A. CZĘŚĆ OGÓLNA
I. POJĘCIE I CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA PRAWA PRACY
ü Praca:
1) Człowieka
2) Rozumiana czynnościowo (jest to zazwyczaj aktywność - ”człowiek w działaniu”)
3) Wykonywana na rzecz drugiego podmiotu
4) Odpłatna
5) Do której wykonywania pracownik zobowiązuje się dobrowolnie
6) Pracownik:
- zobowiązuje się do świadczenia pracy
- nie odpowiada za wynik
- nie ponosi ryzyka, które obciąża pracodawcę - zależy to też np. od materiału By pracodawca mógł się uwolnić od ryzyka musi posiadać środki względem pracowników
- zobowiązany jest wykonywać pracę osobiście
- w procesie pracy podporządkowany jest pracodawcy
ü Różnice między umowami o pracę a umowami prawa cywilnego:
a) umowa o pracę a umowa o dzieło
umowa o dzieło: - praca rozumiana jako rezultat, wynik np. dostarczenie przedmiotu
- ryzyko ponosi wykonawca
- nie ma obowiązku osobistego wykonywania dzieła
- nie ma podporządkowania w procesie wykonawczym
- podobieństwem z umową o pracę jest odpłatność
b) umowa o pracę a umowa zlecenia
umowa zlecenia: - w ścisłym znaczeniu jest to zobowiązanie do wykonania czynności prawnej. Przepisy o zleceniu stosuje się również do świadczenia usług.
- nie chodzi tu o rezultat, tylko o świadczenie np. pełnomocnictwo do prowadzenia sprawy
- nie ma obowiązku świadczenia pracy osobiście
- nie ma podporządkowania w wykonywaniu pracy
- na ogół jest odpłatna
ü Praca w rozumieniu prawa pracy a praca w stosunkach administracyjno – prawnych:
- prawo administracyjne reguluje zatrudnianie w policji, wojsku itp.
- nie ma tu podporządkowania, lecz podległość wobec przełożonego
- praca jest jednostronnie wyznaczana
- może być wykonywana przymusowo np. wezwanie lekarzy do zwalczania epidemii
- jednakże co do zasady jest dobrowolność
ü Normy prawne regulujące pracę:
a) co do zasady mają charakter bezwzględnie obowiązujący w jednym kierunku – nie można od nich odstąpić na niekorzyść pracownika (normy semi – imperatywne)
Prawo pracy ma charakter ochronny – gwarantuje minimum praw pracownikowi:
- np. regulacja minimalnego wynagrodzenia (ok. 899 zł)
- za pracę w nocy przysługuje dodatek 30%
- po roku pracy przysługuje urlop w wymiarze 20 dni roboczych
- maksymalny czas pracy to 40 godzin
Umowa niezgodna z tak rozumianą normą nie jest nieważna. W miejsce nieważnej części wstępuje dyspozycja ustawowa.
b) są to normy bardziej niż doskonałe – więcej niż jedna sankcja
Dotyczy to większości norm określających obowiązki pracodawców względem pracowników
np. odszkodowanie + wykroczenie
Art.18 §1 – Postanowienia umów o pracę nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.
§2 – inaczej są one nieważne, a na ich miejsce wkraczają przepisy prawa pracy.
c) ius cogens – bezwzględnie obowiązujące
Inaczej niż w prawie cywilnym, gdzie co do zasady występują względnie zobowiązujące.
Nieważność istotna powoduje tam nieważność całej czynności. W p.c. z reguły jest jedna sankcja
Normy administracyjno – prawne to też normy ius cogens
Normy prawa pracy rozciągają się też na stosunki społeczne związane ze stosunkiem pracy
ü Przedmiot prawa pracy
– określa się przez wskazanie stosunków społecznych objętych tymi normami prawa:
1. pracy podporządkowanej np. prawa i obowiązki, ustanie
2. związane ze stosunkiem pracy:
a) poprzedzające zawarcie stosunku pracy
b) wynikające ze stosunku pracy
Ad.2a
=>Są to stosunki związane z pośrednictwem pracy – Rejonowy Urząd Pracy:
è relacje przedsiębiorca – Urząd Pracy:
- przedsiębiorca poszukujący pracownika obowiązany jest powiadomić Urząd Pracy, który jeżeli
ma odpowiednich kandydatów kieruje ich do przedsiębiorcy
- obowiązuje zasada swobody wyboru pracowników, a po stronie pracowników wolności pracy-
przedsiębiorca nie musi przyjąć takiego kandydata i vice versa
- obowiązek zgłoszenia zapotrzebowania przez przedsiębiorcę jest pozbawiony sankcji
- występuje zakaz dyskryminacji ze względu na: płeć, wiek, wyznanie religijne oraz rasę
- jeśli kandydat dwukrotnie odmówi przyjęcia oferty pracy to zostanie wpisany na koniec listy
- kiedyś przedsiębiorca nie mógł przyjąć osoby bez skierowania z Urzędu Pracy
è relacje poszukujący pracy – Urząd Pracy:
- każdy kto nie ma pracy lub chce ją zmienić może zwrócić się do Urzędu z żądaniem
wpisania go na listę poszukujących pracy bądź przeszkolenia
- jeżeli poszukujący nie pracuje to może żądać wypłaty zasiłku
- jeżeli bezzasadnie odmówi przyjęcia pracy to straci prawo do zasiłku
è relacje poszukujący pracy – poszukujący pracowników:
> umowa przedwstępna – zobowiązująca strony do zawarcia w przyszłości umowy ostatecznej
> można tu mówić o skutku:
- słabszym – w razie niewykonania umowy przedwstępnej można dochodzić odszkodowania
w granicach ujemnego interesu umownego
- mocnym – można wystąpić na drogę sądową z żądaniem zawarcia umowy ostatecznej
SN – przepisy te maja zastosowanie do stosunku pracy, jednak przedsiębiorca nie może korzystać
ze skutku mocniejszego
Ad.2b – wynikające ze stosunku pracy:
=>Procesowe stosunki pracy – gdy pracodawca lub pracownik nie realizuje swoich zobowiązań:
- przepisy dotyczące dochodzenia roszczeń
- rozstrzygają to sądy pracy, które nie są sądami szczególnymi, lecz jednostkami
organizacyjnymi sądów cywilnych( rejonowych, okręgowych, apelacyjnych, w SN Izba Pracy
i Spraw Społecznych)
Wymiar sprawiedliwości:
- najniżej jest Sąd Rejonowy, potem Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Sąd
Apelacyjny, SN- Izba Pracy i Spraw Społecznych
- postępowanie w większości spraw jest dwu/trzyinstancyjne
Właściwość sądów w sprawach z zakresu prawa pracy:
- sądem I-wszej instancji jest Sąd Rejonowy albo Okręgowy, gdy przepis zastrzega jego
kompetencję bądź wartość przedmiotu sporu przekracza 75 tys.zł
- sądem II-giej instancji jest:
>Sąd Okręgowy - dla orzeczeń wydanych w I-wszej przez Rejonowy
>Sąd Apelacyjny – gdy orzekał Okręgowych
- sądem III instancji jest zawsze Sąd Najwyższy
II instancja – apelacyjna, sąd jest merytoryczny, może ustalać stan faktyczny, nie powinien uchylać
lecz uzupełnić braki
III instancja – kasacyjna, sąd ogranicza się do badania sprawy pod względem formalnym:
»Jeżeli SN stwierdzi uchybienie w procesie dowodowym to uchyla do ponownego
rozpoznania.
»Jeżeli stwierdzi niewłaściwe zastosowanie normy prawnej może zmienić tę normę,
zinterpretować ją
Terminologia środków odwoławczych:
- apelacja, gdy kwestionuje się orzeczenia I-wszej instancji
- kasacja w przypadku II-giej
Wyłączność II-giej instancji w sprawach dotyczących:
- kar porządkowych
- świadectwa pracy
- roszczeń majątkowych, jeśli wartość przedmiotu sporu była niższa niż 10 tys.zł
· Pracownik występując z roszczeniem ze stosunku pracy nie ponosi opłaty sądowej, chyba że wartość przedmiotu sporu przekracza 50 tys.zł.
· Pracownik może wystąpić do sądu według właściwości ogólnej:
- miejsce siedziby pozwanego
- miejsce zamieszkania pracownika
- gdzie praca miałaby być wykonywana
· Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy powinno być podporządkowane zasadzie
szybkości:
- termin 2 tygodni na wyznaczenie terminu sprawy
- termin 3 miesięcy na zakończenie postępowania
Mają charakter instrukcyjny
· Sąd może wzywać świadków inaczej niż przez zawiadomienie
· Pracownik może złożyć pozew w sądzie, nie musi składać powództwa na piśmie
· Odformalizowanie postępowania
· Do ostatniej zmiany sąd mógł orzec co do rzeczy , która nie była przedmiotem żądania czy ponad
· Jeżeli pracownik występuje sam to sąd powinien go pouczyć co do jego uprawnień
· Ugoda wymaga zgody sądu, także wycofanie żądania
· Sąd nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności, gdy trzeba go wykonać przed
uprawomocnieniem
· Przepisy procesowego prawa pracy są w KPC
=>Prawo pracy obejmuje też stosunki społeczne związane z tworzeniem i funkcjonowaniem
związków zawodowych
- pracownicy mogą tworzyć związki zawodowe bez uzyskania zgody pracodawcy
- jest możliwość przystąpienia do już istniejącego związku
- misja związku – działanie na rzecz pracowników w ich imieniu
...
prawozaoczne