kary smierci.pdf

Kary śmierci

Kara śmierci (kara głwna, kara ostateczna) – kara

polegająca na pozbawieniu życia sprawcy przestępstwa.

Stosowano ją od początkw istnienia prawa, rżnie w

zależności od krajw, systemw prawnych i epok;

najczęściej za czyny uniwersalnie pojmowane jako zbrodnie,

takie, jak zabjstwo lub zdrada stanu, ale także za

drobniejsze przestępstwa, w tym skierowane przeciw mieniu

lub nawet występki obyczajowe, jak cudzołstwo. Kara

śmierci była bądź jest też zapisana w prawach religijnych

rżnych wyznań. W Polsce obecnie od 1998 nie ma jej w

systemie prawnym.

Mapa ukazuje wykonywanie kary śmierci na świecie.

całkowita abolicja

kara zachowana tylko na wypadek specjalnych okoliczności

(np. stan wojny)

nie wykonano żadnego wyroku od przynajmniej 10 lat

kara śmierci tylko dla pełnoletnich

także dla niepełnoletnich

Historia kary śmierci

Kara śmierci była stosowana na całym świecie jeszcze za

czasw, gdy prawo opierało się na zwyczajach i regułach

kultury (prawo zwyczajowe). Stosowana w przypadku

zabjstwa lub morderstwa, często była wykonywana przez

rodzinę osoby zabitej.

Kara śmierci znajdowała się w obowiązujących prawach

ludzkości na przestrzeni całej znanej historii – dopiero w XX

wieku zaczęto ją znosić. Prawo Drakona (621 p.n.e.)

przewidywało karę śmierci za większość – nawet drobnych –

wykroczeń.

W 1977 organizacja Amnesty International rozpoczęła

kampanię przeciwko karze śmierci. Do końca XX wieku

większość państw demokratycznych zniosła karę śmierci.

Obecnie kara śmierci stosowana jest głwnie przez

niedemokratyczne reżimy oraz USA, Japonię, Koreę

Południową, Singapur, Tajwan, Malezję i Indie.

Kara śmierci w historii europejskiej

Kara śmierci, obok kar okaleczających, była bardzo szeroko

stosowana w czasach średniowiecza w sprawach o

przestępstwa niezwiązane z religią, zaś stosowanie tego

środka karnego nie opierało się na zasadach wyłożonych w

Biblii, lecz było dostosowane do lokalnych potrzeb.

I tak, nawet rozmyślne zabjstwo tylko niekiedy karane było

śmiercią, często była za nie tylko kara grzywny (w Polsce

pod nazwą głwszczyzna); zależało to od pozycji społecznej

ofiary i sprawcy, w mniejszym stopniu od okoliczności

zdarzenia. Poza tym kara śmierci orzekana była za szereg

innych, drobnych czynw przestępczych.

Głwnym powodem tego był fakt, że przy braku więzień była

ona jedynym sposobem na usunięcie ze społeczności

jednostek w jakikolwiek sposb zagrażających innym.

Drugim powodem była chęć przeciwdziałania przestępczości,

i zadaniu temu służyć miało publiczne wykonywanie egzekucji.

Kryterium doboru czynw, za ktre groziła kara śmierci,

zależało jedynie od tego, w jakim stopniu dany czyn był

uciążliwy społecznie i jak bardzo rozpowszechnione było jego

popełnianie (np. w XVI w. krl Anglii Henryk VIII, wobec

plagi drobnych kradzieży kieszonkowych, wprowadził karę

śmierci za kradzież kwoty większej niż 13 pensw lub

przedmiotw tej wartości).

Kara śmierci wobec osb, ktre popełniały przestępstwa

niezagrażające w sposb istotny państwu, wykonywana była

w sposb, ktry nie miał zadać im nadmiernego blu. Wobec

osb, ktrych czyny w sposb istotny zagrażały interesom

panującego, wykonanie kary śmierci odbywało się w sposb,

ktry miał dostarczyć maksimum cierpienia, a publiczny

charakter egzekucji miał być przestrogą dla widzw.

Stopniowo lista czynw zagrożonych egzekucją stawała się

krtsza. Początkowo powodami tego były m.in. odkrycia

geograficzne, ktre umożliwiły pozbywanie się jednostek

aspołecznych (w szerokim rozumieniu tego słowa) w sposb

inny, niż ich zabicie, tj. poprzez zesłanie do kolonii karnej,

skąd po odbyciu kary nie było możliwości powrotu. W

następnych wiekach, wraz z rozwojem gospodarczym

większe wpływy do skarbca państwowego umożliwiły

otwieranie więzień, w ktrych winni drobnych przestępstw

mogli odbywać karę. Rwnolegle postępował rozwj

moralności w kierunku, ktry postulował ograniczanie

egzekucji tylko do przypadkw najcięższych przestępstw.

Na skutek powszechnej tendencji w drugiej połowie XX

wieku do rezygnacji z kary śmierci wśrd państw

członkowskich Rady Europy, 28 kwietnia 1983 w Strasburgu

uchwalono protokł nr 6 do Europejskiej Konwencji Praw

Człowieka z 1950, znoszący wśrd sygnatariuszy karę

śmierci w czasie pokoju. Dodatkowo, 3 maja 2002 r.

uchwalono w Wilnie protokł nr 13 do tej konwencji,

bezwzględnie znoszący karę śmierci, także podczas wojny

(nie został on ratyfikowany przez część członkw Rady

Europy).

Kara śmierci a demokracja

Nie można wykazać bezpośredniego związku pomiędzy

systemem politycznym państwa a stosowaniem kary śmierci,

aczkolwiek większość państw o rozwiniętym systemie

demokratycznym obecnie nie stosuje kary śmierci, w tym

wszystkie państwa Unii Europejskiej. Jakkolwiek w

większości państw niedemokratycznych istnieje kara

śmierci, istnieją także takie, ktre z przyczyn

wizerunkowych zniosły ten rodzaj sankcji (państwem takim

była m.in. Serbia, pod rządami Slobodana Milońevicia - w

1995). Podobnie autorytarne reżimy, np. Turkmenbaszy w

Turkmenistanie, ktry w 1999 oficjalnie znisł karę śmierci,

czy wojskowa junta w Birmie, gdzie od kilkunastu lat nie

wykonuje się egzekucji. W Chile wykonywania kary śmierci

zaprzestano w okresie wojskowej dyktatury Augusto

Pinocheta (ostatnia egzekucja miała miejsce w 1985).

Z drugiej zaś strony, wśrd państw stosujących karę

śmierci, a uznawanych za demokratyczne i przestrzegające

praw człowieka, są takie, jak Japonia, Indie czy Korea

Południowa. Niejednolita jest sytuacja kary śmierci w USA.

Prawo federalne oraz większości stanw zezwala na

stosowanie kary śmierci. Niemniej w 9 stanach nie stosuje

się takiej kary, w trzech zawieszono jej wykonywanie w

1976, a w dwch uznano ją za niekonstytucyjną, co skutkuje

niemożnością wykonania tej kary na ich terenie, nawet w

przypadku wydania wyroku federalnego. W pozostałych

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: