2. Rozwój osobowości i rozwój moralny dziecka w wieku przedszkolnym.
MORALNOŚĆ DZIECKA- Początki moralnego rozwoju człowieka wiążą się z poznaniem reguł obowiązujących w grupie społecznej. W wieku przedszkolnym dziecko pozostaje pod wpływem nakazów i zakazów dorosłych. Starsze dzieci traktują zachowanie zgodnie z regułami jako instrument do uzyskania nagrody. Piaget uważa, że pierwsza moralność jest oparta na posłuszeństwie. To właśnie szacunek wywołuje jednostronne wartościowanie i prowadzi do moralności polegającej na niewolniczym dostosowaniu się do narzuconych przez innych reguł, moralności heteronomicznej. W okresie moralności heteronomicznej dziecko kieruje się zasadą realizmu moralnego. W myśl tej zasady należy postępować zgodnie z literą, a nie duchem prawa; nie są dopuszczalne żadne odstępstwa od reguły. Stąd dziecko może niekiedy postępować nielogicznie. Na przykład, zgodnie z regułą „ nie należy innemu dziecku zabierać zabawek”, nie odbiera młodszemu bratu nożyczek mimo że brat może zrobić sobie krzywdę. Dziecko nie bierze pod uwagę intencji sprawcy. Uważa, że każde odstępstwo od reguły powinno być ukarane. Rozwój moralny wiąże się także z odróżnianiem dobra od zła. Małe dziecko odróżnia wygląd przedmiotu zgodny z przyjętą „normą” od przedmiotu uszkodzonego. Potrafi odróżnić to, co dobre od tego, co złe. Od około 4 r. ż. Dzieci zaczynają odczuwać wewnętrzny „powściąga”, choć nie rozumieją jeszcze podstawy nakazów i zakazów. Istotną rolę w tym względzie odgrywa rozumienie przeżyć innych osób oraz rozwój takich uczuć jak wstyd i wina.
OSOBOWOŚĆ DZIECKA- Rozwój osobowości dzieci postępuje równocześnie z ich rozwojem społecznym, emocjonalnym i poznawczym. Procesem, który odgrywa zasadniczą rolę w kształtowaniu się osobowości jest socjalizujący proces identyfikacji. To dzięki temu procesowi dziecko próbuje widzieć, czuć i działać jak znaczące osoby w jego otoczeniu. Proces ustalania tożsamości płciowej przypada właśnie na wiek przedszkolny. Zgodnie z koncepcją S. Freuda dzieci już w 1 r. ż. Są w stanie rozpoznawać obiekty podobne do siebie- proces ten nazywa się pierwotną identyfikacją. Wtórna identyfikacja występuje po 3 r. ż. Jako usiłowanie upodobnienia się do modela. Małe dziewczynki zaczynają identyfikować się z matką, natomiast chłopcy z ojcem. Z kolei L. Kohlberg dowodzi, że pojęcie roli płciowej jest wynikiem strukturowania własnego doświadczenia, a nie biernego treningu społecznego.
W wieku przedszkolnym rozwija się zdolność samokontroli, czyli działania zgodnie z oczekiwaniami autorytetów, nawet w sytuacji braku zewnętrznej kontroli. Dzieci w 4 r. ż. zaczynają świadomie kontrolować intensywność swoich emocji. Młodsze dzieci w sytuacji rozwiązywania zadania polegającego na wyborze figury podobnej do modelu spośród wielu podanych, odpowiadają szybko, bez namysłu i zwykle popełniają błędy, podczas gdy starsze dzieci powoli zapoznają się z sytuacją, analizują warunki zadania i dzięki temu polepszają swoje wyniki. Zdolność samokontroli zaczyna się rozwijać między 3 a 6 r. ż. . Dzieci stają się zdolne do planowania swoich działań, działają systematycznie, są w stanie dostosować się do próśb i zaleceń rodziców oraz kulturowych norm, bez konieczności zewnętrznej kontroli.
Dzieci wchodzą w okres średniego dzieciństwa ze świadomością własnej odrębności. Zaczyna się rozwijać obraz własnej osoby jako zestaw przekonań o swoich własnych cechach. Na obraz własnej osoby składają się: imię, posiadane rzeczy, codzienne zachowania. Już dzieci w wieku 3; 6 próbują opisywać siebie uwzględniając swoje przekonania, emocje i cechy, jak np. pomocny, przyjazny czy prawdomówny. W sytuacjach konfliktów rówieśniczych używanie określenia „ to moje” nie tyle jest wyrazem samolubstwa dziecka, co znakiem wytyczania granic między „ja” a „inni”, a więc jest przejawem rozwoju osobowości. Odróżnienie siebie od innych pozwala małym dzieciom zarówno współdziałać ze sobą w zabawie, jak i rozwiązywać konflikty. Już dzieci w 2 r. ż. Potrafią zapowiadać czynności które wykonują.
W wieku przedszkolnym kształtuje się również samoocena, czyli zespół sądów o własnej wartości. Samoocena zajmuje szczególne miejsce w rozwoju obrazu własnej osoby, powoduje, iż sądy opisowe na swój temat utrwalają się. Warto zaznaczyć, że dzieci przed 7 r. ż. Nie różnicują kompetencji w poszczególnych dziedzinach aktywności. Często oceniają swoje zdolności bardzo wysoko, nie doceniając trudności rozwiązywanych zadań.
Inne czynniki które wpływają na rozwój osobowości(to mówiłam na zajęciach ale nie brałam tego z podanej literatury ale może się komuś przyda):
· Temperament
· Układ nerwowy
· Sądy i opinie innych
· Motywacja do działania
· Akceptacja przez grupę
· Zainteresowania
· Geny
Czynniki, które mogą mieć negatywny wpływ na rozwój osobowości:
· Wpółzawodnicto - szczególnie gdy wiąże się z pewnego rodzaju piętnowaniem osoby która przegrała
· Dominacja w systemie wychowawczym kar nad nagrodami
· Surowe wychowanie w którym podstawą jest władza a nie wzajemne zrozumienie
· Faworyzowanie i podkreślanie sukcesów których w istocie nie ma
kasiaczek99222