1
Gazeta Prawna z 05.10.2011
Za co i kiedy można pociągnąć internautę do odpowiedzialności
Ściąganie plików z muzyką czy filmami na własny użytek nie wiąże się z odpowiedzialnością karną. Zarzuty popełnienia przestępstwa mogą jednak zostać postawione osobie, która pobierze piracką grę lub program
Internet jest miejscem, gdzie można znaleźć praktycznie wszystkie rodzaje utworów, poczynając od grafiki i fotografii, przez teksty, a kończąc na bardziej złożonych dziełach, takich jak utwory muzyczne czy filmy. Każdy utwór zamieszczony na stronie internetowej lub pobierany za pomocą łączy internetowych przy
wykorzystaniu programów peer-to-peer (P2P) podlega ochronie.
Korzystanie z utworów
Autor, który zamieścił swój utwór na stronie WWW, automatycznie zezwala każdemu internaucie na jego przeglądanie, wykonywanie
jego tymczasowych kopii lub przechowywanie u siebie na dysku. Internauta może korzystać z niego w ramach dozwolonego użytku.
W każdym przypadku, kiedy będzie chciał wykorzystać cudzą treść poza jego granicami, np. publikując ją na własnej stronie WWW czy
w celach marketingowych, będzie musiał uzyskać zgodę twórcy, a nawet zapłacić mu za korzystanie z jego utworów. W przeciwnym
razie może spotkać się z zarzutem popełnienia plagiatu. Jednym z najczęściej popełnianych plagiatów w Internecie jest umieszczanie na swoich stronach internetowych cudzych tekstów, artykułów
i opracowań bez pozwolenia posiadacza praw autorskich. Jeżeli posiadacz praw autorskich nie zgodził się na rozpowszechnianie,
webmaster nie może się nawet zasłaniać tym, że zapłacił za dostęp do serwisu. Granica pomiędzy kradzieżą cudzych utworów w sieci a tworzeniem nowych opracowań, grafik czy stron internetowych na
wzór dotychczas istniejących jest bardzo płynna.
Plagiat polega na przejęciu cudzego utworu w dosłownej formie, czyli skopiowaniu dzieła czy jego części. Przed plagiatem nie chronią w większości przypadków nawet zaawansowane przeróbki cudzego utworu. Za popełnienie plagiatu grozi zarówno odpowiedzialność cywilna, jak i karna.
Zgodnie z art. 115 par.
1 prawa autorskiego każdy, kto przywłaszcza sobie autorstwo
albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego
utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
Wymiana plików
Pobieranie utworów (potocznie zwane ściąganiem) i ich udostępnianie jest możliwe tylko na zasadach określonych przez posiadacza majątkowych praw autorskich.
Omawiając zagadnienie odpowiedzialności za niezgodną z prawem wymianę plików, należy zwrócić uwagę, że prawo inaczej traktuje osoby, które wyłącznie pobierają nielegalnie pliki, i tych, którzy nie tylko pobierają utwory z sieci, lecz także udostępniają je z zasobów swojego komputera. Internauci, którzy nie ograniczają się wyłącznie do ściągania z sieci plików zawierających chronione utwory, ale
również je udostępniają, podlegają dodatkowo odpowiedzialności
karnej. Udostępnianie utworów z zasobów własnego komputera
(przede wszystkim przez P2P) to rozpowszechnianie i zwielokrotnianie plików w sieci. Takie działanie jest traktowane
w świetle prawa autorskiego jako przestępstwo i może być ścigane przez policję. Należy pamiętać o tym, że inaczej niż utwory
audiowizualne są chronione gry i programy komputerowe. W ich przypadku zarówno ściąganie, jak i rozpowszechnianie wiąże się z sankcją karną.
Podstawą odpowiedzialności karnej za nielegalne udostępnianie plików jest art. 116 ustawy prawa autorskiego. Są to czyny zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności, a nawet karą pozbawienia wolności do lat 2. W przypadku gdy internauta udostępniał pliki, nie zdając sobie sprawy, że łamie prawo, grozi mu co najwyżej rok więzienia. O rodzaju kary i jej wysokości decyduje
sąd. Przepisy ostrzej traktują osoby, które ze sprzedaży kopii nielegalnie ściągniętych plików lub wymiany plików uczyniły sobie stałe źródło dochodu. Wtedy sprawcy grożą nawet trzy lata wiezienia. Dotychczas żaden internauta w Polsce nie został skazany za nielegalne rozpowszechnianie utworów na karę pozbawienia wolności bez jednoczesnego warunkowego zawieszenia jej wykonania.
Krytyka na forum
Fora internetowe to często pole do nadużyć ze strony internautów, którzy pod pozorem anonimowości potrafią pomówić bądź też
oczernić danego użytkownika. Osoby wystawiające nieprawdziwe komentarze powinny liczyć się z konsekwencjami swoich wypowiedzi. Nieżyczliwy wpis albo oczerniający komentarz może
dawać podstawę do ścigania karnego. Jest to możliwe wtedy, gdy informacja ta jest nieprawdziwa i służy do pomówienia danej osoby
o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego zawodu lub rodzaju działalności (art. 212 kodeksu karnego). Sprawca pomówienia podlega grzywnie albo karze
ograniczenia wolności. Jeszcze surowiej jest traktowane
zniesławianie innych osób za pomocą środków masowego komunikowania, w tym także Internetu. Możliwe jest tutaj nawet wymierzenie kary pozbawienia wolności do roku. Karalność przestępstwa zniesławienia dokonanego na form internetowym
ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem
3 lat od czasu jego popełnienia. Po tym czasie nie jest możliwe wniesienie prywatnego aktu oskarżenia.
Oszukiwanie kupujących
Internauci muszą przestać się łudzić, że na aukcjach internetowych
można znaleźć okazję, dzięki której kupią towar za półdarmo.
Oszustwo to najczęściej popełniane przestępstwo w Internecie. Mimo apeli do kupujących o dokładne sprawdzanie sprzedawców przed wysłaniem pieniędzy na ich konta, liczba oszustw rośnie
z roku na rok. Osoby, które myślą o nieuczciwym zarobku i za pomocą aukcji internetowych zamierzają dorobić się, sprzedając nieistniejące towary, muszą liczyć się z konsekwencjami swoich
działań. Sprzedawca, który w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wprowadza kogoś w błąd po to, żeby niekorzystnie rozporządził
własnym lub cudzym mieniem, podlega karze pozbawienia wolności
od 6 miesięcy do lat 8. Odpowiedzialności karnej podlega nawet osoba, która dokonała oszustwa na kwotę kilku złotych.
PODSTAWA PRAWNA Ustawa z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 nr 90, poz. 631 z późn. zm.). Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997 r. nr 89, poz. 555 z późn. zm.). Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. nr 88, poz. 553
z późn. zm.).
Przestępstwa popełniane za pomocą Internetu
Phishing – kradzież poufnych danych polegająca na tym, że
sprawca wysyła spreparowaną wiadomość e-mail, która wygląda
na pochodzącą z instytucji lub firmy znanej użytkownikowi (np. banku) z prośbą o podanie danych dostępowych.
Cybersquatting – rejestracja domen internetowych identycznych
lub podobnych do znanych marek, nazwisk sławnych osób, nazw lub produktów konkurentów dokonywana np. w celu ich późniejszej odsprzedaży
Flaming* – kłótnia internetowa, zwana czasem wojną na obelgi
to seria wiadomości celowo wrogich lub obraźliwych wysyłanych
na grupę, listę dyskusyjną czy forum dyskusyjne
Cyberbullying* – agresja elektroniczna polegająca na stosowaniu
przemocy poprzez: prześladowanie, zastraszanie, nękanie,
wyśmiewanie innych osób z wykorzystaniem Internetu i narzędzi typu elektronicznego takich jak: SMS, e-mail, witryny internetowe, fora dyskusyjne w Internecie i inne
Grooming* – działania podejmowane w celu zaprzyjaźnienia
się i nawiązania więzi emocjonalnej z dzieckiem, aby zmniejszyć
jego opory i później je seksualnie wykorzystać
Cyberstalking – nękanie e-mailami, komunikatami, które powoduje
u internauty poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jego prywatność
* źródło: Wikipedia
kwgr