Klan spółdzielców - Etnografia Spółdzielni Spożywców SUPERSAM.pdf

(2459 KB) Pobierz
Microsoft Word - MagdaW.doc
Uniwersytet Warszawski Wydział Zarządzania
Magdalena Wojtkiewicz
KLAN SPÓŁDZIELCÓW
Etnografia Spółdzielni Spożywców SUPERSAM
Praca magisterska napisana pod kierunkiem
Prof. dr hab. Moniki Kostery
Warszawa 2004
SPIS TREŚCI
Podziękowania ................................................................................................................. 3
1. WSTĘP ........................................................................................................................ 4
1.1 Tło ...................................................................................................................... 4
1.2 Sformułowanie problemu i pytania badawcze.................................................... 6
1.3 Struktura pracy ................................................................................................... 7
1.4 Metoda badawcza ............................................................................................... 7
2. KULTURA A ZARZĄDZANIE ............................................................................. 12
2.1 Kultura organizacji ........................................................................................... 12
2.2 Normy i wartości w organizacjach.................................................................... 13
2.3 Kontrolowanie przy pomocy kultury................................................................ 15
3. CZĘŚĆ EMPIRYCZNA ........................................................................................... 19
3.1 Wzorcowy sklep .............................................................................................. 19
3.2 Zapraszam na wycieczkę ................................................................................. 29
3.3 Pewex, ocet i musztarda czyli jak załatwić towar ........................................... 48
3.4 Myśl ekonomiczna .......................................................................................... 64
3.5 Przed wolną sobotą ......................................................................................... 78
3.6 Klient – nasz pan ............................................................................................ 96
3.7 Problemy ....................................................................................................... 118
3.8 Odpowiedzialność ......................................................................................... 132
3.9 My w Supersamie trzymamy się razem ........................................................ 145
3.10 Pracuję tu, bo... ........................................................................................... 161
3.11 Między tradycją a nowoczesnością ............................................................ 175
4. KONKLUZJE ......................................................................................................... 183
5. BIBLIOGRAFIA .................................................................................................... 192
6. ZAŁĄCZNIKI ........................................................................................................ 194
2
Podziękowania
Niniejsza praca nie mogłaby powstać bez pomocy i wsparcia wielu osób, którym
pragnę w tej chwili serdecznie podziękować.
W pierwszej kolejności pragnę złożyć wyrazy ogromnej wdzięczności na ręce prof.
Moniki Kostery, dzięki której odkryłam magię antropologii. Dziękuję za okazane mi
wsparcie, cierpliwość, otwarcie na moje pomysły oraz za inspirację i motywowanie do
dalszej pracy w momentach zawahania.
Serdecznie dziękuję moim bliskim i przyjaciołom, którzy przez cały czas
towarzyszyli mi w wędrówce po Supersamie, a niejednokrotnie zmuszeni byli
wysłuchiwać historii i rozterek „z życia badacza”. Szczególnie dziękuję Arturowi, który
„zaraził” mnie swoją pasją do kultury czasów PRL oraz pierwszy zwrócił moją uwagę na
Supersam. Praca ta nie mogłaby również powstać bez jego pomocy w sprawach
technicznych.
Szczególne podziękowania należą się kierownictwu i załodze Spółdzielni
Spożywców SUPERSAM za otwartość i gotowość do wszelkiej pomocy. Dzięki osobom
takim, jak Vice-Prezes ds. Handlu, pani Halina Windak, miałam okazję usłyszeć wiele
niesamowitych historii i poznać „ducha” tego miejsca oraz dowiedzieć się więcej o
realiach z poprzedniej epoki. Niniejsza praca jest historią opowiedzianą przez
pracowników Supersamu, a za ich poświęcony czas, zaufanie i wspomnienia serdecznie
dziękuję.
Magdalena Wojtkiewicz
3
1. WSTĘP
1.1 Tło
W pierwszych powojennych latach w Stolicy istniały tylko małe sklepy spożywcze i
przemysłowe handlu państwowego i spółdzielczego. Trwała w pełni odbudowa miasta z
gruzów. Głównym akcentem było budownictwo mieszkaniowe, remontowano zrujnowane
mieszkania. Pierwszą większą placówkę handlową otwarto w drewnianym baraku przy
skrzyżowaniu Marszałkowskiej i Alej Jerozolimskich.
Po 1950 roku uruchomiono kilkanaście placówek średniej wielkości z artykułami
spożywczymi i kolonialnymi typu Delikatesy. W całej Warszawie poprawiono stan sieci
sklepów przez łączenie małych placówek. W dzielnicach peryferyjnych Woli, Mokotowa,
Ochoty, obu Prag wznoszono pawilony z elementów prefabrykowanych na uzupełnienie
sieci. Nader ubogi był stan placówek restauracyjnych, kawiarni, placówek żywienia
zbiorowego. W tej sytuacji Stołeczna Rada Narodowa i Ministerstwo Handlu
Wewnętrznego szeroko popierały tworzenie dużych obiektów handlowych z pełnym
asortymentem towarów żywnościowych i przemysłowych ( Publikacja Jubileuszowa ,
1982). W związku z tym wkrótce powstał projekt budowy dużej placówki handlowej dla
dzielnicy Mokotów, obok placu Unii Lubelskiej, po dawnym dworcu kolejki dojazdowej,
na obrzeżu ulic:
- Ludwika Waryńskiego
- Puławskiej i Pl. Unii Lubelskiej
- Tadeusza Boya-Żeleńskiego.
Obecnie handel i usługi są jedną z najważniejszych gałęzi gospodarki. Jeżeli
weźmiemy pod uwagę szersze ujęcie – z punktu widzenia podziału na sektory
ekonomiczne, w usługach zatrudnionych jest w Polsce 7.260.000 osób (GUS, dane na
koniec IV kwartału 2003 roku). Ta dziedzina gospodarki jest polem dużego
zainteresowania inwestorów zagranicznych, co szczególnie można zaobserwować w
dynamicznym rozwoju wielkopowierzchniowych placówek sprzedaży (Czarzasty, 2002).
Możemy tutaj mówić o dwóch typach dużych sklepów: supermarektach i hipermarketach,
a kryterium rozgraniczenia to zazwyczaj skala działalności i powierzchnia obiektu.
Za supermarket uważany jest sklep samoobsługowy o powierzchni 400-2499
metrów kwadratowych oferujący w sprzedaży artykuły żywnościowe i
nieżywnościowe powszechnego użytku, a hipermarket to sklep samoobsługowy o
4
powierzchni co najmniej 2500 metrów kwadratowych z szerokim i pogłębionym
asortymentem artykułów żywnościowych i nieżywnościowych, zwykle dysponującym
parkingiem samochodowym. (tamże, s. 4)
W 2003 roku w Polsce funkcjonowało 4625 sklepów o powierzchni przekraczającej
400 metrów kwadratowych i liczba ta stale rośnie.
Ekspensja wielkopowierzchniowych placówek sprzedaży spotyka się z dużą krytyką
przedstawicieli rodzimego handlu i wielu ugrupowań politycznych. W mediach często
słychać opinie, że decyzje o otwieraniu coraz to nowych super- i hipermarketów
podejmowane są nieuczciwie, a brak jasnych regulacji prawnych w tej kwestii sprzyja
korupcji. Sytuacja ta nakłada się na regresję przedsiębiorstw krajowych, których sytuacja
pogarsza się nadal w świetle szybkiego wzrostu konkurencji. Dodatkowo, małe rodzime
przedsiębiorstwa handlowe nie są w stanie przeciwstawić się ekonomicznej sile wielkich
sieci. Te ostatnie bowiem korzystając z ekonomii skali mają możliwość stosowania dużych
obniżek cen połączonych z częstymi promocjami towarów, które są bardzo atrakcyjne dla
konsumentów. Handlowym gigantom stawia się wiele zarzutów: praktyki nieuczciwej
konkurencji, w tym stosowanie cen dumpingowych, „nierzetelne postępowanie wobec
kontrahentów oraz naruszanie praw pracowniczych personelu” (tamże, s.5).
Wiele z tych zarzutów zdają się potwierdzać coraz to nowe przypadki
nieprawidłowości w super- i hipermarketach silnie nagłaśniane w ostatnim czasie przez
środki masowego przekazu oraz organizacje społeczne. Zastraszający jest zwłaszcza fakt
nagminnego łamania praw pracowniczych w tychże placówkach. W sprawozdaniu
Głównego Inspektora Pracy z działalności PIP w 2002 roku możemy przeczytać ( Raport o
supermarketach, 2002), że w trakcie kontroli ujawniono wiele naruszeń. Najliczniejszą
grupę (72% skontrolowanych placówek) stanowiły nieprawidłowości polegające na
nieudzielaniu urlopu wypoczynkowego w roku, w którym pracownik nabył do niego
prawo. W ocenie inspektoratów, jedną z przyczyn tych nieprawidłowości jest zbyt niski
stan zatrudnienia, co powoduje także przekraczanie dobowego limitu godzin
nadliczbowych (34 % skontrolowanych placówek). Z kolei w 46% skontrolowanych
supermarketów nie prowadzono ewidencji czasu pracy i nie udzielano pracownikom
przysługującej im co trzeciej niedzieli wolnej.
Bardzo ważną sferą nadzoru PIP są wynagrodzenia pracownicze. Z raportu wynika,
że aż w 41 kontrolowanych placówek stwierdzono niewypłacanie bądź zaniżanie
ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, a w 29% - należności za pracę w godzinach
nadliczbowych. W co czwartym supermarkecie nie wypłacano bądź zaniżano
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin