia informacji o tych odchyleniach, aby brak efektywności był j

ujawniony i aby móc podjąć działania zapobiegawcze. W sytuacji, gdy mamy f

rozbieżność między momentem zakupu i zużycia materiałów, wyłania się I

problem wyceny. Na przykład, jeżeli 10 000 jednostek materiału będzie zakupionych

w okresie l po cenie jednostkowej wyższej o l £ od ceny standardowej i następnie 2

000 jednostek jest zużywanych w poszczególnych okresach 1-5, to l mamy

następujące alternatywy obliczania odchyleń cenowych:

1. Pełna kwota odchyleń cenowych, wynosząca 10 000 £, jest wykazywana w

okresie l, a więc we wzorze odchylenia ilość definiujemy jako zakupioną ilość

materiałów w danym okresie.

2. Odchylenie cenowe jest kalkulowane przy użyciu ilości zużytych materiałów.

Oznacza to, że w okresach 1-5 będzie wykazywane odchylenie 2 000 £, które

wynika z iloczynu różnicy ceny l £ przez ilość zużywanych materiałów (2 000 szt.).

Wskazane jest podejście pierwsze, ponieważ wykazywanie odchyleń nie jest

odroczone do momentu zużycia materiałów w późniejszych miesiącach. Dla

uproszczenia naszego przykładu 1 zakładamy, że wielkość zakupionych

materiałów pokryje się z wielkością zużytych materiałów.

Odchylenie stawki płac

Odchylenie to obliczamy przez porównanie standardowej godzinowej stawki płac

ze stawką faktycznie płaconą. W przykładzie 1 standardowa godzinowa stawka

płac wynosi 3 £, stawka zaś faktycznie płacona wynosiła 3,2 £, co daje różnicę

stawek płac w wysokości 0,2 £. Aby ustalić istotność takiej różnicy, należy

stwierdzić, jak wielu godzin to dotyczyło. Ponieważ przepracowano 28 500

godzin, to mnożymy 0,2 £ przez 28 500, dzięki czemu otrzymujemy niekorzystne

odchylenie stawek płac w wysokości 5 700 £. Formuła odchylenia stawek płac jest

następująca.

Odchylenie stawek płac to iloczyn różnicy między standardową godzinową stawką

płac (SK) a aktualną stawką płac (AK) przez faktyczną liczbę przepracowanych

godzin (AH):

(SR - AR} x AH.

Możliwe przyczyny

Odchylenie stawek płac może być spowodowane uzgodnionymi podwyżkami płac,

które nie zostały uwzględnione w standardowych stawkach. W takim przypadku

odchylenia tego nie można uznać za kontrolowane. Jednakże część lub całość

odchylenia może być spowodowana wyznaczeniem wysoko wykwalifikowanych

pracowników do pracy, której normalnie oni nie wykonują. Odchylenie to może być,

więc uznane za zawinione przez kierownika produkcji, który powinien do

poszczególnych prac wykorzystywać odpowiednich pracowników. Nie mniej

odchylenie stawek płac jest na ogół odchyleniem najmniej kontrolo walnym przez

kierowników. W większości przypadków odchylenie to jest wynikiem nienadążania

standardowych stawek płac za zmianami stawek płac, dlatego nie są kontrolowane

przez kierowników poszczególnych wydziałów.

Odchylenia kosztów pośrednich

Celem analizy odchyleń kosztów pośrednich jest wyjaśnienie różnicy między

faktyczną kwotą poniesionych kosztów pośrednich produkcji a kwotą naliczoną przy

użyciu z góry ustalonej stawki absorbcyjnej kosztów pośrednich. Analiza ta staje

się bardziej zrozumiała, jeżeli ponoszone i naliczane koszty pośrednie będą

podzielone na stałe i zmienne. Można wówczas obliczyć odrębne odchylenia dla

stałych i zmiennych kosztów pośrednich.

Zestawienie 1. Porównanie aktualnych i planowanych kosztów pośrednich

Budżet

Wynik faktyczny

Stałe koszty pośrednie miesiąca

120 000 £

116 000 £

Zmienne koszty pośrednie miesiąca

60 000 £

52 000 £

Nakłady roboczogodzin bezpośrednich

30 000

godz.

28 500 godz.

Wynikowa ilość standardowych roboczogodzin

bez-

pośrednich

30 000

godz.

27 000 godz.

Standardowa godzinowa stawka stałych kosztów

po-

średnich

4£

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: