PEDAGOGIKA OGÓLNA – NOTATKI Z  WYKŁADÓW  ( SPORZĄDZONE PRZEZ M.RUSZEWSKĄ)

WYKŁAD 1 + 2  (23 , 24   WRZESIEŃ 2005  )

I EDUKACJA JAKO PRZEDMIOT  BADAŃ PEDAGOGIKI I JEJ SUBDYSCYPLIN

·                    Nazwa i treść

PEDAGOGIKA - pochodzi z j. Greckiego – pais –chłopiec , dziecko   - ago-prowadzić

Czynność wychowywania dzieci ( sztuka prowadzenia człowieka po jego pełni człowieczeństwa ) Odnosi się do działalności praktycznej , co jest zauważalne zwłaszcza biorąc pod uwagę drugi termin funkcjonujący w grece , a odnoszący się do kwestii wychowania . Terminem tym jest – paideia – oznaczająca filozoficznej natury refleksję nad wychowaniem , refleksję odnoszącą się do sfery idei wychowania jako realizacje wyzwań świata kultury , odnoszącą się do duchowej sfery człowieka

Pedagogika ogólna wiąże się z praktyką edukacyjną jako wychowanie , kształcenie . Przedmiotem pedagogiki jest zjawisko wychowania  , analizowana zarówno z perspektywy praktyki edukacyjnej , jak i teorii

Pedagogika  ma za zadanie opisywać , wyjaśniać i rozumieć różnorodne formy praktyki edukacyjnej.

II  EDUKACJA  JAKO  PRZESTRZEŃ BADAWCZA DLA PEDAGOGIKI 

EDUKACJA – jest to ogół oddziaływań  służących formowaniu się zdolności  życiowych człowieka .

Edukacja jest przedmiotem badań pedagogiki

Refleksja edukacyjnaà jej początek wywodzi się z filozofii antycznej  ze szczególnym wskazaniem na filozofię Starożytnej Grecji , w XIX w rozwija się jako nauka

Filozoficzne źródła pedagogiki naukowej à pozytywistyczna koncepcja nauki .

III PEDAGOGIKA JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA I JEJ PRZEDMIOT

Pedagogika naukowa zaczęła funkcjonować pod nazwą nauk pedagogicznych. Za wielością owych nauk skrywa się scjentystyczne założenie , że każda z tych nauk opisuje  jakiś wycinek rzeczywistości wychowawczej i stanowi niezbędny element opisu tej rzeczywistości.

W ŚWIETLE KLASYFIKACJI NAUK PEDAGOGIKĘ OKREŚLA SIĘ JAKO :

·                    naukę empiryczną – podejmuje badanie empiryczne nad jakimiś procesami przebiegającymi w rzeczywistości . Zdaniem Muszyńskiego jest ukierunkowana na „wyjaśnianie mechanizmów urabiania psychiki ludzi „

·                    naukę stosowaną - gdyż poszukuje , projektuje  , skuteczne strategie ( formy , środki , metody ) realizacji celów wychowania.

Zdaniem H.Muszyńskiego „ zadaniem pedagogiki jest wyposażenie , tych , którzy zajmują się organizacją procesów dydaktycznych lub wychowawczych w wiedze o skuteczności  różnego rodzaju zabiegów.

·                    naukę społeczną - przedmiot jej badań czyli zjawisko wychowania jest zjawiskiem funkcjonującym w ramach rzeczywistości społecznej

PEDAGOGIKĘ DZIELIMY NA NAUKI PRZYRODNICZE I SPOŁECZNE.

PEDAGOGIKA MA ZA ZADANIE WYJAŚNIAĆ I ROZUMIEĆ RÓŻNORODNE FORMY PRAKTYKI EDUKACYJNEJ.

FORMY    PRAKTYKI :

·                    warunki uczenia się rozwoju w różnych środowiskach wychowawczych i instytucjach

edukacyjnych.

·                    opisywanie prawidłowości rozwoju człowieka , poszerzanie jego możliwości na

poszczególnych szczeblach   edukacji.

·                    badanie samych pedagogów i ich warsztatu , sytuacji życiowej , kompetencji

·                    ustalanie jak budować najlepsze środowiska dla rozwoju człowieka

·                    funkcjonowanie instytucji edukacyjnych , także zjawiska patologiczne w ich funkcjonowaniu

·                    polityczne , społeczne , kulturowe uwarunkowania praktyki edukacyjnej

·                    nierówności  w zakresie dostępu do oświaty

·                    edukacyjne oddziaływanie czynników poza instytucjonalnych ( media , kultura  popularna , rodzina , grupy rówieśnicze )

IV  SUBDYSCYPLINY  PEDAGOGICZNE

Subdyscypliny pedagogiczne – działy pedagogiki , są ugrupowane według następujących kryteriów  :

1)                 kryterium  celów działalności edukacyjnej : wytwarza tworzenie się subdyscyplin , które zadają sobie pytanie : JAKI CEL MA OSIĄGNĄĆ PEDAGOGIKA ?  ( uwzględnia się między innymi tradycyjne kryterium rozwoju sfer emocjonalno – wolicjonalnej i intelektualnej )

np. :

-                                              teoria wychowania moralnego

-                                              teoria wychowania estetycznego

-                                              teoria wychowania fizycznego

-                                              dydaktyka

-                                              dydaktyki przedmiotowe

2)              kryterium rozwojowe

jakiego etapu rozwoju człowieka dotyczy

·                    pedagogika (edukacja) prenatralna -dziecka w łonie matki

·                    pedagogika przedszkolna

·                    pedagogika(edukacja) wczesnoszkolna

·                    pedagogika szkolna

·                    andragogika(częściowo wchodzi w obszar gerontologii )- pedagogika dorosłych –ludzie dorośli jako uczący się

3)                 kryterium  metodologiczne -  odnosi się  do przedmiotu badań , który jest podejmowany przez różne dyscypliny  ( co bada : czy samą pedagogikę i kontekst praktyki edukacyjnej à pedagogika ogólna CZY kontekst społecznych oddziaływań edukacyjnychà czynniki leżące  na zewnątrz : grupy etniczne , rodzina , szkoła , media àpedagogika społeczna  )

·                    pedagogika ogólna

·                    pedagogika społeczna ( w /w )

4)     kryterium dewiacji i defektów  rozwojowych :

·                    zaburzenia rozwoju uczniów ( aby usprawnić ich funkcjonowanie )

·                    pedagogika specjalna (równocześnie :problem deficytów jak i specjalnych uzdolnień )

PEDAGOGIKA SPECJALNA

½à oligofrenopedagogika  - uczniowie z zaburzeniami rozwoju intelektualnego

   ½

   ½à tyflopedagogika  - uczniowie niewidzący

   ½

   ½à surdopedagogika – osoby niesłyszące , niedosłyszące

   ½

   ½à pedagogika rewalidacyjna – praca z dzieckiem niepełnosprawnym

   ½

   ½à resocjalizacja

5)              kryterium dziedziny działalności ludzkiej  ( aktywności człowieka jako przedmiotu badań )

              Jakie rodzaje aktywności  podejmuje człowiek

·                    pedagogika pracy socjalnej

·                    pedagogika opiekuńcza

·                    pedagogika  wychowawcza

·                    pedagogika czasu wolnego

6)kryterium problemowe ( dzielimy ze względu na typ problematyki )

·                    pedagogika porównawcza ( zajmuje się porównywaniem różnych systemów pedagogicznych ) – analiza systemów światowych i kocepcji teoretycznych

·                    pedeutologia à badanie nad nauczycielem

7) kryterium instytucjonalne à  bada się działalność edukacyjną prowadzoną przez różne instytucje np. : 

·                    pedagogika przedszkolna

·                    pedagogika szkoły  wyższej itp.

V  POJĘCIA PEDAGOGICZNE

1)                 EDUKACJA - jest to ogół  oddziaływań służących formowaniu się zdolności życiowych człowieka . Edukacja jest przedmiotem  badań pedagogiki

2)                 WYCHOWANIE -  świadomie organizowana działalność  społeczna, której celem

Jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka . Możemy wyróżnić:

·                    wychowanie naturalneà pod wpływem środowiska w którym funkcjonuje tj.

rodzina , kontakty  społeczne , religia

·                    wychowanie instytucjonalneà celowe , planowe oddziaływanie instytucji wychowujących

tj: przedszkola, szkoły, internaty , domy dziecka

WYCHOWANIE – W SPOSÓB TRADYCYJNY DEFINIUJEMY :

CELOWE I ŚWIADOME DZIAŁANIE PEDAGOGIKI DĄŻĄCE DO WYWOŁYWANIA WZGLĘDNIE TRWAŁYCH ZMIAN W OSOBOWOŚCI ( Wincenty Okoń )

3)              KSZTAŁCENIE-   system działań zmierzających do tego , aby uczącej się jednostce

umożliwić poznanie świata, przygotowanie się do zmienienia świata i ukształtowanie własnej osobowości ( W. Okoń )

4)              UCZENIE SIĘ -  proces nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu ( wiadomości , umiejętności , nawyki , postawy ) w toku  bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości ( doświadczenia i ćwiczenia) W.Okoń

5)           NAUCZANIE -  jest procesem kierowania uczeniem się uczniów w toku planowanej             

pracy nauczyciela z uczniami ( W. Okoń)

6)          SYSTEM OŚWIATOWO – WYCHOWAWCZY – ogół powiązanych ze sobą

placówek i instytucji kształcenia i wychowania ( W. Okoń )

VI   ZWIĄZEK PEDAGOGIKI Z INNYMI NAUKAMI

·                    socjologia

·                    psychologia

·                    filozofia

·                    atropologia  kulturowa

·                    teoria wychowania estetycznego

·                    teoria sztuki

·                    historia sztuki

·                    sztuka

·                    medycyna

·                    geontologia

·                    epistemologia

·                    medioznastwo

·                    women’s studies

·                    prawo

VII  PEDAGOGIKA JAKO FILOZOFICZNA REFLEKSJA

Rozwijała się obok nurtu pedagogiki naukowej , była określana mianem pedagogiki kultury ( jej przedstawiciele min. Hessen , Nowroczyński , Buchodolski à...