Wiązania narciarskie.pdf

(1329 KB) Pobierz

okl mt 12-2007 pomocnicze.qxd

jak to działa

za zadanie związać stopy narciarza z deskami

tak, aby mógł w pełni wyczuwać ruchy nart i pa-

nować nad nimi.

W „dawnych dobrych czasach” narciarstwo

wyglądało oczywiście zupełnie inaczej niż dziś. Prze-

de wszystkim nie było sportem, lecz w pełni użytecz-

ną i praktyczną metodą poruszania się w zaśnieżo-

nym terenie, zwłaszcza górskim. Nikt nawet nie myś-

lał o jakimś specjalnym obuwiu do jazdy na nartach;

jeździło się w tych samych butach, w których się cho-

dziło w zimie, na co dzień. Pomijając już te najdaw-

niejsze czasy, kiedy to buty były dosłownie przywią-

zywane do nart (z tych czasów pochodzą tzw. wiąza-

1

Jednakże już w latach 30.–40. pojawiły się

specjalne buty narciarskie, skórzane, z noskami oku-

tymi metalowymi kształtkami, chroniącymi je przed

wspomnianymi już szczękami wiązań. Zamiast skó-

rzanych rzemieni pojawiły się linki stalowe, z obejmu-

jącą napiętek buta sprężyną, napinane za pomocą re-

gulowanego „karabinka” z przodu, przed noskiem bu-

ta . Te okucia przetrwały do dziś, choć rzadko spo-

tykane, znane pod niezbyt prawidłową nazwą „kan-

dahary”. Z takich wiązań korzystał m.in. Karol Wojty-

ła w okresie krakowskim, gdy mógł jeszcze wyjeż-

dżać na narty. Znakomite sprzężenie narty ze stopą,

rychło – zwłaszcza wobec coraz szybszych nart – sta-

ło się przyczyną urazów nóg i stawów śródstopia.

Po okresie różnych prób i pomysłów, mniej wię-

cej w latach 60. i 70. nastąpiła radykalna zmiana

w uzbrojeniu stopy narciarza i pojawiły się buty sko-

rupowe, z wkładem ocieplającym, o kształcie dostoso-

wanym do nowoczesnych wiązań. Buty te, stosunko-

wo wysokie, nadawały nogom pozycję w lekkim przy-

siadzie, ale za to chroniły staw skokowy przed prze-

ciążeniem. W takich butach nie dało się chodzić po

Krupówkach i zatańczyć na wieczorku w schronisku,

co było od biedy możliwe w starych butach skórza-

nych. Również dość niewygodnie było w nich stać

w kolejce do wyciągu, gdyż wymuszały ciągłe lekkie

ugięcie kolan. Dopiero od ok. 15 lat pojawiły się buty,

dające jednak pewną swobodę ruchów w stawie sko-

kowym na postoju i blokowane do zjazdu. Zautomaty-

zowana wersja takich butów (system ski-walk) samo-

czynnie dostosowuje but do trybu chodzenia i trybu

zjazdu. Taki but to sroga machina, znakomicie chro-

niąca cały mechanizm śródstopia i stawu skokowego,

ale przenosząca potencjalne urazy wyżej, na kości po-

dudzi, stawu kolanowego i – rzadziej – kości udowe.

Wiązania

2

narciarskie

Kazimierz Topór

2

nia długorzemienne typ „kandahar”), już w la-

tach międzywojennych pojawiły się wiązania,

nadal ze skórzanymi paskami, ale już ze stalo-

wymi szczękami, obejmującymi nosek buta.

Z nich najpopularniejsze były wiązania syste-

mu Huitfelda . Zapewniały dobre wiązanie

kierunkowe buta z nartą, ale szybko okazało

się, że ten typ wiązania niszczy buty, zwłasz-

cza nosek, wchodzący między szczęki i przeno-

szący momenty skręcania przy zwrotach.

O bezpieczeństwie nikt wtedy nie myś-

lał, bo nie było jeszcze tego dzisiejszego „prze-

mysłu turystyczno-narciarskiego”, a więc przy-

gotowanych i ubitych ratrakami stoków, wycią-

gów i nowoczesnych nart z plastikowymi śliz-

gami. Jeździło się niezbyt szybko, po improwi-

zowanych stokach, pełnych kretowisk, kamieni

itp., co wymuszało raczej ostrożny styl.

3

4

1

2

1

34

3

M ówiąc elementarnie – wiązania narciarskie mają

15898546.550.png

15898546.614.png

15898546.625.png

15898546.001.png

15898546.012.png

15898546.023.png

15898546.034.png

15898546.045.png

15898546.056.png

15898546.067.png

15898546.078.png

15898546.089.png

15898546.100.png

15898546.111.png

15898546.122.png

15898546.133.png

15898546.144.png

15898546.155.png

15898546.166.png

15898546.177.png

15898546.188.png

15898546.199.png

15898546.210.png

15898546.221.png

15898546.232.png

15898546.243.png

15898546.254.png

15898546.265.png

15898546.276.png

15898546.287.png

15898546.298.png

15898546.309.png

15898546.320.png

15898546.331.png

15898546.342.png

15898546.353.png

15898546.364.png

15898546.375.png

15898546.386.png

15898546.397.png

15898546.408.png

15898546.419.png

15898546.430.png

15898546.441.png

15898546.452.png

15898546.463.png

15898546.474.png

15898546.485.png

15898546.495.png

15898546.506.png

15898546.517.png

15898546.528.png

15898546.539.png

15898546.551.png

15898546.562.png

15898546.572.png

15898546.583.png

15898546.594.png

15898546.599.png

15898546.600.png

15898546.601.png

15898546.602.png

15898546.603.png

15898546.604.png

15898546.605.png

15898546.606.png

15898546.607.png

15898546.608.png

15898546.609.png

15898546.610.png

15898546.611.png

15898546.612.png

15898546.613.png

15898546.615.png

15898546.616.png

15898546.617.png

15898546.618.png

15898546.619.png

15898546.620.png

15898546.621.png

15898546.622.png

15898546.623.png

15898546.624.png

15898546.626.png

15898546.627.png

15898546.628.png

15898546.629.png

15898546.630.png

15898546.631.png

15898546.632.png

15898546.633.png

15898546.634.png

15898546.635.png

15898546.002.png

15898546.003.png

15898546.004.png

15898546.005.png

15898546.006.png

15898546.007.png

15898546.008.png

15898546.009.png

15898546.010.png

15898546.011.png

15898546.013.png

15898546.014.png

15898546.015.png

15898546.016.png

15898546.017.png

15898546.018.png

15898546.019.png

15898546.020.png

15898546.021.png

15898546.022.png

15898546.024.png

15898546.025.png

15898546.026.png

15898546.027.png

15898546.028.png

15898546.029.png

15898546.030.png

15898546.031.png

15898546.032.png

15898546.033.png

15898546.035.png

15898546.036.png

15898546.037.png

15898546.038.png

15898546.039.png

15898546.040.png

15898546.041.png

15898546.042.png

15898546.043.png

15898546.044.png

15898546.046.png

15898546.047.png

15898546.048.png

15898546.049.png

15898546.050.png

15898546.051.png

15898546.052.png

15898546.053.png

15898546.054.png

15898546.055.png

15898546.057.png

15898546.058.png

15898546.059.png

15898546.060.png

15898546.061.png

15898546.062.png

15898546.063.png

15898546.064.png

15898546.065.png

15898546.066.png

15898546.068.png

15898546.069.png

15898546.070.png

15898546.071.png

15898546.072.png

15898546.073.png

15898546.074.png

15898546.075.png

15898546.076.png

15898546.077.png

15898546.079.png

15898546.080.png

15898546.081.png

15898546.082.png

15898546.083.png

15898546.084.png

15898546.085.png

15898546.086.png

15898546.087.png

15898546.088.png

15898546.090.png

15898546.091.png

15898546.092.png

15898546.093.png

15898546.094.png

15898546.095.png

15898546.096.png

15898546.097.png

15898546.098.png

15898546.099.png

15898546.101.png

15898546.102.png

15898546.103.png

15898546.104.png

15898546.105.png

15898546.106.png

15898546.107.png

15898546.108.png

15898546.109.png

15898546.110.png

15898546.112.png

15898546.113.png

15898546.114.png

15898546.115.png

15898546.116.png

15898546.117.png

15898546.118.png

15898546.119.png

15898546.120.png

15898546.121.png

15898546.123.png

15898546.124.png

15898546.125.png

15898546.126.png

15898546.127.png

15898546.128.png

15898546.129.png

15898546.130.png

15898546.131.png

15898546.132.png

15898546.134.png

15898546.135.png

15898546.136.png

15898546.137.png

15898546.138.png

15898546.139.png

15898546.140.png

15898546.141.png

15898546.142.png

15898546.143.png

15898546.145.png

15898546.146.png

15898546.147.png

15898546.148.png

15898546.149.png

15898546.150.png

15898546.151.png

15898546.152.png

15898546.153.png

15898546.154.png

15898546.156.png

15898546.157.png

15898546.158.png

15898546.159.png

15898546.160.png

15898546.161.png

15898546.162.png

15898546.163.png

15898546.164.png

15898546.165.png

15898546.167.png

15898546.168.png

15898546.169.png

15898546.170.png

15898546.171.png

15898546.172.png

15898546.173.png

15898546.174.png

15898546.175.png

15898546.176.png

15898546.178.png

15898546.179.png

15898546.180.png

15898546.181.png

15898546.182.png

15898546.183.png

15898546.184.png

15898546.185.png

15898546.186.png

15898546.187.png

15898546.189.png

15898546.190.png

15898546.191.png

15898546.192.png

15898546.193.png

15898546.194.png

15898546.195.png

15898546.196.png

15898546.197.png

15898546.198.png

15898546.200.png

15898546.201.png

15898546.202.png

15898546.203.png

15898546.204.png

15898546.205.png

15898546.206.png

15898546.207.png

15898546.208.png

15898546.209.png

15898546.211.png

15898546.212.png

15898546.213.png

15898546.214.png

15898546.215.png

15898546.216.png

15898546.217.png

15898546.218.png

15898546.219.png

15898546.220.png

15898546.222.png

15898546.223.png

15898546.224.png

15898546.225.png

15898546.226.png

15898546.227.png

15898546.228.png

15898546.229.png

15898546.230.png

15898546.231.png

15898546.233.png

15898546.234.png

15898546.235.png

15898546.236.png

15898546.237.png

15898546.238.png

15898546.239.png

15898546.240.png

15898546.241.png

15898546.242.png

15898546.244.png

15898546.245.png

15898546.246.png

15898546.247.png

15898546.248.png

15898546.249.png

15898546.250.png

15898546.251.png

15898546.252.png

15898546.253.png

15898546.255.png

15898546.256.png

15898546.257.png

15898546.258.png

15898546.259.png

15898546.260.png

15898546.261.png

15898546.262.png

15898546.263.png

15898546.264.png

15898546.266.png

15898546.267.png

15898546.268.png

15898546.269.png

15898546.270.png

15898546.271.png

15898546.272.png

15898546.273.png

15898546.274.png

15898546.275.png

15898546.277.png

15898546.278.png

15898546.279.png

15898546.280.png

15898546.281.png

15898546.282.png

15898546.283.png

15898546.284.png

15898546.285.png

15898546.286.png

15898546.288.png

15898546.289.png

15898546.290.png

15898546.291.png

15898546.292.png

15898546.293.png

15898546.294.png

15898546.295.png

15898546.296.png

15898546.297.png

15898546.299.png

15898546.300.png

15898546.301.png

15898546.302.png

15898546.303.png

15898546.304.png

15898546.305.png

15898546.306.png

15898546.307.png

15898546.308.png

15898546.310.png

15898546.311.png

15898546.312.png

15898546.313.png

15898546.314.png

15898546.315.png

15898546.316.png

15898546.317.png

15898546.318.png

15898546.319.png

15898546.321.png

15898546.322.png

15898546.323.png

15898546.324.png

15898546.325.png

15898546.326.png

15898546.327.png

15898546.328.png

15898546.329.png

15898546.330.png

15898546.332.png

15898546.333.png

15898546.334.png

15898546.335.png

15898546.336.png

15898546.337.png

15898546.338.png

15898546.339.png

15898546.340.png

15898546.341.png

15898546.343.png

15898546.344.png

15898546.345.png

15898546.346.png

15898546.347.png

15898546.348.png

15898546.349.png

15898546.350.png

15898546.351.png

15898546.352.png

15898546.354.png

15898546.355.png

15898546.356.png

15898546.357.png

15898546.358.png

15898546.359.png

15898546.360.png

15898546.361.png

15898546.362.png

15898546.363.png

15898546.365.png

15898546.366.png

15898546.367.png

15898546.368.png

15898546.369.png

15898546.370.png

15898546.371.png

15898546.372.png

15898546.373.png

15898546.374.png

15898546.376.png

15898546.377.png

15898546.378.png

15898546.379.png

15898546.380.png

15898546.381.png

15898546.382.png

15898546.383.png

15898546.384.png

15898546.385.png

15898546.387.png

15898546.388.png

15898546.389.png

15898546.390.png

15898546.391.png

15898546.392.png

15898546.393.png

15898546.394.png

15898546.395.png

15898546.396.png

15898546.398.png

15898546.399.png

15898546.400.png

15898546.401.png

15898546.402.png

15898546.403.png

15898546.404.png

15898546.405.png

15898546.406.png

15898546.407.png

15898546.409.png

15898546.410.png

15898546.411.png

15898546.412.png

15898546.413.png

15898546.414.png

15898546.415.png

15898546.416.png

15898546.417.png

15898546.418.png

15898546.420.png

15898546.421.png

15898546.422.png

15898546.423.png

15898546.424.png

15898546.425.png

15898546.426.png

15898546.427.png

15898546.428.png

15898546.429.png

15898546.431.png

15898546.432.png

15898546.433.png

15898546.434.png

15898546.435.png

15898546.436.png

15898546.437.png

15898546.438.png

15898546.439.png

15898546.440.png

15898546.442.png

15898546.443.png

15898546.444.png

15898546.445.png

15898546.446.png

15898546.447.png

15898546.448.png

15898546.449.png

15898546.450.png

15898546.451.png

15898546.453.png

15898546.454.png

15898546.455.png

15898546.456.png

15898546.457.png

15898546.458.png

15898546.459.png

15898546.460.png

15898546.461.png

15898546.462.png

15898546.464.png

15898546.465.png

15898546.466.png

15898546.467.png

15898546.468.png

15898546.469.png

15898546.470.png

15898546.471.png

15898546.472.png

15898546.473.png

15898546.475.png

15898546.476.png

15898546.477.png

15898546.478.png

15898546.479.png

15898546.480.png

15898546.481.png

15898546.482.png

15898546.483.png

15898546.484.png

15898546.486.png

15898546.487.png

15898546.488.png

15898546.489.png

15898546.490.png

15898546.491.png

15898546.492.png

15898546.493.png

15898546.494.png

15898546.496.png

15898546.497.png

15898546.498.png

15898546.499.png

15898546.500.png

15898546.501.png

15898546.502.png

15898546.503.png

15898546.504.png

15898546.505.png

15898546.507.png

15898546.508.png

15898546.509.png

15898546.510.png

15898546.511.png

15898546.512.png

15898546.513.png

15898546.514.png

15898546.515.png

15898546.516.png

15898546.518.png

15898546.519.png

15898546.520.png

15898546.521.png

15898546.522.png

15898546.523.png

15898546.524.png

15898546.525.png

15898546.526.png

15898546.527.png

15898546.529.png

15898546.530.png

15898546.531.png

15898546.532.png

15898546.533.png

4

Zachodzi tu jednak znamiennne zjawisko: ten

coraz lepszy, szybszy i bardziej finezyjny sprzęt trafia

w swej głównej masie do rąk, a właściwie na nogi,

coraz mniej sprawnych fizycznie narciarzy. Spowodo-

wało to konieczność rozwoju wiązań narciarskich,

którym powierzono główną rolę w zabezpieczeniu

całości nóg „rycerzy myszki i klawiatury” z wygim-

nastykowanym jedynie przegubem i palcem wskazu-

jącym prawej dłoni.

Jednym z wrogów niewprawnego narciarza

jest długość nart. W chwili, gdy długie narty jadą

gdzie chcą, dochodzi do przeciążeń stawów. Najlepiej

wtedy wypiąć narty, a uwolnione od nich nogi już nie

będą tak mocno wykręcane. Oczywiście musi się to

dziać samoczynnie, po przekroczeniu krytycznych

wartości obciążeń. Zasada działania jest więc dla

wszystkich typów wiązań jednakowa: buty są bloko-

wane za pomocą układu sprężystego, w którym prze-

kroczenie siły napięcia sprężyny powoduje wypięcie

znacznie dziś krótszych nart.

Dyskusyjne są właściwie dwa problemy: wokół

których osi obrotu ma nastąpić uwolnienie buta i jak

ustalić wartość siły krytycznej, nastawianej przez

wstępne napinanie sprężyn. Zarówno pierwszy, jak

i drugi problem doczekały się bardzo poważnych ba-

dań, z próbami na zwłokach włącznie! Obecnie prze-

waża pogląd, że w ogromnej większości przypadków

wystarczy chronić stopę narciarza przed wykręce-

niem dookoła osi pionowej, przechodzącej mniej wię-

cej przez czubek buta, nieco bliżej tyłu, oraz przed

przeciążeniem w sytuacji upadku w przód. Można

oczywiście więcej i lepiej, ale to oznacza automatycz-

nie... drożej!

Schemat typowego przedniego zaczepu buta

przedstawiono na rys. . Dwa ramiona 3 obejmują

nosek i są utrzymywane w pozycji „zapięte” przez

sprężynę 1, której wstępne napięcie reguluje się na-

krętką 2. Ramiona są zaopatrzone w rolki 4 dla łat-

wiejszego uwolnienia noska buta. Gdy z dowolnych

powodów zostanie przekroczona krytyczna wartość

siły, jedno z ramion, to na które napiera but, odchyla

się i but może swobodnie wyskoczyć z wiązań. Pro-

ducenci podają dane do nastawiania siły trzymania

buta w zależności od wieku i wagi ciała narciarza.

Jest to oczywiście przybliżona metoda i zazwyczaj

narty dość łatwo się wypinają. Trzeba więc w oparciu

o własne wyczucie skorygować nastawy tak, żeby się

dało bezpiecznie zjeżdżać, czyli m.in. skutecznie ma-

newrować, a więc np. omijać innych, z czym wiąże

się konieczność wykonywania dość gwałtownych nie-

kiedy skrętów. Ogólny wygląd takiego typowego za-

czepu przedstawia rys. .

Zaczep tylny to o wiele bardzie złożona maszy-

neria i . Musi zapewniać: łatwe wpinanie buta

w wiązania, regulację siły trzymania i regulację dla

3

4

5

6

5

Zapięcia w pozycji zamkniętej.

35

Zapięcia w pozycji otwartej.

15898546.534.png

15898546.535.png

15898546.536.png

15898546.537.png

15898546.538.png

15898546.540.png

15898546.541.png

15898546.542.png

15898546.543.png

15898546.544.png

15898546.545.png

15898546.546.png

15898546.547.png

15898546.548.png

15898546.549.png

15898546.552.png

15898546.553.png

15898546.554.png

15898546.555.png

15898546.556.png

15898546.557.png

15898546.558.png

15898546.559.png

15898546.560.png

15898546.561.png

15898546.563.png

15898546.564.png

jak to działa

różnych (w pewnych granicach) długości butów. Naj-

częściej jest skojarzony z mechanizmem uruchamiania

tzw. „skistoperów”, czyli hamulców, powstrzymują-

cych swobodny zjazd po stoku, wypiętej narty, kiedy

to może się ona stać niebezpiecznym pociskiem!

Zasada działania tych zaczepów jest prosta .

Sprężyna 1, o regulowanej nakrętką 2 sile nacisku,

jest osadzona tak, że może dociskać przesuwny za-

trzask 3, do powierzchni

jednego z dwóch wgłębień,

obrotowo zamocowanego

5

8

cią, łatwością technologiczną (koszt oprzyrządowa-

nia!), a także modą i estetyką.

Uzupełnieniem wiązań są wspomniane „skisto-

pery”, czyli po prostu samoczynne hamulce, zatrzy-

mujące nartę po wypięciu z buta narciarza. Zasada

ich działania jest prosta . Przez „tupnięcie” nogą

w chwili zapinania narty jednocześnie przyciska się

sterczący ku górze koniec dźwigni, zakończonej obus-

tronnie dwoma ramionami, zaopatrzonymi w pazurki

7

6

6

Produkcję butów skorupowych

rozpoczęto w latach:

a) 40. XX w.

b) 60. XX w.

c) 80. XX w.

wahacza 4. W pozycji „otwarte” wystarczy nacisnąć

obcasem buta w dolny pazur zaczepu – 5 i tupnąć no-

gą, żeby ruchomy suwak zatrzasku przeskoczył do

górnego wgłębienia wahacza i szczęka 6 trzymała but

w pozycji „zapięte”. Śruba 7 służy do regulacji wyso-

kości szczęki w zależności od wysokości obcasa buta.

Żeby wypiąć but, wystarczy nacisnąć np. kijkiem, ko-

niec dźwigni 8, co powoduje przeskoczenie suwaka

zatrzasku w dolne wgłębienie wahacza i ruch szczęki

6 w górę, zwalniający obcas.

Ważnym szczegółem jest to, że po przekrocze-

niu sił krytycznych wiązania pusz-

czają i noga zostaje natychmiast

całkowicie uwolniona od narty. Nie

ma tu więc stopniowego naciągania

układu sprężystego na zasadzie

przemieszczania końca sprężyny, co

byłoby niebezpieczniejsze dla stopy.

Trzeba też sobie zdawać sprawę

z tego, że wiązania muszą praco-

wać niezawodnie w warunkach

mrozu, „zabicia” śniegiem, zmocze-

nia wodą itd.

Wszystko to powoduje, że ich

cena jest niestety dość wysoka.

Kosztuje nie tylko materiał i wyko-

nanie, ale też i badania, wielokrotne

sprawdzanie, ocena użytkowników,

opinie lekarzy ortopedów itd. Osta-

teczna konstrukcja jest kompromi-

sem pomiędzy ceną, niezawodnoś-

hamujące bieg narty. Oczywiście narta zjeżdża „jak

chce”, a więc nie zawsze powierzchniami ślizgu, kie-

dy to skistopery działają najskuteczniej. Narta jedzie

czasem bokiem, czasem „do góry nogami” lub tyłem

do przodu i w każdej z tych pozycji musi być hamo-

wana. W tym hamowaniu pomaga rozbudowana „ar-

chitektura” samych wiązań, które też dość skutecznie

hamują nartę, żłobiąc w śniegu głębokie rysy.

W warunkach ostrej konkurencji i walki o klien-

ta pojawia się niemal co roku jakaś „cudowna” no-

wość, gwarantująca bezpieczny zjazd coraz mniej

sprawnemu amatorowi białego szaleństwa. To wszy-

stko ma też wpływ na ceny wiązań. Rezultatem są

efektowne konstrukcje „aparatów” do trzymania nogi

w bucie na narcie ( i ) i coraz wyższe ceny tego

sprzętu.

Jednakże koszt leczenia złamanej lub skręconej

nogi i konsekwencje na całe lata warte są tych

wszystkich wysiłków, jako że zdrowie mamy jedno!

7

8

Konkurs jêzykowy EDGARDA

Nagrodą w konkursie jest Audio Kurs Duński

(Kurs podstawowy).

Aby wziąć udział w losowaniu nagród, należy odpowiedzieć

na trzy poniżej zamieszczone pytania,

a odpowiedzi przesłać do redakcji MT.

36

1) Jak w języku duńskim brzmi słowo „imię”?

2) Jakie są 3 główne dialekty języka duńskiego?

3) Jaki ustrój panuje w Danii?

Podpowiedzi szukajcie

na www.jezykiobce.pl

Odpowiedzi należy przesyłać

do redakcji MT pocztą lub na adres e-mail:

activereader@mt.com.pl

do 31 grudnia 2007 r.

Listę laureatów opublikujemy

w numerze 1/2008 MT.

15898546.565.png

15898546.566.png

15898546.567.png

15898546.568.png

15898546.569.png

15898546.570.png

15898546.571.png

15898546.573.png

15898546.574.png

15898546.575.png

15898546.576.png

15898546.577.png

15898546.578.png

15898546.579.png

15898546.580.png

15898546.581.png

15898546.582.png

15898546.584.png

15898546.585.png

15898546.586.png

15898546.587.png

15898546.588.png

15898546.589.png

15898546.590.png

15898546.591.png

15898546.592.png

15898546.593.png

15898546.595.png

15898546.596.png

15898546.597.png

15898546.598.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Wiązania narciarskie.pdf (1329 KB)
Wariator samoczynny.pdf (192 KB)
Urządzenie do cięcia wodą - Hydrojet.pdf (242 KB)
Turbiny wiatrowe.pdf (2211 KB)
Termometr.pdf (537 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin