Jan Lechoń Karmazynowy poemat.pdf

Jan Lechoń

Karmazynowy poemat

Herostrates

Czyli to będzie w Sofii, czy też w Waszyngtonie.

Od egipskich piramid do śniegów Tobolska

Na tysiączne się wiorsty rozsiadła nam Polska,

Papuga wszystkich ludów - w cierniowej koronie.

Kaleka, jak beznodzy żołnierze szpitalni,

Co będą ze łzą wieczną chodzili po świecie,

Taka wyszła nam Polska z urzędu w powiecie

I taka się powlokła do robót - w kopalni.

Dziewczyna, na matczyne niepomna przestrogi,

Nieprawny dóbr sukcesor, oranych przez dzieci,

Robaczek świętojański, co w nocy zaświeci,

Wspomnieniem dawnych bogactw żyjący ubogi.

A dzisiaj mi się w zimnym powiewie jesieni,

W szeleście rdzawych liści, lecących ż kasztanów,

Wydała kościotrupem spod wszystkich kurhanów,

Co czeka trwożny chwili, gdy dało odmieni.

O! zwalcież mi Łazienki królewskie w Warszawie,

Bezduszne, zimnym rylcem drapane marmury,

Pokruszcie na kawałki gipsowe figury

A Ceres kłosonośną utopcie mi w stawie.

Czy widzisz te kolumny na wyspie w teatrze,

Co widok mi zamknęły daleki na ścieżaj?

Ja tobie rozkazuję! W te słupy uderzaj

I bij w nie, aż rozkruszysz, aż ślad się ich zatrze.

Jeżeli gdzieś na Starym pokaże się Mieście

I utkwi w was Kiliński swe oczy zielone,

Zabijcie go! - A trupa zawleczcie na stronę

I tylko wieść mi o tym radosną przynieście.

Ja nie chcę nic innego, niech jeno mi płacze

Jesiennych wiatrów gędźba w półnagich badylach;

A latem niech się słońce przegląda w motylach,

A wiosną - niechaj wiosnę, nie Polskę zobaczę.

Bo w nocy spać nie mogę i we dnie się trudzę

Myślami, co mi w serce wrastają zwątpieniem,

I chciałbym raz zobaczyć, gdy przeszłość wyżeniem,

Czy wszystko w pył rozkruszę, czy... Polskę obudzę.

Duch na seansie

Oto firanka u okna się słania,

Komety wlokąc za sobą liliowe.

On idzie. Księżyc znad czoła odgania,

Co seledynem oblewa mu głowę,

Nieme z ust naszych biorący pytania,

Wieczystych tęsknot podźwięki echowe.

Na płaszczu jego gwiazd srebrnych tysiące,

Przystanął. Z płaszcza otrząsa je drżące.

Znieruchomieliśmy wtenczas słuchacze

Mów pięknobrzmiących i dysput wygodnych,

Bo się nam zdało, że oto już płacze

Harfa, co wężów usypia głód głodnych,

Ze oto trąbią na trąbach trębacze,

Szwedów gotowi gnać z Rusi precz, szkodnych.

Woń się fijołków rozlała po sali -

On stał. A myśmy na Słowo czekali.

Spirytystyczne pogasły wnet krzyże,

I sznur rąk opadł z stolika bezradnie.

Łowimy uchem, jak serca nam niże

Na bicz korali krwawiący, jak zdradnie

Wszystkie zamilkło porusza w nas spiże

I ból prawdziwy niemocy w nie kładnie,

Jak się w nas samych z nas samych zaśmiewa,

Tłukąc nam w serce - poezji ulewa.

Więceśmy w pierwszej tej chwili myśleli,

Ze widmo pragnie obudzić w nas - siebie,

Ze on nam wstąpi do duszy - Anhelli,

Płaczący, milcząc, na matki pogrzebie,

Że ból na tysiąc nas w Polsce rozdzieli,

Duchem rosnących w Ojczyzny potrzebie,

I z naszych wątpień nam ołtarz postawi,

Przez klucz strzeżony swych - z wierszy - żurawi.

I tak poczęło w nas męką coś gadać,

Ofiarną chustą z Chrystusa odbiciem,

Gdy z jego płaszcza jął tysiąc gwiazd spadać,

W doniczkach kwiatów rodzący się życiem.

Kłosy porosły z ziarn których chleb zjadać

Będziem a które nawożą się gniciem,

I Balladyny z nich malin rósł dzbanek,

Które ma żywy zjeść wieczór kochanek.

Drzwi biblioteki żelazem okute

Pchnął cicho, wchodząc do ciemnej izdebki,

I książki począł przerzucać: zatrute

I te, od których szedł w naród duch krzepki,

I te żołnierskie, pisane na nutę

Bojowej w polu Moskala zaczepki,

I wszystkie książki przepalał rękami,

Uśmiechem strojny - stojący przed nami.

Oto nad szablą zawisnął na ścianie

Księcia Józefa konterfekt sczerniały -

Ku niemu idzie! Ma w oczach kochanie,

Żar niewygasły pochodni, zapały,

I kiedy w gardle się zrywa nam łkanie

Żołnierskich pieśni - drze portret w kawały

I w onych pieśni przepada nam jęku,

Czującym pęki kwitnących ziół w ręku.

Patrzajcie! Patrzcie! Skroś okno odpływa,

Na rydwan siada ciągniony przez pawie,

Aloes koła mu wozu okrywa,

Drogę sznurami wskazują żurawie,

Firmament nocą na niebie przerywa

Biczem, świecącym w gwiazd srebrnej siklawie -

Jedzie gdzieś, myśli płomieniem objęty,

Ten, co chciał z czynu na ziemi być święty.

Którzyśmy Słowa czekali stęsknieni,

Kłosy widzimy ubogie a żytnie,

Z lamp rozświetlonych w pokoju promieni,

Jak słońce jasne, pszeniczny dzień kwitnie,

Z łąk Horsztyńskiego kosiarze strudzeni

Idą ze śpiewką radośnie a bitnie.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Księcia Józefa konterfekt sczerniały

Na ziemi leży podarty w kawały.

Jacek Malczewski

Srebrzyste mają skrzydła, kąpane w zórz tęczach,

Nabrzmiałe mlekiem piersi i jurną pogodą,

W południa ciche, letnie, po łąkach tan wiodą,

Wirując lekko, sennie w ogromnych obręczach.

Przychodzą do mnie latem przez okna otwarte,

Popsutych koła młynów ruszają z chichotem,

Muskają twarz mi skrzydłem i włosów swych złotem,

Z żołnierzy szydząc moich stawianych na warte.

Parobków przewalają leniwych po łąkach,

Spętane karę konie roznoszą pastwiskiem;

Do dziewuch, starych faunów rozśmieją się pyskiem,

Umilkną zasłuchane w podniebnych skowronkach.

Skoszonym pachną sianem, kwiatami i miętą,

W czuprynach mają brudnych okruchy ze słomy,

Gdzie mogą, wszystko kradną - i rzadkie są domy,

Jak dom mój niegościnny - strojone na święto.

Jak moja skąpa chata, gdzie w kątach się smuci

Swój brud i swoja podłość a ściany powleka

Grzech wielki malowany narodu i czeka

Dom pusty gospodarza, co kiedyś powróci.

W żołnierskim przyjdzie palcie, podszytym zgnilizną,

Przez oczy patrząc ślepe, promienne tęsknicą.

Da wiatrom siwą brodę - a wiatry ją chwycą,

W jej każdy włos się siwy wgryzając Ojczyzną.

Nie będziesz do mej chaty wstępował, Derwidzie,

Jak pielgrzym, dziad ubogi, co przyszedł do zdroju.

Złocistą lamą ściany obiję w pokoju

I nawet psom z łańcucha dziś powiem: "Król idzie".

Zamknąłem wszystkie okna, przez które się wkrada

Srebrzyste skrzydło jurnej dziewuchy o świcie,

Cykanie szarych świerszczów, ukrytych gdzieś w życie,

I faun obrosły, głupi, co bajki mi gada.

Zielone zgonię żuki, drzemiące na różach,

Motyle porozganiam i ptaki wypłoszę;

Niech cicho będzie u mnie. Tę ciszę przynoszę,

Mój ból, chorobę w polskich nabytą podróżach,

Mój pierwszy dzień - mą wiosnę, gdy z traw się podnosi

Niepokój letnich skwarów od ziemi gorącej,

Mój drugi dzień - me lato, mój zegar bijący,

Mój trzeci dzień - mą jesień, co zeschły łan kosi,

Mój czwarty dzień - mą zimę, gdy wszystko minione

Swym szklistym patrzy wzrokiem i mówi ci zdradnie:

"Błogosław życie swoje z oddali, co kradnie

Nadzieje młode wiosny, jesienią skoszone!".

Prastare wyjmę miody, zostałe po tryźnie,

Chowane po piwnicach na Twoje tu przyjście.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hej słyszę! Już w ogrodzie otrąca wiatr liście,

I Derwid idzie ślepy, wrócony Ojczyźnie.

Po drodze tupią fauny, trzaskają z kopyta,

Taraszą miękką trawę i gościa w dom wiodą.

Derwidzie! Hej! Derwidzie! Złe czeka nad wodą.

Bezmyślna, jurna dziewka, bezwstydnie odkryta,

Tęczami sennych skrzydeł po czole go muska,

Do ust mu lepkie wargi przykłada czerwone.

Hej! Młyny! Idą młyny - i woda w nich pluska

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Na dzień dla żywych, dla mnie - na wszystko skończone

Sejm

Gdy do sali wszedł sejmowej z wielkim animuszem,

Gwałt uczynił pan Zagłoba białym swym kontuszem.

Za pas słucki rękę włożył, srebrną ma deliję,

Drzwi otwarły się z hałasem. Łuna, łuna bije!

Powciskani w ław szeregi, zerwą się posłowie

I spojrzeli na się wzajem, w krzyżach czując mrowie,

Gdy tymczasem on, wylotów odrzucając, stąpa,

Aż zadrżała, zaskrzypiała polska chata skąpa.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: