Karta Narodów Zjednoczonych
Powrót
Uwagi Wstępne
Preambuła
Rozdział I - Cele i Zasady
Rozdział II - Członkowie
Rozdział III - Organy
Rozdział IV - Zgromadzenie Ogólne
Rozdział V - Rada Bezpieczeństwa
Rozdział VI - Pokojowe Rozstrzyganie Sporów
Rozdział VII - Akcja w Razie Zagrożenia Pokoju, Naruszenia Pokoju i Aktów Agresji
Rozdział VIII - Układy Regionalne
Rozdział IX - Międzynarodowa Współpraca Gospodarcza i Społeczna
Rozdział X - Rada Gospodarcza i Społeczna
Rozdział XI - Deklaracja w Sprawie Obszarów Niesamodzielnych
Rozdział XII - Międzynarodowy System Powierniczy
Rozdział XIII - Rada Powiernicza
Rozdział XIV - Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
Rozdział XV - Sekretariat
Rozdział XVI - Postanowienia Różne
Rozdział XVII - Postanowienia Przejściowe w Sprawie Bezpieczeństwa
Rozdział XVIII - Poprawki
Rozdział XIX - Ratyfikacja i Podpisanie
UWAGI WSTĘPNE
Karta Narodów Zjednoczonych została podpisana w San Francisco 26 czerwca 1945 roku, na zakończenie Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Organizacji Międzynarodowej i weszła w życie 24 pażdziernika 1945 roku. Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości stanowi integralną część Karty.
Poprawki do artykułów 23, 27 i 61 Karty zostały przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne 17 grudnia 1963 roku i weszły w życie 31 sierpnia 1965 roku. Poprawka do artykułu 109, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne 20 grudnia 1965 roku, weszła w życie 12 czerwca 1968 roku.
Poprawka do artykułu 23 rozszerza skład Rady Bezpieczeństwa z jedenastu do piętnastu członków. Poprawiony artykuł 27 stanowi, że decyzje Rady Bezpieczeństwa w sprawach proceduralnych zapadają większością głosów dziewięciu członków (poprzednio siedmiu), a we wszystkich innych sprawach większością głosów dziewięciu członków (poprzednio siedmiu), włączając w to głosy pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa.
Poprawka do artykułu 61 rozszerza skład Rady Gospodarczej i Społecznej z osiemnastu do dwudziestu siedmiu członków.
Poprawka do artykułu 109, która odnosi się do ustępu 1-ego artykułu, stanowi, że Ogólna Konferencja członków Organizacji w celu rewizji Karty może się odbyć w miejscu i czasie ustalonym większością dwóch trzecich członków Zgromadzenia Ogólnego oraz którychkolwiek dziewięciu członków (poprzednio siedmiu) Rady Bezpieczeństwa. Ustęp 3 artykułu 109, który przewiduje rozpatrzenie sprawy ewentualnej konferencji rewizyjnej podczas dziesiątej zwyczajnej sesji Zgromadzenia Ogólnego, został utrzymany w swej pierwotnej formie w części dotyczącej "którychkolwiek siedmiu członków Rady Bezpieczeństwa", ponieważ ten ustęp był podstawą działań Zgromadzenia Ogólnego na jego dziesiątej zwyczajnej sesji w 1955 roku oraz działań Rady Bezpieczeństwa.
Spis treści
PREAMBUŁA
MY, LUDY NARODÓW ZJEDNOCZONYCH, ZDECYDOWANE
uchronić przyszłe pokolenia od klęski wojny, która dwukrotnie za naszego życia wyrządziła ludzkości niewypowiedziane cierpienia, przywrócić wiarę w podstawowe prawa człowieka, godność i wartość jednostki, równość praw mężczyzn i kobiet oraz narodów wielkich i małych, stworzyć warunki, umożliwiające utrzymanie sprawiedliwości i poszanowanie zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych i innych źródeł prawa międzynarodowego, popierać postęp społeczny i poprawę warunków życia w większej wolności,
I W TYM CELU
postępować tolerancyjnie i żyć ze sobą w pokoju jak dobrzy sąsiedzi, zjednoczyć swe siły dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, zapewnić przez przyjęcie zasad i ustalenie metod, aby siła zbrojna używana była wyłącznie we wspólnym interesie, korzystać z organizacji międzynarodowych w celu popierania gospodarczego i społecznego postępu wszystkich narodów,
POSTANOWILIŚMY ZJEDNOCZYĆ NASZE WYSIŁKI DLA WYPEŁNIENIA TYCH ZADAŃ.
Zgodnie z tym rządy nasze, przez zgromadzonych w mieście San Francisco przedstawicieli, którzy okazali swoje pełnomocnictwa, uznane za dobre i sporządzone w należytej formie, zgodziły się przyjąć niniejszą Kartę Narodów Zjednoczonych i niniejszym tworzą organizację międzynarodową pod nazwą "Organizacja Narodów Zjednoczonych".
ROZDZIAŁ I - CELE I ZASADY
Artykuł 1
Cele Organizacji Narodów Zjednoczonych są następujące:
Utrzymać międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo, stosując w tym celu skuteczne środki zbiorowe dla zapobiegania zagrożeniom pokoju i ich usuwania, tłumienia wszelkich aktów agresji i innych naruszeń pokoju, łagodzić lub załatwiać pokojowymi sposobami, zgodnie z zasadami sprawiedliwości i prawa międzynarodowego, spory albo sytuacje międzynarodowe, które mogą prowadzić do naruszenia pokoju.
Rozwijać pomiędzy narodami przyjazne stosunki oparte na poszanowaniu zasady równouprawnienia i samostanowienia narodów oraz stosować inne odpowiednie środki dla umocnienia powszechnego pokoju.
Rozwiązywać w drodze współpracy międzynarodowej problemy międzynarodowe o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym lub humanitarnym, jak również popierać prawa człowieka i zachęcać do poszanowania tych praw i podstawowych wolności dla wszystkich bez względu na różnice rasy, płci, języka lub wyznania.
Stanowić ośrodek uzgadniania działalności narodów, zmierzającej do osiągnięcia tych wspólnych celów.
Artykuł 2
Dla osiągnięcia celów ustalonych w artykule 1, Organizacja i jej członkowie postępować będą według następujących zasad:
Organizacja opiera się na zasadzie suwerennej równości wszystkich jej członków.
W celu zapewnienia wszystkim członkom praw i korzyści, wynikających z przynależności do Organizacji, wszyscy oni wykonywać będą w dobrej wierze zobowiązania przyjęte zgodnie z niniejszą Kartą.
Wszyscy członkowie załatwiać będą swe spory międzynarodowe środkami pokojowymi w taki sposób, aby nie dopuścić do zagrożenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz sprawiedliwości.
Wszyscy członkowie powstrzymają się w swych stosunkach międzynarodowych od groźby użycia siły lub użycia jej przeciwko integralności terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek państwa bądź w jakikolwiek inny sposób niezgodny z celami Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Wszyscy członkowie Organizacji okażą jej wszelką pomoc w każdej akcji podjętej zgodnie z niniejszą Kartą i powstrzymają się od udzielenia pomocy jakiemukolwiek państwu, przeciwko któremu Organizacja zastosowała środki zapobiegawcze lub środki przymusu.
Organizacja zapewni, by państwa, które nie są jej członkami, postępowały zgodnie z niniejszymi zasadami w stopniu koniecznym dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Żadne postanowienie niniejszej Karty nie upoważnia Narodów Zjednoczonych do ingerencji w sprawy, które z istoty swej należą do kompetencji wewnętrznej któregokolwiek państwa i nie zobowiązuje członków, aby przekazywali takie sprawy do załatwienia w trybie przewidzianym niniejszą Kartą. Jednakże zasada ta nie będzie stała na przeszkodzie zastosowaniu środków przymusu przewidzianych w rozdziale VII.
ROZDZIAŁ II - CZŁONKOWIE
Artykuł 3
Pierwotnymi członkami Organizacji Narodów Zjednoczonych są państwa, które wziąwszy udział w Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Organizacji Międzynarodowej w San Francisco bądź podpisawszy uprzednio Deklarację Narodów Zjednoczonych z 1 stycznia 1942 r, podpisały i ratyfikowały niniejszą Kartę zgodnie z artykułem 110.
Artykuł 4
W poczet członków Organizacji Narodów Zjednoczonych może być przyjęte każde inne państwo miłujące pokój, które przyjmie zobowiązania zawarte w niniejszej Karcie i, zdaniem Organizacji, zdolne jest i pragnie zobowiązania te wykonywać.
Przyjęcie każdego takiego państwa do Organizacji Narodów Zjednoczonych następuje w drodze decyzji Zgromadzenia Ogólnego, powziętej na zalecenie Rady Bezpieczeństwa.
Artykuł 5
Zgromadzenie Ogólne może, na zalecenie Rady Bezpieczeństwa, zawiesić w korzystaniu z praw i przywilejów członka Organizacji, przeciwko któremu Rada Bezpieczeństwa zastosowała środki zapobiegawcze lub środki przymusu. Rada Bezpieczeństwa może przywrócić korzystanie z tych praw i przywilejów.
Artykuł 6
Zgromadzenie Ogólne może, na zalecenie Rady Bezpieczeństwa, wykluczyć z Organizacji Narodów Zjednoczonych członka, który uporczywie łamie zasady niniejszej Karty.
ROZDZIAŁ III - ORGANY
Artykuł 7
Jako główne organy Organizacji Narodów Zjednoczonych tworzy się: Zgromadzenie Ogólne, Radę Bezpieczeństwa, Radę Gospodarczą i Społeczną, Radę Powierniczą, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości oraz Sekretariat.
Można tworzyć zgodnie z niniejszą Kartą organy pomocnicze, jakie okażą się konieczne.
Artykuł 8
Wszelkie stanowiska w głównych i pomocniczych organach Organizacji Narodów Zjednoczonych dostępne będą dla mężczyzn i kobiet bez ograniczeń na równych warunkach.
ROZDZIAŁ IV - ZGROMADZENIE OGÓLNE
Skład
Artykuł 9
Zgromadzenie Ogólne składa się ze wszystkich członków Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Każdy członek może mieć nie więcej niż pięciu przedstawicieli w Zgromadzeniu Ogólnym.
Funkcje i kompetencje
Artykuł 10
Zgromadzenie Ogólne może omawiać wszelkie zagadnienia lub sprawy, wchodzące w zakres niniejszej Karty, albo dotyczące kompetencji i funkcji któregokolwiek organu przewidzianego w niniejszej Karcie, jak również może ono, z zastrzeżeniem postanowień artykułu 12, udzielać w tych wszystkich zagadnieniach i sprawach zaleceń członkom Organizacji Narodów Zjednoczonych albo Radzie Bezpieczeństwa, albo też członkom Organizacji Narodów Zjednoczonych i Radzie Bezpieczeństwa.
Artykuł 11
Zgromadzenie Ogólne może rozważać ogólne zasady współdziałania dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, łącznie z zasadami dotyczącymi rozbrojenia i regulacji zbrojeń, oraz udzielać w związku z tymi zasadami zaleceń członkom Organizacji Narodów Zjednoczonych, albo Radzie Bezpieczeństwa, albo też członkom Organizacji Narodów Zjednoczonych i Radzie Bezpieczeństwa.
Zgromadzenie Ogólne może omawiać każdą sprawę dotyczącą utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa wniesioną przez członka Organizacji, albo przez Radę Bezpieczeństwa, albo też, zgodnie z ustępem 2 artykułu 35, przez państwo nie będące członkiem Organizacji; może ono, z zastrzeżeniem przewidzianym w artykule 12, udzielać w tych sprawach zaleceń zainteresowanemu państwu lub państwom albo Radzie Bezpieczeństwa, albo państwu lub państwom i Radzie Bezpieczeństwa. Każda tego rodzaju sprawę, w związku z którą konieczne jest przeprowadzenie akcji, Zgromadzenie Ogólne przekaże Radzie Bezpieczeństwa przed jej omówieniem lub po omówieniu.
Zgromadzenie Ogólne może zwrócić uwagę Rady Bezpieczeństwa na sytuacje mogące zagrażać międzynarodowemu pokojowi i bezpieczeństwu.
Wyszczególnione w niniejszym artykule kompetencje Zgromadzenia Ogólnego nie ograniczają ogólnego zakresu artykułu 10.
Artykuł 12
Gdy Rada Bezpieczeństwa wykonuje w związku z jakimkolwiek sporem lub sytuacją funkcje powierzone jej przez niniejszą Kartę, Zgromadzenie Ogólne nie może w związku z takim sporem lub sytuacją udzielać żadnych zaleceń, chyba że Rada Bezpieczeństwa zwróci się o to.
Sekretarz Generalny za zgodą Rady Bezpieczeństwa zawiadamia Zgromadzenie Ogólne na każdej jego sesji o wszystkich sprawach dotyczących utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, którymi zajmuje się Rada Bezpieczeństwa; gdy tylko Rada Bezpieczeństwa przestanie się zajmować taką sprawą, Sekretarz Generalny zawiadomi o tym niezwłocznie Zgromadzenie Ogólne, a w przerwach między jego sesjami członków Organizacji.
Artykuł 13
Zgromadzenie Ogólne inicjuje badania i udziela zaleceń w celu:
rozwijania współpracy międzynarodowej w dziedzinie politycznej i popierania postępowego rozwoju prawa międzynarodowego i jego kodyfikacji,
rozwijania współdziałania międzynarodowego w dziedzinie gospodarczej, społecznej, kulturalnej, oświaty i ochrony zdrowia oraz ułatwiania, by wszyscy bez różnicy rasy, płci, języka lub wyznania korzystali z praw człowieka i podstawowych wolności.
Dalsze obowiązki, funkcje i kompetencje Zgromadzenia Ogólnego w sprawach wymienionych powyżej w punkcie 1b, określone są w rozdziałach IX i X.
Artykuł 14
Z zachowaniem postanowień artykułu 12, Zgromadzenie Ogólne może zalecać sposoby pokojowego załatwiania wszelkich sytuacji, bez względu na źródło ich powstania, które, zdaniem Zgromadzenia, mogą zaszkodzić dobru powszechnemu lub przyjaznym stosunkom między narodami, włączając w to sytuacje, które wynikają z naruszenia postanowień niniejszej Karty, określających cele i zasady Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Artykuł 15
Zgromadzenie Ogólne otrzymuje i bada roczne i specjalne sprawozdania Rady Bezpieczeństwa; sprawozdania te powinny zawierać zestawienie środków, jakie Rada Bezpieczeństwa postanowiła zastosować lub zastosowała w celu utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Zgromadzenie Ogólne otrzymuje i bada sprawozdania innych organów Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Artykuł 16
W zakresie międzynarodowego systemu powierniczego Zgromadzenie Ogólne pełni funkcje, powierzone mu w rozdziałach XII i XIII; między innymi zatwierdza ono układy powiernicze dla obszarów nie uznanych za strategiczne.
Artykuł 17
Zgromadzenie Ogólne rozpatruje i zatwierdza budżet Organizacji.
Członkowie Organizacji pokrywają jej wydatki w stosunku ustalonym przez Zgromadzenie Ogólne.
Zgromadzenie Ogólne rozpatruje i zatwierdza wszelkie umowy finansowe i budżetowe z organizacjami wyspecjalizowanymi, o których mowa w artykule 57 oraz rozpatruje budżety administracyjne tych organizacji w celu udzielania im zaleceń.
Głosowanie
Artykuł 18
Każdy członek Zgromadzenia Ogólnego posiada jeden głos.
Uchwały Zgromadzenia Ogólnego w ważnych sprawach zapadają większością dwóch trzecich głosów członków obecnych i głosujących. Do takich spraw należą: zalecenia dotyczące utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, wybór niestałych członków Rady Bezpieczeństwa, wybór członków Rady Gospodarczej i Społecznej, wybór członków Rady Powierniczej w myśl ustępu 1c artykułu 86 przyjęcie nowych członków do Organizacji, zawieszenie w korzystaniu z praw i przywilejów członkowskich, wykluczenie członków z Organizacji, sprawy dotyczące funkcjonowania systemu powiernictwa i sprawy budżetowe.
Uchwały w innych sprawach, włączając w to ustalenie dodatkowych kategorii spraw wymagających rozstrzygnięcia większością dwóch trzecich głosów, zapadają zwykłą większością głosów członków obecnych i głosujących.
Artykuł 19
Członek Organizacji Narodów Zjednoczonych zalegający z opłatą składek na rzecz Organizacji nie ma prawa głosowania na Zgromadzeniu Ogólnym, jeżeli zaległość jest równa lub wyższa od sumy składek należnych od niego za ostatnie pełne dwa lata. Zgromadzenie Ogólne może zezwolić takiemu członkowi na udział w głosowaniu jeżeli uzna, że należność wynikła z okoliczności od niego niezależnych.
Procedura
Artykuł 20
Zgromadzenie Ogólne odbywa doroczne sesje zwyczajne, a sesje nadzwyczajne - o ile okoliczności tego wymagają. Sekretarz Generalny zwołuje sesje nadzwyczajne na żądanie Rady Bezpieczeństwa lub na żądanie większości członków Organizacji.
Artykuł 21
Zgromadzenie Ogólne ustala swój regulamin i wybiera Przewodniczącego na każdą sesję.
Artykuł 22
Zgromadzenie Ogólne może tworzyć organy pomocnicze, jakie uzna za konieczne do pełnienia swych funkcji.
ROZDZIAŁ V - RADA BEZPIECZEŃSTWA
Artykuł 23
Rada Bezpieczeństwa składa się z piętnastu członków Organizacji Narodów Zjednoczonych. Republika Chińska, Francja, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii oraz Stany Zjednoczone Ameryki są stałymi członkami Rady Bezpieczeństwa. Zgromadzenie Ogólne wybiera dziesięciu innych członków Organizacji jako niestałych członków Rady Bezpieczeństwa mając specjalnie na uwadze przede wszystkim wkład poszczególnych członków do utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, realizacji innych celów Organizacji oraz sprawiedliwy podział geograficzny.
Niestałych członków Rady Bezpieczeństwa wybiera się na okres dwóch lat. Przy pierwszym wyborze niestałych członków, po zwiększeniu liczby członków Rady Bezpieczeństwa z jedenastu do piętnastu, dwóch spośród czterech dodatkowych członków będzie wybranych na okres jednego roku. Członek ustępujący nie może być ponownie wybrany na następujące bezpośrednio dwulecie.
Każdy członek Rady Bezpieczeństwa ma w niej jednego przedstawiciela.
Artykuł 24
W celu zapewnienia szybkiego i skutecznego działania Organizacji członkowie nakładają na Radę Bezpieczeństwa główną odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz uznają, że przy wykonywaniu swych obowiązków wynikających z tej odpowiedzialności Rada Bezpieczeństwa działa we wspólnym ich imieniu.
Przy wykonywaniu tych obowiązków Rada Bezpieczeństwa kieruje się celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych. Szczególne uprawnienia udzielone Radzie dla wykonywania tych obowiązków wymienione są w rozdziałach VI, VII, VIII i XII.
Rada Bezpieczeństwa składa Zgromadzeniu Ogólnemu do rozważenia sprawozdania roczne, a w razie potrzeby również sprawozdania specjalne.
Artykuł 25
Członkowie Organizacji Narodów Zjednoczonych zgadzają się przyjmować i wykonywać decyzje Rady Bezpieczeństwa zgodnie z niniejszą Kartą.
Artykuł 26
W celu przyczynienia się do ustalenia i utrzymywania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa z jak najmniejszym zużyciem światowych zasobów ludzkich i gospodarczych na zbrojenia, Rada Bezpieczeństwa ponosi odpowiedzialność za opracowywanie, przy pomocy przewidzianego w artykule 47 Wojskowego Komitetu Sztabowego, planów ustanowienia systemu regulowania zbrojeń, które będą przedłożone wszystkim członkom Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Artykuł 27
Każdy członek Rady Bezpieczeństwa posiada jeden głos.
Decyzje Rady Bezpieczeństwa w sprawach proceduralnych zapadają większością głosów dziewięciu członków.
Decyzje Rady Bezpieczeństwa we wszystkich innych sprawach zapadają większością głosów dziewięciu członków, włączając w to głosy wszystkich stałych członków, z tym jednak, że przy podejmowaniu decyzji przewidzianych w rozdziale VI oraz w ustępie 3 artykułu 52 strona w sporze wstrzymuje się od głosowania.
Artykuł 28
Rada Bezpieczeństwa ma być tak zorganizowana, by mogła pełnić swe funkcje bez przerwy. W tym celu każdy członek Rady Bezpieczeństwa będzie stale reprezentowany w siedzibie Organizacji.
Rada Bezpieczeństwa odbywa okresowe posiedzenia, na których każdy jej członek może być, stosownie do życzenia, reprezentowany przez członka swojego rządu lub innego specjalnie wyznaczonego przedstawiciela. Rada Bezpieczeństwa może odbywać posiedzenia poza siedzibą Organizacji, jeżeli uzna, że ułatwi jej to pracę.
Artykuł 29
Rada Bezpieczeństwa może tworzyć organy pomocnicze, jakie uzna za konieczne do pełnienia swych funkcji.
Artykuł 30
Rada Bezpieczeństwa ustala swój regulamin, który określa również sposób wyboru Przewodniczącego.
Artykuł 31
Każdy członek Organizacji Narodów Zjednoczonych nie będący członkiem Rady Bezpieczeństwa może bez prawa głosowania brać udział w omawianiu każdej sprawy przedłożonej Radzie Bezpieczeństwa jeżeli Rada uzna, że sprawa ta dotyczy szczególnie jego interesów.
Artykuł 32
Każdy członek Organizacji Narodów Zjednoczonych nie będący członkiem Rady Bezpieczeństwa albo każde państwo nie będące członkiem Organizacji, jeżeli jest stroną w sporze rozpatrywanym przez Radę Bezpieczeństwa, zostanie zaproszone do uczestniczenia bez prawa głosowania w omawianiu tego sporu. Rada Bezpieczeństwa określi warunki jakie uzna za słuszne, uczestnictwa państwa nie będącego członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych.
ROZDZIAŁ VI - POKOJOWE ROZSTRZYGANIE SPORÓW
Artykuł 33
Strony w sporze, którego dalsze trwanie może zagrażać utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, będą przede wszystkim dążyć jego załatwienia w drodze rokowań, badań, pośrednictwa, koncyliacji, rozjemstwa, rozstrzygnięcia sądowego, odwołania się do organów lub układów regionalnych, albo w drodze innych środków pokojowych według własnego wyboru.
Rada Bezpieczeństwa, o ile uzna to za konieczne wezwie strony do uregulowania sporu takimi środkami.
Artykuł 34
Rada Bezpieczeństwa może badać każdy spór lub każdą sytuację, która może doprowadzić do nieporozumień międzynarodowych lub wywołać spór, w celu ustalenia, czy dalsze trwanie sporu lub sytuacji zagraża utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Artykuł 35
...
henioka