„Uprzedzenia i dyskryminacja” - Wosińska
1. Uprzedzenia (przesądy) - nieuzasadnione, negatywne postawy wobec osoby lub grupy spostrzeganej jako „inna” (przekonania, emocje, gotowość do działania).
2. Dyskryminacja - nieuzasadniony akt szkodliwego działania wobec osoby lub grupy spostrzeganej jako „inna”.
3. Stereotypy - uproszczone, uogólnione sądy o innych grupach i ich przedstawicielach. Uproszczone, bo oparte na jednej tylko charakterystyce, a uogólnione, bo wystarcza znajomość nielicznych przedstawicieli danej grupy, by ich cechy przypisać wszystkim jej członkom.
Stereotyp (może być negatywny i pozytywny) -> uprzedzenie (stereotyp zabarwiony negatywnie) -> dyskryminacja (behawioralne potwierdzenie uprzedzenia).
4. Źródła uprzedzeń:
a) psychologiczne:
- paradygmat minimalnej sytuacji grupowej - Tajfel - wystarczy minimalne, trywialne, arbitralne, zasugerowane i chwilowe kryterium podobieństwa, by wytworzyło pozytywne zniekształcenie percepcji członków grupy własnej. Zjawiskiem powszechnym staje się faworyzowanie członków grypy własnej.
- sposób na podtrzymywanie pozytywnego obrazu własnej osoby:
* dokonywanie porównań w dół - porównywanie się z „gorszymi grupami”;
* wyolbrzymianie wartości jednej cechy posiadanej członków grupy własnej, której gorsza grupa nie posiada;
* podkreślanie związku z osobami lub grupami stojącymi wyżej w hierarchii;
* usuwanie z cienia porażki - odcinanie się od grup ponoszących porażki.
b) emocjonalne:
- hipoteza kozła ofiarnego - tendencja do obwiniania za własne niepowodzenia członków grup niżej stojących (nie mogących nam zagrozić), którzy tak naprawdę nie mieli nic wspólnego z powstaniem naszej frustracji.
c) rywalizacja:
- teoria rzeczywistego konfliktu międzygrupowego - rywalizacja między grupami o ograniczone, cenne dobra wzbudza wrogość, która przeradza się w konflikt - eksperyment Sherifa. Agresja jest skierowana nie na zupełnie nisko stojące w hierarchii grupy, a te, które znajdują się bezpośrednio poniżej nas, gdyż to one zagrażają bezpośrednio naszym interesom.
- wiara w sprawiedliwy świat - wierzymy, że ludzie maja to na co zasługują. Skoro ktoś jest dyskryminowany i zepchnięty na dół hierarchii widocznie czymś sobie na to zasłużył.
d) poznawcze:
- kategoryzacja - proces łączenia obiektów fizycznych oraz ludzi w grupy na podstawie powierzchniowego podobieństwa. Jest to dla umysły oszczędność czasu w przetwarzaniu informacji, ale może prowadzić też do powstawania negatywnych stereotypów. Jej konsekwencją jest:
* spostrzeganie członków innych kategorii jako różnych od nas;
*zjawisko spostrzeganej jednorodności grupy obcej;
* zjawisko spostrzeganej jednorodności grypy własnej.
e) osobowe i społeczne:
- osobowość autorytarna - Adorno - tendencja do uniżonego posłuszeństwa autorytetom i pogardy i poniżania osób i grup o niższym statusie.
- etnocentryzm - postawa wyrażająca przekonanie o wyższości jednych grup narodowo-kulturowych czemu towarzyszy pogarda wobec inny grup.
5. Jak zmienić uprzedzenia:
a) hipoteza kontaktu
b) podzielany status - podzielanie jednego statusu nasila kontakt i prowadzi do redukowania wrogości i uprzedzeń;
c) inicjowanie współpracy - konieczność współpracy na rzecz nadrzędnego celu;
d) hipoteza wspólnego wroga
spodpowieki