diagnoza psychologiczna.pdf

DIAGNOZA

PSYCHOLOGICZNA:

WPROWADZENIE

część 1

Uzasadnieniem chodzenia na

wykłady jest potrzeba ćwiczenia

ważnej dla uprawiania zawodu

psychologa umiejętności

słuchania nudnych ludzi ...

Władysław Jacek Paluchowski

wykład obowiązkowy

r. akad. 2007-2008

Forum studentów

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

4 z 573

Zasady zaliczania kognitywistyka

Diagnoza - podstawowe pojęcia

• Semestr letni:

• egzamin pisemny (test

wiedzy; próg >= 51%), na

podstawie książki

• praca wolontariacka (gratisowe,

świadome i dobrowolne działanie na

rzecz innych, wykraczające poza

obowiązki studenta) – propozycja

pytania egzaminacyjnego wraz z

uzasadnieniem odpowiedzi i

dystraktorów

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

2 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

5 z 573

Istnieje dialektyczna sprzeczność między

notowaniem a słuchaniem ze

zrozumieniem

Specyfika wyjaśnień

psychologicznych

• potocznie wyjaśnienie psychologiczne oznacza:

• wtedy gdy ulegamy wpływowi silnych emocji, przeżywamy

gwałtowny wstrząs (też pozytywnych - motywacji)

• odwołanie się do wszystkiego tego, co zachodzi w ludzkim

umyśle (w tym: pamięci, ale także ułudy)

• nieposiadający fizycznego (biologicznego) podłoża; też:

dolegliwości somatyczne o nieokreślonym podłożu

•jeśli coś ma psychologiczne wyjaśnienie, to znaczy, że jest

chorobą, czymś podejrzanym

• w psychologii oznacza odwołanie się do indywidu-

alnych cech podmiotowych

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

3 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

6 z 573

Czym jest diagnozowanie? (1)

• proces określania stanu aktualnego, stanu

przyszłego oraz stanu do momentu

diagnozowania (przeszłego)

• diagnoza – efekt procesu diagnozowania

• monitorowanie – obserwowanie wartości

wybranych parametrów w trakcie działania lub w

trakcie przeprowadzania procesu diagnostycznego

(monitorowaniem równoległe, ciągłe lub

sekwencyjne)

Etymologia

•słowo diagnoza pochodzi z greckiego

•„ diá ” znaczy “przez” a “ gignsk ” wiedzieć,

“ gnose ” to wiedza osiągnięta pośrednio

•zaś całe słowo „ diágnosis ” oznacza

rozróżnianie, osądzanie a „ diagnostiké ” to

sztuka odróżniania za pomocą pośredniego

(umysłowego) poznawania.

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

7 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

10 z 573

Czym jest diagnozowanie? (2)

•działania mające na celu uzyskanie informacji o

wybranych obiektach i ich otoczeniu oraz o tym,

jakie zależności występują pomiędzy nimi, w celu

wyjaśnienia

• jest to rozpoznanie istoty i uwarunkowań

złożonego stanu rzeczy na podstawie obserwacji

jego cech ( objawów ) oraz znajomości ogólnych

prawidłowości panujących w danej dziedzinie

• rozpoznawanie jednostkowych stanów rzeczy na

podstawie ich objawów i ich tendencji

rozwojowych , przy wykorzystaniu wiedzy o

ogólnych prawidłowościach.

Cele diagnozowania

Stosujemy narzędzia diagnostyczne, aby na

podstawie zebranych informacji:

– określić naturę problemu oraz wskazać jego

przyczyny i konsekwencje

– rozumieć jednostkę

– prognozować zachowanie

– tworzyć plan interwencji

– ocenić postępy i efekty interwencji

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

8 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

11 z 573

Czym jest diagnozowanie? (3)

Podstawowe pytania w

diagnozowaniu

Najprościej rzecz ujmując diagnozowanie ma

odpowiedzieć na pytania dotyczące kon-

kretnej jednostki i kontekstu jej działania:

• „jak jest?”

• „dlaczego tak właśnie jest?”

•„jak to się dzieje?”

• „dlaczego będzie tak, a nie inaczej?”

• „co zrobić, by uzyskać pożądany stan?”

retrognoza

stan

aktualny

(objawy)

prognoza

stan

przeszły

stan

przyszły

istota

wiedza o ogólnych prawidłowościach w danej dziedzinie

DIAGNOZA

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

9 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

12 z 573

Funkcje diagnozowania

Korekcyjna funkcja

diagnozowania (1c)

Badając staramy się opisać stan aktualny , by móc zarówno określić co do

niego doprowadziło (retrognoza) i jaki będzie rozwój wydarzeń

(prognoza).

Obszar decyzji to miejsce, gdzie upewniamy się, że wzięliśmy pod

uwagę indywidualną sytuację pacjenta i konieczne sposoby interwencji

(oddziaływania), by przywrócić organizmowi jego normalny

(pożądany) stan. Ważnym jego elementem jest definicja owego stanu

pożądanego.

Obszar przybliżania obejmuje całość działań koniecznych do

transformacji aktualnego stanu w stan pożądany. Istotnym elementem

diagnozowania jest więc także identyfikacja tych parametrów, które są

niezależne od czasu (statycznych) i tych, które mają charakter

procesualny (posiadają wewnętrzna dynamikę, zależą od czasu, ergo

zmiany).

• „jak jest?” – deskryptywno-ewaluacyjna

• „dlaczego tak właśnie jest?”, „jak to się

dzieje?” – eksplanacyjna (mechanizm)

• „dlaczego będzie tak, a nie inaczej?” –

predykcyjna

• „co zrobić, by uzyskać pożądany stan?” –

korekcyjna

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

13 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

16 z 573

Korekcyjna funkcja

diagnozowania (1a)

Nie przeprowadza się diagnozy dla niej samej, bo diagnozo-

wanie nie jest czynnością samoistną –jest działaniem

przygotowawczym i najczęściej staje się podstawą

interwencji, ją dookreślającej.

Interwencja z kolei jest podklasą czynności projektowania –

tu rozumianego jako określanie pewnego pożądanego

przyszłego stanu rzeczywistości.

Diagnozowanie jest więc pierwszym etapem

projektowania, pozwalającym określić stopień

odchylania się aktualnego stanu rzeczywistości od jej

wizji.

Korekcyjna funkcja

diagnozowania (2)

obszar

identyfikacji

obszar decyzji

stan

pożądany

obszar działania

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

14 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

17 z 573

Korekcyjna funkcja

diagnozowania (1b)

Da się wyróżnić trzy główne obszary problemowe

diagnozowania:

• co rzeczywiście jest? (obszar identyfikacji albo

badania),

• co i jak ma być zrobione? (obszar decyzji) i

•przybżanie pierwszego do drugiego (obszar

działania).

Diagnozowanie jako

przetwarzanie danych

Diagnozowanie jest przetwarzaniem danych, a nie rejestrowa-

niem zachowań - nie interesują nas bowiem zachowania per

se , ale informacje, jakie niosą.

Rejestrowane przez nas oddzielnie zachowania nie niosą wielu

informacji - każde z nich rozpatrywane w oderwaniu od

innych może być odbiciem wielu równie prawdopodobnych

znaczeń.

Dopiero przetwarzanie danych pozwala wybrać jakieś (użytecz-

ne) znaczenia, a inne odrzucić.

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

15 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

18 z 573

Pojęcie i przedmiot

diagnozowania

• proces aktywnego poszukiwania danych

(informacji) potrzebnych do podjęcia

decyzji o działaniach , zmierzających do

zmiany aktualnego stanu (położenia)

psychospołecznego ludzi; aktywizowany

albo przez dyskomfort jednostki albo jej

społecznego otoczenia

• naukowo uprawiane budowanie teorii konkretnej

jednostki

Kim oni są?

problem klasyfikacji

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

19 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

22 z 573

Pojęcie diagnozowania – komentarz

Kryteria wyróżniania rodzajów diagnoz

psychologicznych

a) Określenia rodzaju właściwości psychicznych (funkcji) będących przedmiotem diagnozy

» diagnoza pamięci

» diagnoza intelektu

» diagnoza postaw

» diagnoza osobowości, itd.

b) Określenia rodzaju zjawisk (najczęściej patologicznych ), które chcemy wykryć

» diagnoza depresji

» diagnoza lęku

» diagnoza tendencji do kłamstwa, itd.

Skoro diagnozowanie ma odpowiedzieć na pytania

“dlaczego....?” łatwo ulec złudzeniu, że “prawdziwe”

odpowiedzi albo zna jednostka, której to pytanie dotyczy,

albo osoby “wiarygodne” z jej otoczenia. Każda próba

unaukowienia takiej diagnozy jawi się jako “intelektualne

mętniactwo”.

A przecież powinna ona spełniać określone

profesjonalne wymagania, by zminimalizować

ryzyko związane z konsekwencjami działań,

podejmowanych wobec ludzi na podstawie

diagnozy.

c) Określenia dziedziny psychologii , w której stosuje się określony sposób diagnozy

» diagnoza neuropsychologiczna

» diagnoza w psychologii klinicznej dziecka, itd.

d) Określenia ogólnego podejścia do sposobu diagnozowania (przykłady)

» diagnoza psychometryczna

» diagnoza kwestionariuszowa

» diagnoza kliniczna

» diagnoza dynamiczna, itd.

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

20 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

23 z 573

npdst. Dr hab. Andrzej Gołąb Mat.do wykł. Diagnoza i ekspertyza psychol. IV r. Społ..Psych.Klin. SWPS

Diagnoza formalna i

interpretacyjna

Rodzaje diagnoz psychologicznych

• formalna ma charakter konkretny i dotyczy opisu

zachowania się osoby badanej podczas

diagnozowania w języku narzędzi (tzw. „fakty

empiryczne”); dominuje w nauczaniu

diagnozowania.

• celem interpretacyjnej jest określenie znaczenia

otrzymanego zestawu danych („faktów”) z punktu

widzenia np. problemu, z jakim zjawił się klient

psychologa, ich wyjaśnienie .

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

21 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

24 z 573

Diagnoza pełna wg Ziemskiego

Diagnoza klasyfikacyjna (3)

diagnoza (aspekt)

klasyfikacyjna

diagnoza (aspekt)

genetyczna

• jest to rozpoznanie badanego stanu rzeczy

przez zaliczenie go do określonego typu lub

gatunku, określenie jego obecnej fazy oraz

przewidywania jego rozwoju.

• jej istotą jest przyporządkowanie danych do

jakiegoś typu czy klasy, co pozwala na

wykorzystanie innych danych związanych

empirycznie z owym typem (klasą).

diagnoza

cząstkowa

diagnoza

pełna

diagnoza (aspekt)

rozwojowa

diagnoza (aspekt)

funkcjonalna

diagnoza

cząstkowa

diagnoza (aspekt)

prognostyczna

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

25 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

28 z 573

Diagnoza klasyfikacyjna (1)

DIAGNOZA NOZOLOGICZNA

(klasyfikacyjna i różnicowa)

• diagnoza klasyfikacyjna (typologiczna)

polega na poszukiwaniu wzorca wiążącego

obserwowane objawy

• klasa (wzorzec) nie jest tu efektem

generalizacji, ale indukcyjnego uogólniania

- poszukiwania jakiego stanu typowego lub

pojęcia, porządkującego zróżnicowane

obserwacje

• symptom (objaw)

• syndrom (zespół objawów)

• jednostka nozologiczna (jednostka

chorobowa): konkretny rodzaj choroby, np.

grypa, zawał serca, nerwica lękowa, schizofrenia

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

26 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

29 z 573

Diagnoza klasyfikacyjna (2)

Wyodrębnienie jednostki nozologicznej jest

efektem nagromadzenia wiedzy o:

•podstawą jest założenie typologicznej reprezenta-

tywności, czyli założenie o (gatunkowej) jednoro-

dności obiektów wewnątrz typu, że np. zaburzenie

w jakiejś części nie zależy od cech specyficznych,

a jego obraz symptomatologiczny jest podobny u

różnych osób (cechy wspólne => testy)

• jakby diagnoza różnic indywidualnych na

wspólnych dla badanych jednostek

dymensjach.

•współwystępowaniu objawów (syndromy)

•możliwości pomylenia się w rozpoznaniu

wskutek tego, że objaw może wchodzić w

skład różnych syndromów ( różnicowanie )

• typowych przebiegach, zmianach obrazu

zaburzenia ( rokowanie, prognoza )

•możliwościach leczenia ( terapia )

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

27 z 573

Diagnoza psychologiczna Władysław Jacek Paluchowski

30 z 573

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: